سعد حریری به لبنان برگشت و استعفایش را به تعویق انداخت

حریری در یک اعلامیه تلویزیونی گفت: «من امروز استعفایم را به رئیس جمهور عون تقدیم کردم و او از من تقاضا نمود که پیش از تقدیم آن، برای دیالوگ بیشتر در مورد دلایل و پس منظرسیاسی آن صبر کنم و من پاسخ مثبت دادم.»

حریری، قریب سه هفته پس از غیبت اش به دنبال اعلام غیر منتظره استعفایش از تلویزیون عربستان سعودی، که مدعی شده بود در نتیجه مداخله ایران، حزب الله کنترول کشور را در دست گرفته است، روز چهارشنبه به لبنان برای شرکت در روز تجلیل از آزادی آن کشور برگشت. از او نقل قول شده بود که در معرض تهدیدهای جانی غیرمشخص قرار دارد.

اعلام استعفای وی موجب برانگیخته شدن بحران دیپلوماتیک و سیاسی منطقوی گردید و برخی از مقامات ارشد لبنان و سیاستمداران آن کشور، عربستان سعودی را متهم به مجبور گردانیدن حریری به استعفا نمودند.

رئیس جمهور عون که یک مسیحی مارونایت و متحد حزب الله است گفته بود که او استعفا حریری را تا آن زمانی قبول نمی کند که شخصاً با نخست وزیر موصوف صحبت کند.

حریری که از حمایت عربستان سعودی برخوردار است، یک مسلمان سنی می باشد و سال گذشته یک حکومت ائتلافی با شمولیت حزب الله تشکیل داد. حزب الله شیعه که از حمایت ایران برخوردار است یک حزب سیاسی می باشد که درعین زمان یک ملیشیا مسلح دارد. ملیشه های این حزب بهتر از نیروهای اردوی لبنان مجهز می باشند. 

لبنان برای مدت طولانی از همه بحرانات خاورمیانه به خوبی خود را دور نگهداشته بود. با اینهم استعفای سعد حریری می توانست این کشور ساحل مدیترانه را در یک بحران عمیق فرو ببرد.

پرواز از ریاض به بیروت سه ساعت را در بر می گیرد؛ با این هم سعد حریری نخست وزیر لبنان استعفایش را از طریق تلویزیون عربستان سعودی اعلام کرد و برای برگشت دوباره اش از عربستان سعودی، راه را از طریق پاریس را انتخاب کرد. او در اخیر هفته در فرانسه بود،  وی روز سه شنبه به قاهره رفت. تاهنوز معلوم نیست که این مسیر را وی دواطلبانه و یا غیرداوطلبانه انتخاب کرده بود.

حمایت بیشتر از همیشه در لبنان

رئیس جمهور عون استعفای نخست وزیر لبنان را قبول نکرده و تقاضا نموده است که شخصاً آن را مطرح نماید. از نگاه بینه شیلر رئیس دفتر بنیاد هنریش بول در بیروت: «به این ترتیب، اوضاع برای حریری یک ارتقاء موقعیت باورنکردنی به وجود آورده است.» او در ادامه می گوید: «کسی که به جاده های بیروت می رود، می تواند ببیند که در همه جا پوستر هایی با عنوان "هنوز هم نخست وزیر"، و عکس های حریری در پیش روی بیرق های لبنان آویزان اند. عکس های جوانان با شعارهایی وجود دارند که روی آن نوشته شده "ما می خواهیم نخست وزیر مای برگردد" دیده می شود.»

اعلام استعفا از ریاض

به تاریخ چهارم نومبر سعد حریری از ریاض پایتخت عربستان سعودی اعلام نمود که می خواهد از مقامش به حیث نخست وزیر لبنان استعفا کند. در عین زمان وی اتهام سنگینی وارد کرد و گفت که روی سوءقصد نسبت به جانش فکر می کند. اینکه حریری از راه فرانسه و مصر به بیروت رفت، از نگاه روزنامه فرانسوی لوموند، یک راه حل می باشد که در آن حیثیت عربستان سعودی حفظ شود.

اما حتی اگر حریری بعد از استعفای پر سر و صدایش به بیروت بیاید، فقط یک چیز روشن می گردد و آن اینکه اعلام کنار رفتن از مقامش بخشی از وخامت گرفتن منازعه منطقوی بین عربستان سعودی حامی سنی ها و ایران حامی حزب الله شیعه می باشد که در حکومت لبنان سهیم است.

