لیسه عالی امانی و نظمی که از آلمانی ها به ارث برد
۱۳۹۴ خرداد ۱۹, سه‌شنبه
نظم عجیبی که در هیچ‌یک از مکتب‌های کابل نظیر ندارد در لیسه امانی حکم‌فرما است. هیچ دانش‌آموزی را نمی‌توان یافت که در ساعت درسی در محوطه لیسه گشت و گذار کند.
یگانه کسی که در حویلی لیسه دیده می‌شود سرمعلم است تا نظاره‌گر نظم در ساعات درسی باشد. معلمان در تمامی صنف‌های درسی حضور دارند و مصروف تدریس هستند.
وارد یکی از صنف‌ها می‌شویم که تدرس مضمون ریاضی در آن جریان دارد. شیوه درسی در این لیسه شاگردمحور است طوری که دانش‌آموزان در پیشبرد درس‌ها سهم کافی دارند.
سید مقیم، معلم ریاضی که خود در سمینارهای مدرسان آلمانی شرکت کرده می‌گوید که آلمانی‌ها استعداد فوق‌العاده‌ای در علوم طبیعی دارند. او می‌افزاید اگر زمینه تحصیل دانش‌آموزان این لیسه به آلمان فراهم شود، آن‌ها می‌توانند علوم جدید را یاد بگیرند: «اگر دانش‌آموزان زبان آلمانی را یاد بگیرند و بورسیه‌هایی فراهم شود که به آلمان بروند و تخنیک را از آن‌ها یاد بگیرند. خوب است که به مکاتب و پوهنتون‌هایشان بروند و سیستم درس آلمانی را بیاموزند و با خود به افغانستان انتقال دهند.»
این استاد لیسه امانی می‌گوید نظم و اداره این مکتب فرهنگی است که از آلمانی‌ها به جا مانده است.
پیشینه نود ساله
لیسه عالی امانی ریشه در برنامه‌های ترقی خواهانه شاه امان الله خان دارد. شاه امان الله خان در سفرش به اروپا وقتی از آلمان دیدار کرد، خواستار تاسیس یک مکتب در افغانستان شد.
لیسه امانی در سال 1303 خورشیدی توسط داکتر والتر ایفن یکی از استادان آلمانی در کابل بنا نهاده شد. محمد عالم امید مدیر لیسه عالی امانی در گفتگو با دویچه وله گفت که لیسه امانی در ابتدا به شکل یک مکتب ابتداییه به فعالیت آغاز کرد: «در ابتدا این لیسه شکل امروزی را نداشت. یک مکتب ابتدایی بود و پس از مدت‌ها تلاش به لیسه تبدیل شد. این لیسه 91 سال پیش توسط امان الله خان غازی به کمک دولت آلمان پایه گذاری شد.»
لیسه امانی پس از سقوط حکومت شاه امان الله دوره رکود را پشت سر گذاشت، اما پس از آن که نادرشاه قدرت را به دست گرفت، این لیسه بار دیگر زیر نام «لیسه نجات» به فعالیت آغاز کرد.
کشته شدن نادر شاه توسط یکی از دانش‌آموزان لیسه امانی تاثیر ناگواری بر فعالیت این لیسه گذاشت. چنانچه بسیاری دانش‌آموزان به اتهام دست داشتن در این قتل اخراج شدند و حکومت تصمیم گرفت که دروازه لیسه را ببندد؛ ولی به دلیل تلاش‌های داکتر ایفن لیسه امانی همچنان به فعالیتش ادامه داد.
امانی در حاشیه
مسئولان لیسه امانی می‌گویند آلمانی‌ها در سیزده سال گذشته توجه زیادی به این مکتب نکردند. لیسه امانی در جنگ‌های مجاهدین قسما تخریب شد و شکل مرکز نظامی را به خود گرفته بود.
خلیل الله هوشمند یکی از استادان لیسه امانی می‌گوید: «زمانی که جنگ‌های تنظیمی آغاز شد، همه چیز لیسه از بین رفت. حتا چراغ‌ها سقف را کندند و بردند.»
