نقش افغانستان در فروپاشی دیوار برلین

امروز، نهم نوامبر مصادف است با بیستمین سالروز فروپاشی دیوار برلین است؛ دیواری که ساکنان آلمان را برای 28 سال به دو بخش شرقی و غربی تقسیم نموده بود.

https://p.dw.com/p/KRpy

برخی براین نظراند که سقوط دیوار برلین چنان غافلگیرکننده بوده است که بعضاً رهبران دولتهای اروپایی نیز بدان سرعت باور نمی کرده اندعکس: AP

اعلانات بازرگانی

فروپاشی دیوار برلین همزمان بود با مقاومت و جهاد مردم افغانستان علیه نیروهای اتحاد شوروی که به شکست نیروهای اتحاد شوروی انجامید. اتحاد شوروی در سال 1979 وارد افغانستان شد و در سال 1989 شکست خورد و از افغانستان بیرون شد.

پس از جنگ جهانی دوم در سال 1945 کشور اشغال⁮شده⁮ی آلمان به چهار بخش تقسیم شد. آلمان شرقی تحت کنترول اتحاد شوروی در آمد و سه بخش دیگر که تحت کنترول آمریکا، بریتانیا و فرانسه بودند، در سال 1948 یکی شدند و آلمان غربی تحت نام جمهوری فدرال آلمان را تشکیل دادند.

در اگست سال 1961 اتحاد جماهیر شوروی دیوار برلین را بنا کرد که بعد از 28 سال جدایی ساکنان آلمان، در سال 1989 این دیوار از هم پاشید.

برخی تحلیلگران به این باور اند که جهاد مردم افغانستان و شکست اتحاد جماهیر شوروی در این کشور، نقشی در فروپاشی دیوار برلین داشته است.

وحید مژده، تحلیلگر مسایل سیاسی افغانستان می⁮گوید: "امروز که سالروز از میان برداشته شدن دیوار برلین است، یکبار دیگر افغان⁮ها به یاد می⁮آورند که چگونه سال⁮ها قربانی دادند و بیش از یک⁮ونیم میلیون انسان قربانی شدند تا آسیای میانه آزاد شد، تا اروپای شرقی آزاد شد، تا دیوار برلین فروریخت و دو آلمان متحد شدند".

مقدمات فروریزی دیوار برلین در اواخر دهه⁮ی 1980 فراهم شد و نهم نوامبر 1989 به روز فروپاشی دیوار برلین و وحدت دو آلمان شرقی و غربی مسما شد. تحولات اجتماعی در کشورهای اروپای شرقی و نیز ضعف اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی، از عوامل اصلی فروپاشی دیوار برلین شمرده می⁮شوند. هم⁮چنان در این زمان اعتراض مردم در آلمان شرقی که برای 28سال از خویشاوندان شان جدا شده بودند، بالا گرفت. سرانجام، ساکنان آلمان شرقی اجازه یافتند که به آلمان غربی مسافرت کنند و این، سرآغاز حرکت جمعیت⁮های انبوهی از مردم از آلمان شرقی به آلمان غربی بود که به فروپاشی دیوار برلین منتهی گردید.

در همین حال، برخی تحلیل⁮گران نقش جهاد مردم افغانستان و شکست نیروهای روسی در این کشور را، فقط تسریع کننده⁮ی روندی می⁮دانند که باعث فروریزی دیوار برلین گردید.

در زمانی که اتحاد شوروی از یک طرف به افغانستان حمله کرده بود و از سوی دیگر با مشکلات اقتصادی و اجتماعی در اروپای شرقی دست⁮وگریبان بود، تحولات علمی⁮ای در جهان غرب به میان آمد. پیشرفت غرب در عرصه⁮ی تکنولوژی معلوماتی که نقش تبلیغاتی موثر داشت، چیزی بود که از دیگر عوامل فروپاشی دیوار برلین دانسته می⁮شود. بازتاب مسایل افغانستان و شکست نیروهای شوروی در جنگ با مجاهدین، به صورت گسترده از طریق کشورهای غربی برای کشورهای اقمار شوروی بازتاب داده می⁮شد که به باور مژده، این خود انگیزه⁮ای را برعلیه اتحاد شوروی در آن کشورها خلق کرد.

عبدالحمید مبارز، تحلیل.

گر مسایل تاریخی کشور می⁮گوید: "جنگ افغانستان، جهاد مردم افغانستان علت اصلی سقوط دیوار برلین نبود، بلکه تسریع کننده⁮ی برای سقوط دیوار برلین و انفجار اتحاد شوروی بود. یعنی یک عامل تسریع کننده بود در پهلوی دیگر عواملی که به وجود آمده بود".