در همین چند سال گذشته، این کشور واقع در ساحل مدیترانه همه تلاش هایش را به خرج داد تا از انتشار منازعات منطقه یی به داخل قلمرو اش جلوگیری کند. بعد از شروع جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ و شورش ها در سایر کشورهای عربی، لبنان به هدف دور بودن از همه جناح های داخل منازعه در خاورمیانه، از آن ها فاصله گرفت. با وجود این واقعیت، ملیشه های حزب الله شیعه در کنار بشار اسد رئیس جمهور سوریه می جنگند.

کمبود انرژی برق، بحران زباله ها و همچنان میلیون ها مهاجر سوریایی و سال ها درجازدگی سیاسی بر لبنان مسلط بوده است؛ با اینهم این کشور به طور نسبی آرام بود. پس از دو سال خالی بودن پست ریاست جمهوری، حزب الله در سال ۲۰۱۶ ترتیبی داد که میشل عون نامزدش این مقام را احراز کند. این امر توافق با سعد حریری و اتحاد "۱۴ مارچ" اش را ممکن گردانید. پس از آن عون، حریری را به حیث نخست وزیر مقرر نمود. با آنکه ریاست این حکومت وحدت ملی را حریری داشت، برنده رسمی این حکومت حزب الله بود. این امر موجب خشم زیاد عربستان سعودی گردید که نفوذ زیاد حزب الله را بر رویدادهای لبنان می بایست در نظر داشته باشد. حریری نیز می دانست که توازن قدرت به ضرروی در لبنان تغییر کرده است.

اکنون از قرار معلوم رژیم سوریه در قدرت می ماند و مخالفانش مانند عربستان سعودی، کار اندکی کرده می توانند. برای لبنان این خطر در حال افزایش است که بازهم صحنه مبارزه قدرت با ایران شیعه گردد. استعفای حریری در انطباق با این مبارزه قدرت بین ایران و عربستان سعودی می باشد. جدیت عربستان سعودی به طور خاص در اظهارات ثامر السبهان وزیر امور خلیج آشکار می گردد. او گفته بود که به دلیل تجاوز حزب الله، اکنون با حکومت بی رهبر لبنان همچون حکومتی رفتار خواهد شد که علیه عربستان سعودی اعلام جنگ نموده است. می توان در لبنان به  خطر احتمالی وخامت یافتن اوضاع پی برد.  

جناح ها هم در مورد سرنوشت جنگ هم نظر اند

با اینهمه، بینه شیلر می گوید که همه جناح ها خواهند دانست که وخامت یافتن اوضاع در لبنان که برای آن ها هزینه برمی دارد: «این نهایت مردود خواهد بود و از این جهت است که هر یک به سختی می کوشد از آن جلوگیری کند.» میشل عون نیز به عین ترتیب می کوشد. اکنون وی لحن نرم تری به کار می برد. در حالیکه همین چند روز پیش گفته بود که عربستان سعودی حریری را «اختطاف» کرده است، اکنون وی می گوید که خواهان کدام منازعه با عربستان سعودی نیست. حتی امکان دارد که وی در اثر فشارعربستان سعودی برای آن بکوشد که حزب الله را متقاعد گرداند که وزرایش را از کابینه بیرون کند، تا ثبات کشور و تشکیل حکومت ممکن گردد.

حزب الله نیز به طور غیر معمولی آرام است. بینه شیلر می گوید: «این فرصتی بود که می شد تصور نمود حزب الله برای تمایز اش از حریری موضع شدید بگیرد، اما من دریافتم که این حزب کلمات بسیار محتاطانه به کار برده است.» شیلر می افزاید که حزب الله گفته است: «این به سود منافع ملی است که نخست وزیر دوباره برگردد.» علاوه براین، حسن نصرالله رئیس حزب الله، این را رد نموده است که برای یمن سلاح فرستاده است. از سال ۲۰۱۵ به اینسو مردم ملکی آنجا بهای جنگ غیر مستقیم بین عربستان سعودی و ریاض را می پردازند. ریاض رهبری یک اتحاد چندین ملتی را علیه شورشیان حوثی شیعه دارد که از جانب ایران حمایت می شوند.

دیانا هودلی/رر