در سیزده سال گذشته دانش‌آموزان این لیسه برای تحصیل به آلمان فرستاده نشدند و از کمک‌های مالی آلمان نیز خبری نبود. تنها در سال 1384 لیسه امانی با کمک مالی آلمان بازسازی شد. تعداد محدودی از استادان آلمانی در حال حاضر مصروف تدریس زبان آلمانی در این لیسه هستند. در حال حاضر بیش از 3500 دانش‌آموز در آن مصروف آموزش هستند.
محمد عالم امید مدیر لیسه می‌گوید مصروفیت آلمانی‌ها در عرصه نظامی در افغانستان سبب شد که لیسه امانی به حاشیه رانده شود.
توجه دوباره
مسئولان لیسه امانی می‌گویند این لیسه بار دیگر مورد توجه آلمان قرار گرفته و قرار است به شکوه و عظمتی برگردد که در گذشته داشت. آقای امید می‌گوید پروژه جدیدی قرار است توسط حکومت آلمان تطبیق شود تا از آن طریق دانش‌آموزان پیش از ظهر درس بخوانند و بعد از ظهر به فعالیت‌های عملی در لابراتوارها مصروف شوند.
براساس این برنامه، آموزش در این لیسه در زمستان و تابستان ادامه خواهد داشت و با نصب مرکزگرمی‌ها، سردی زمستان مانع توقف آموزش در این لیسه نخواهد شد. همچنین شاگردانش تا صنف ششم تنها از میان باشندگان کابل گزینش می‌شوند، ولی در صنف‌های بالاتر، دانش‌آموزان ولایات نیز با اشتراک در کانکور شمولیت به لیسه امانی، می توانند وارد این لیسه شوند.
تاسیس یک خوابگاه برای دانش‌آموزان نیز شامل برنامه جدید آلمان برای لیسه امانی است. آقای امید گفت: «طرح‌ها و برنامه‌هایی وجود دارد که با تطبیق این پروژه، لیسه امانی کاملا یک سیمای و رنگ جدید به خود خواهد گرفت که در معارف افغانستان بی‌سابقه خواهد بود.»
تهیه بورسیه‌ها برای دانش‌آموزان لیسه امانی بخش از پروژه جدید آلمان است. در حال حاضر تدریس زبانی آلمان از صنف چهارم در مکتب ابتدایی امانی آغاز و تا صنف دوازدهم لیسه ادامه می‌یابد.
برگشت به چهل سال پیش
استادان لیسه امانی می‌گویند نبود استادان متخصص، از کاستی‌‌های اصلی این لیسه است. مدیر لیسه می‌گوید چهل سال پیش تمام مضامین علوم طبیعی توسط استادان آلمانی تدریس می‌شد.
آقای امید می‌افزاید در دیدارش با گیرد مولر وزیر همکاری های توسعه‌یی آلمان پیشنهاد کرده تا لیسه امانی چهل سال به عقب برگردد: «من یک ملاقات داشتم با وزیر همکاری های انکشافی آلمان، به او پیشنهاد کردم که ما باید 40 - 50 سال به عقب برویم، زیرا در آن زمان ما شش زبان را با زبان آلمانی تدریس می‌کردیم ولی فعلا چنین چیزی نیست.»
ناامنی بزرگترین مشکلی است که به گفته آقای امید، مانع آمدن آلمانی‌ها به افغانستان می‌شود و شماری بسیار معدودی از استادان آلمانی حاضر می‌شوند که برای تدریس به افغانستان بیایند.
«انجنیری را از آلمان یاد بگیرید»
حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان زمانی در یکی از سخنرانی‌هایش در دانشگاه کابل گفت که افغانستان نیاز دارد تا از علم و تکنالوژی غرب برای پیشرفت استفاده کند. او توصیه کرد که دانشکده انجنیری به آلمانی‌ها سپرده شود؛ زیرا آلمانی‌ها استعداد فوق‌العاده‌ای در انجنیری دارند.
استادان لیسه امانی نیز تاکید می‌کنند که رشته‌بندی در لیسه یکی از نیازهای اساسی است و پس از استعدادشناسی دانش‌آموزان، آن‌ها باید در رشته‌هایی درس بخوانند که شوق و علاقه بیشتری به آن دارند.