فیلم های گمشده افغانستان دیجیتال می شوند

حبیب الله علی هزاران حلقه فیلم را که متعلق به گنجینه فرهنگی تاریخی افغانستان است در جایی پنهان کرد؛ اگر طالبان این فیلم ها را می یافتند، مجازات او یقینا مرگ بود.

علی در حالی که یک حلقه فیلم قدیمی را جمع می کند، به خبرگزاری فرانسه قصه می کند: «آن روز ما امید نداشتیم که زنده به خانه برسیم». او در ادامه می گوید: «اگر می فهمیدند که ما فیلم ها را پنهان کرده ایم، آنها ما را می کشتند».

رژیم فوق محافظه کار طالبان که سرگرمی های محبوب مردم از جمله سینما و موسیقی را از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ منع کرده بودند، قبل از سرنگونی، چندین حلقه فیلم از گنجینه فرهنگی افغانستان را آتش زدند.

اما آنها نتوانستند حدود ۷ هزار حلقه فیلمی را که علی و دوستانش در نقاط مختلف "افغان فیلم" پنهان کرده بودند، یافت کنند.

دو دهه بعد این فیلم ها که شامل فیلم های طولانی و مستند درباره افغانستان پیش از جنگ هستند، قرار است بار دیگر برای تماشا آماده شوند؛ اما این بار از طریق دیجیتالی شدن.

این پروژه که چندین سال به طول می انجامد، محبوبترین فیلم های افغانی را که بیشتر درباره عشق هستند تا جنگ، بار دیگر زنده می کند و در اختیار مردم قرار می دهد. این فیلم ها بخش دیگری از افغانستان را به جوانان نشان می دهد؛ بخشی را که هرگز آن را تجربه نکرده اند یعنی "صلح" را.

علی ۶۰ ساله که ۳۶ سال است برای "افغان فیلم" کار می کند، می گوید: «ما خیلی ترسیده بودیم اما با عنایت خدا ما توانستیم فیلم ها را حفاظت کنیم و حالا ما این گنجینه فرهنگی را در اختیار داریم».

دیجیتالی کردن این فیلم ها که چندیدن هزار ساعت هستند، زیر نظر محمد ابراهیم عارفی، مدیر "افغان فیلم" انجام می شود. عارفی به خبرگزاری فرانسه گفت: «این حلقه های فیلم در بیرل ها جاسازی و در زمین دفن شده بودند».

او در ادامه توضیح داد: «برخی از فیلم ها در اتاق های مخفی و سقف های کاذب پنهان شدند. آنها هر ترفندی را که یاد داشتند، انجام دادند».

عارفی می گوید که ۳۲ هزار ساعت فیلم ۱۶ میلیمتری و ۸ هزار ساعت فیلم ۳۵ میلیمتری وجود دارد و در حال حاضر روند طبقه بندی این فیلم ها جریان دارد. این در حالی است که برخی مردم نیز فیلم هایی را که خودشان پنهان کرده بودند، به "افغان فیلم" می دهند. او می گوید: «نمی توانم بگویم که نهایتا با فیلم هایی که به دست ما می رسند، چند هزار ساعت فیلم خواهیم داشت؛ پنجاه هزار یا صد هزار».

با این هم، عارفی می گوید که روند دیجیتالی کردن فیلم ها بسیار زمان بر است. اول از همه حلقه های فیلم باید پاک شوند و خراشه های آنان گرفته شود. بعد فیلم توسط یک پروجکتور دیده می شود و پس از آن نام، تاریخ و شماره فیلم طبقه بندی می شود.

سرانجام فیلم ها در دستگاهی قرار می گیرند که فریم به فریم آن را دیجیتال می سازد. فیاض لطفی، یک کارمند این موسسه توضیح می دهد: «اگر یک فیلم داستانی باشد، تمام روند دیجیتالی کردن آن حدود چهار روز طول می کشد. اگر خبری باشد، فقط یک روز کافی است».

این پروژه امسال آغاز شده است و رئیس "افغان فیلم" امید دارد که تا دو سال دیگر تکمیل شود.

لطفی هم می گوید: «بسیار مفتخریم که ما این کار را انجام می دهیم چون ما بخشی از فرهنگ نابودشده افغانستان را با دیجیتالی کردن این فیلم ها دوباره زنده می کنیم».     

موسسه دولتی "افغان فیلم" در دهه هفتاد میلادی، فیلم هایی را ساخت که بسیار محبوب مردم هستند. این فیلم ها که به زبان های فارسی و پشتو هستند به موضوعاتی مانند عشق، فرهنگ و دوستی پرداخته اند.

فیلم های مستند این مجموعه، از دهه ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۰ میلادی را در بر می گیرند؛ یعنی دورانی که هنوز شوروی سابق به افغانستان حمله نکرده بود، جنگ خونین داخلی در نگرفته بود، رژیم طالبان ظهور نکرده بود و ۱۶ سال جنگ امریکا علیه شورشیان و حالا دولت اسلامی جریان نداشت.

اخیرا فیلمی که در سفارت ایالات متحده امریکا در کابل به نمایش گذاشته شد، تصویری کاملا متفاوت از آنچه ما اکنون می بینیم، نمایش داد. در این فیلم، خانواده های افغان دیده می شوند که خندان در پارک ها میله و جشن گرفته اند، زنان دامن کوتاه به تن دارند و بذله گویی می کنند. در این فیلم ها هیچ تصویری از دیوارهای بتونی بلند مانند آنچه حالا در کابل است، دیده نمی شود.

عارف احمدی، یک شهروند افغانستان می گوید: «من وقتی آن تصاویر را دیدم احساساتی شدم چون فقط خاطرات بد از کشورم دارم. من آن قدر خوشبخت نبودم که در چنان دوره ای زندگی کنم». او ادامه می دهد: «در دیگر کشورها مردم رو به جلو حرکت می کنند؛ اما اگر ما به گذشته خود نگاه کنیم می بینیم که ما رو به عقب می رویم».

موسسه "افغان فیلم" امید دارد که رسانه ها این فیلم های قدیمی را به نمایش بگذارند. این در حالی است که یک گروه رسانه ای خصوصی قصد دارد تا یک کانال انترنتی به این منظور ایجاد کند.

برای افغان های مسن، این فیلم ها یادآور روزگار خوب و خوش است و برای نسل جوان تصویری از افغانستان آرام و بدون جنگ، که این مسئله می تواند به آنها امیدواری بدهد.

"افغان فیلم" می خواهد با وجود خطر طالبان و گروه های شورشی، این فیلم ها را در نقاط دوردست افغانستان به نمایش بگذارد. عارفی می گوید: «ما خطر را به جان می خریم و به هرگوشه افغانستان می رویم. ما می خواهیم به کودکان نشان بدهیم که افغان ها در گذشته چگونه زندگی می کردند».

خبرگزاری فرانسه / ع. ح.