به نظر وحید مژده مقاومت افغانستان وتضعیف شوروی یکی ازدلایل سقوط دیوار برلین بودعکس: DW

به گفته⁮ی مبارز، خواست مردم آلمان، پیشرفت آلمان غربی، فرسودگی نظام کمونیستی و مخصوصا رهبری آن، ضعف اقتصادی اتحاد شوروی و نیز به وجود آمدن کدر جدیدی از روشنفکران که تغییر می⁮خواستند، از عوامل فروپاشی دیوار برلین شمرده می⁮شوند.

اما مژده معتقد است که ضعف اقتصادی اتحاد شوروی به دلیل گرفتاری این کشور در افغانستان بود. به این ترتیب، وی معتقد است که جنگ افغانستان با اتحاد جماهیر شوروی، نقش انکار نشدنی در فروریزی دیوار برلین داشت.

مژده می⁮گوید: "ببینید در سال 1979، زمانی که اتحاد شوروی به افغانستان حمله آورد، در آن زمان هیچ اثری از کدام مقاومت قوی در اروپای شرقی و در آلمان شرقی برعلیه اتحاد شوروی دیده نمی⁮شد. اتحاد شوروی مستحکم بود و خیلی هم قدرتمند بود. در آن زمان پشت غرب از اتحاد شوروی به لرزه در آمده بود. بعد از آن، اگر تحولاتی هم در داخل اتحاد شوروی به وجود آمد، بعد از سال 1379 باید آن را پیگیری کنیم".

عبدالحمید مبارز می⁮گوید تغییراتی در اتحاد شوروی به وجود آمد که پیشرفت⁮های آلمان نیز در آن نقش داشت.

مبارز می⁮گوید: "پیش از این که اتحاد شوروی انفجار بکند، دوازده قرارداد اقتصادی بین آلمان غرب و اتحاد شوروی امضا شده بود. یعنی شوروی احساس می⁮کرد و ضرورت داشت به توسعه⁮ی روابط⁮اش با آلمان؛ و دیوار برلین، مانع توسعه بود".

در همین حال، تحلیل⁮گران معتقد اند که از جهاد مردم افغانستان توسط کشورهای عربی و کشورهای غربی، حمایت صورت می⁮گرفت. دلیل این حمایت⁮ها جلوگیری از نفوذ کمونیسم در جنوب آسیا و مانع شدن از دسترسی روسیه به آب⁮های گرم و حوزه⁮ی خلیج فارس خوانده می⁮شود. از سوی دیگر، به گفته⁮ی آقای مبارز، غربی⁮ها مانع حمله⁮ی اتحاد شوروی به افغانستان نشدند و خواستند آن⁮ها را در افغانستان زمین⁮گیر نمایند.

مبارز می⁮گوید: "یکی از عللی که جنگ و جهاد افغانستان با شوروی ده سال دوام کرد، همین بود که غربی⁮ها هم نمی⁮خواستند این جنگ به زودی تمام شود و شوروی در این⁮جا آن⁮قدر مصروف شود تا از پیش⁮اش امیتازات را در غرب بگیرند. این یک واقعیت است".

مژده به این عقیده است که در ابتدا، کمک⁮ها به مجاهدین افغان به دلیل ممانعت از گسترش نفوذ روسیه به جنوب و آب⁮های گرم بود، اما بعدها، این ایده خلق شد که افغان⁮ها می⁮توانند اتحاد شوروی را شکست بدهند.

مژده می⁮گوید: "به تدریج حالتی آمد که کم کم این باور در دنیای غرب تقویت شد که افغان⁮ها می⁮توانند روس⁮ها را شکست بدهند. این مساله سبب شد که کمک⁮ها هم ببیشتر شود. ترسی که در آن زمان در شرق میانه کشورهای عربی هم داشتند از اتحاد شوروی و از نفوذ کمونیسم به این سمت، سبب شد که تا آن⁮ها هم به جهاد افغانستان کمک بکنند".

هرچند شکست اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان باعث تحولات جهانی گردید، اما افغانستان هنوز هم در آتش جنگ و خشونت می⁮سوزد.

عارف فرهمند

ویراستار: رسول رحیم

اعلانات بازرگانی

مناطق

موضوعات

بخش‌ها

نقش افغانستان در فروپاشی دیوار برلین

مطالب مرتبط