موانع حقوق بشروریشه های نقض حقوق بشردرافغانستان /گفتگوبا آقای سیحون
۱۳۸۶ آذر ۲۹, پنجشنبه
گفتگوبا آقای سیف الدین سیحون استاد دانشگاه کابل :
دویچه ویله - آقای سیحون قبل از اینکه در مورد حقوق بشر در افغانستان صحبت کنیم، از شما یک پرسش داشتم. اگر خدا نخواسته در افغانستان حق شما زیر پا میشود، به کدام مراجع رجوع می کنید؟
سیحون - اساساً به مراجعی که مسؤول بررسی حقوق فردی یا سیاسی افراد اند. بالاخره اگر این حقوق نقض می شوند، جای شک نیست که مردم عادتاً به ارگان های قضایی و فردی مراجعه می کنند. کسان دیگری که اگر شدیداً آسیب می بینند و این مراجع حقوق شان را ندهند، سری به کمیسیون های حقوق بشر و یا بعضی از نهاد های حقوقی می زنند. لیکن مسأله اصلاً بر سر مراجعه به این نهاد ها نیست، بلکه بر سر رسیده گی و اقناع حقوق ضایع شده و از دست رفته است که متأسفانه در کشور ما تأمین نمی شود.
دویچه ویله - پس به این اساس شما به این مراجع اصلاً رجوع نمی کنید، وقتی حقوق فردی یا بشری شما زیر پا می شود؟
سیحون - طبیعی است، به خاطر اینکه درین کشور متأسفانه نهاد های وجود ندارند که بتوانند این حقوق را با آن ارزش های که در اعلامیۀ جهانی حقوق بشر درج است، و سایر ارزش های که جزء سنت و ارزش های مدنی و سیاسی جامعه اند، انطباق بدهند. هیچ کسی در هیچ زمانی به این نهاد ها اعتماد نمی کند که آنها بتوانند حقوق و ارزش ها را حمایت و پاسداری کنند.
دویچه ویله - آقای سیحون، به این اساس این سؤال که وضع حقوق بشر در افغانستان به چه شکل است، اضافی است؟
سیحون - وضع حقوق بشر در افغانستان را میتوان در یک جمله خلاصه کرد. در افغانستان چیزی بنام حقوق بشر و یا حقوق مدنی، سیاسی و یا اجتماعی وجود ندارد. بالاخره اگر یک بعدش که بطور مثال حقوق سیاسی و یا مدنی باشد، که به اصطلاح از نظر آزادی های فکری و اجتماعی در برخی از شهر های افغانستان، منجمله در کابل و مراکز ولایات در حقیقت اعطاء شده، حقوق اعطایی هستند. این ها را آدم نمی تواند نادیده بگیرد، اما اگر این حقوق با حق اجتماعی و حق اقتصادی و دیگر حقوق انطباق داده نشوند، کامل نمیگردند. درست است که درینجا آزادی بیان، اجتماعات و تظاهرات و بالاخره آزادی های مندرج در اعلامیۀ جهانی حقوق بشر از نظر سیاسی تأمین شده اند، اما این حقوق نقض میشوند.
دویچه ویله - این حقوق بطور کل از طرف کدام نیرو ها نقض می شوند؟
سیحون - مسأله برسر اینست که خشونت و یا مثلاً نقض حقوق زن در جامعۀ ما شکل عنعنوی دارد و افراد یک خانواده یا اجتماع، و یا نهاد های که مسؤول حراست حقوق زنان و یا دیگر حقوق اند، قادر به تأمین این حقوق نیستند. مثلاً وقتی شما جایداد و دارایی تان را از دست بدهید، نمی توانید از حق تان دفاع کنید.
دویچه ویله - آقای سیحون، لطفاً در مورد اینکه حقوق بشر بیشتر از طرف کدام نیرو ها نقض میشود، دقیقتر صحبت کنید.
سیحون - حقوق بشر در افغانستان در قدم اول توسط سنت ها و ارزش های قدیمی جامعه و همچنان توسط روابط اجتماعی که طی سالیان دراز در کشور شکل گرفته است، نقض میشود. در درون جامعۀ ما، در مقایسه با ارزش های جهانی حقوق بشر، از نظر فرهنگی و از نظر حقوق بشر تناقضات و نارسایی های وجود دارد. در حقیقت همین نارسایی های فرهنگی و سنتی ناقض اصلی حقوق و حقوق بشری اند.
دویچه ویله - یعنی به نظر شما خشونت جزء فرهنگ شده؟
سیحون - متأسفانه بلی. اما اگر تا این حد بدبینانه قضاوت نکنیم، تلقی عرفی حقوقی در جامعۀ ما یک نوع بازدارنده گی و نارسایی دارد. اعادۀ حقوق حقۀ انسانی و حقوق مدنی و مدرن که در دیگر جهان بالاخره مردم به آن رسیده اند، در کشور ما شکل دیگری دارد. درینجا یک نوع گروه گرایی شکل گرفته که حتی کسانی که حق شان از جانب افراد یا گروه های مشخصی پامال میشود، در اثر عدم آگاهی، ناتوانی و نارسایی فکری نتنها از حق خود دفاع نمی کنند بلکه در پی سلب حقوق شان بازهم به تقدیس گروه به اصطلاح حاکم و یا ناقض حقوق بشر می پردازند.
دویچه ویله - آقای سیحون، شما هم شاهد بودید که آقای حامد کرزی اعلام کردند که حکومت توانایی مقابله با زورگویان را ندارد. در صورتی که حکومت نتواند حق را به حق دار برساند، وضع حقوق بشر و گرفتن حق و حقوق فردی در افغانستان از طرف چه کسی می تواند مورد پشتیبانی قرار بگیرد و کدام نیرو توان این را دارد که بالاخره حق را به حق دار درین کشور برساند؟
سیحون - قسمیکه شما دلیل منطقی آنرا ارایه کردید، پاسداران ارزش ها و حقوق مدنی، سیاسی و بشری دولت ها هستند. قانون اساسی افغانستان هم حقوق را سرهم بندی کرده و بالاخره اینها را تضمین کرده. وقتی رییس جمهور یک کشور با صراحت بگوید که ما نمی توانیم در برابر ناقضین حقوق بشر ایستاده گی کنیم و دولت توانایی برپا کردن یک نظام قضایی، نظام حقوقی و یک نظام عدلی را برای اعادۀ حقوق و حیثیت مردم ندارد، معلوم دار است که مردم باید مأیوس شوند. ولی من منطق آقای ریسس جمهور را در رابطه با ارایۀ چنین مطلبی نمی پذیرم. به خاطر اینکه رییس جمهور یک کشور بالاخره این حق را ندارد که بگوید دولت نمی تواند از آزادی های نیم بند و محدودی که قانون اساسی افغانستان برای مردم اعطاء کرده، دفاع کند، آنهم به دلیل موجودیت مصلحت ها، به دلیل وجود تفنگدار ها، به دلیل وجود جنگ سالاران و عوامل به اصطلاح زورگو و مسلط.
دویچه ویله - آقای سیحون، در پایان لطفاً از صحبت های تان یک نتیجه گیری کنید.
سیحون - من معتقدم که با تمام یأسی که اظهار شد، امیدوار هستم که یک شبکۀ وسیع جامعه بالاخره بوجود بیاید که نخست آگاهی های حقوقی، مدنی و سیاسی مردم را بلند برده و از آن پاسداری کند. تا آنکه این روند آهسته آهسته به یک حرکت نهادینه شده تبدیل شده و فراگیر گردد، و در دستگاه دولتی ما هم افرادی بر سر کار بیایند که به این ارزش ها و یا لااقل به نیمی از این ارزش های نیم بند خود معتقد باشند.