"نه به آن شوری شور، نه به این بی نمکی"

اما رتبیل شامل آهنگ، رییس بخش افغانستان دویچه وله در تبصره اش به این باور است که حکومت آقای حامد کرزی و همچنان همپیمانان غربی اش، هنوز هم از اشتباهات گذشته نیاموخته و برخورد کمافی سابق با حوادث در این کشور دارند.

دو روز گذشته، روزهای خبرساز برای افغانستان بودند: روز شنبه (17 سرطان/7 جولای) هیلاری کلینتون، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا شخصا در کابل اعلام کرد که افغانستان در گروه «مهمترین متحدین امریکا خارج از ناتو» پذیرفته شده است. کشورهایی همچون اسراییل، مصر یا آسترالیا از جمله 14 عضو دیگر این گروه دستچین شده هستند. افغانستان با عضویت در این گروه می تواند از حمایت سیاسی و نظامی درازمدت امریکا برخوردار شود.

حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان از واشنگتن به دلیل پذیرفتن کشورش به حیث یکی از متحدین اصلی ایلات متحده امریک تشکر کرد. اما سخنرانی کرزی به این مناسبت باعث تعجب دوست و دشمن شد: رییس جمهور افغانستان دو روز پیش ایالات متحده امریکا و غرب را متهم کرده بود که در مسایل داخلی کشورش به شدت دخالت می کنند. او حتی از جنگ روانی غرب علیه دولت افغانستان سخن گفته بود.

اما کرزی در نشست خبری مشترک با هیلاری کلینتون، حتی یک کلمه انتقادی هم بر زبان نیاورد. کرزی یک بار دیگر نشان داد که قادر است تا در ظرف چند ساعت به کلی تغییر موضع بدهد. اما این گونه اظهارات از سوی رییس جمهور، در زمانی که افغانستان درگیر بحران است، می تواند به مشکلات کشور بیفزاید. اگر رییس جمهور کرزی با سخنوری ضدغربی اش می خواهد برخی را در داخل و خارج از کشور آرام کند، باید بداند که هیچ کس باور نمی کند او واقعا از ایالات متحده امریکا فاصله گرفته است. در ضمن تنها با سخنان تند و تیز هیچ کشوری قوی و شکم هیچ ملت سیر نشده است. کرزی باید با توجه به منافع کشورش واقع بینانه عمل کند. افغانستان به هرگونه کمک مفید نیازمند است. افغانستان به جامعه جهانی ضرورت دارد و جامعه جهانی به افغانستان. در این میان لزومی نیست تا افغانستان حیثیت اش را از دست بدهد و به یک کشور کاملا دست نشانده تبدیل شود. پس نه از آن شوری شور و نه از این بی نمکی.

مردم افغانستان در مورد آینده شان به شدت نگران اند و در این مورد پرسش های بسیاری دارند. آن ها از جمله می خواهند بدانند که آیا افغانستان پس از خروج سربازان ناتو در پایان سال 2014 گرفتار جنگ داخلی و هرج و مرج می شود یا روند کنونی ادامه می یابد؟ این سوال ها را نمی توان و نباید بی جواب گذاشت.

مردم افغانستان انتظار دارند تا رییس جمهور شان بسیار دقیق توضیح بدهد که چه کشورهایی دوستان و شرکای کشور شان هستند. کرزی نباید دستانی را که به رسم دوستی به سوی کشورش دراز می شوند، بدون مشوره پس بزند. اگر به عقیده رییس جمهور افغانستان غرب و ایالات متحده امریکا دوستان واقعی افغانستان نیستند، باید دلایل خود را با مردم شریک بسازد و آنها را قناعت بدهد. در غیر آن از احساسات کار گرفتن، آن هم برای مقاصد سیاسی شخصی می توانند نتایج بسیار ناگوار به دنبال داشته باشند.

حکومت مردم یا جنگ سالاران؟

وقت آن است تا حامد کرزی، نه تنها در بخش سیاست های خارجی، بلکه در مورد مبارزه با فساد اداری نیز با صراحت کلام صحبت کند. او روز یک شنبه (18 سرطان/8 جولای) در توکیو یک بار دیگر، بدون این که برنامه ای را ارائه کند، وعده داد که با فساد اداری در کشورش مبارزه خواهد کرد. جامعه بین المللی در کنفرانس توکیو در مقابل به افغانستان وعده داد که در چهار سال آینده به این کشور مبلغ 16 میلیارد دالر را کمک می کند.

کشورهای کمک کننده یک بار دیگر مانند سال های گذشته ادامه کمک ها را مشروط به حکومت داری خوب در افغانستان خواندند. اما این بار هم تحول اساسی در بخش اصلاحات در افغانستان ایجاد نخواهد شد. جامعه بین المللی و حامد کرزی، هر دو این واقیعت را به خوبی می دانند.

وعده های چند سال گذشته نشان داده است که رییس جمهور افغانستان بسیار ضعیف تر از آن است که بتواند با مافیای فساد اداری در کشورش برخورد جدی کند. در مهمترین اداره های حکومت افغانستان نزدیکان بسیاری از جنگ سالاران گماشته شده اند. بسیاری از این جنگ سالاران ارتش های خصوصی دارند و برخی از آن ها روابط بسیار خوبی با ایالات متحده امریکا. دو معاون رییس جمهور، چندین وزیر، بسیاری از والیان و همچنین برادران آقای کرزی، جزو این این گروه مقتدر هستند. به این ترتیب کرزی بر آن دسته از کارمندانی که مستقیم توسط خودش انتخاب و گماشته نشده اند، چندان نفوذی ندارد. یعنی حتی اگر رییس جمهور افغانستان بخواهد هم نمی تواند برخلاف خواسته جنگ سالارانی که حکومت را کاملا در کنترول دارند، اصلاحاتی را به پیش ببرد.

اما جنگ سالاران علاقه ای به ایجاد یک حکومت قانونمدار و زندگی در کشوری که کارمندان اش قانون را رعایت می کنند، ندارند. آن ها در افغانستان که قانون در مورد همه به یکسان تطبیق شود، قدرت و دارایی هایی خود را که از راه های غیرقانونی اندوخته اند، در خطر می بینند. البته جنگ سالاران بدشان نمی آید اگر افغانستان ظاهرا با نام دموکراسی و قانونمداری اداره شود. دموکراسی ظاهری برای کسب درآمد و پرکردن جیب های شان مفید است. زیرا به این ترتیب میلیاردها دالر کمک مالی به افغانستان سرازیر می شود. جامعه بین المللی سال ها است که از این وضعیت در افغانستان اطلاع دقیق دارد.

به این ترتیب انتقاد غرب از حکومت افغانستان، تا جایی زیاد به یخ نوشتن و به آفتاب گذاشتن است. سیاستمداران غربی می دانند که هرگونه انتقاد تند از کابل به معنای انتقاد از سیاست خود آنها در قبال افغانستان است، سیاست هایی که بیش از حد معطوف به مبارزه نظامی علیه طالبان و القاعده می باشد. سیاستمداران غربی نمی خواهند کشتی ای را که در آن مشترکا با افغانستان نشسته اند، واژگون سازند. به خصوص اکنون که تصمیم به ترک این "کشتی بی لنگر" تا پایان سال 2014 گرفته شده، هیچ کس علاقه ای به انجام این کار ندارد.

بنابراین، کمک های جدید شاید بیشتر برای این باشد تا ثبات نسبی افغانستان تا پایان روند خروج سربازان ناتو از افغانستان حفظ شود. اما پس از آن چه اتفاقی می افتد؟ آیا این کشور گرفتار هرج و مرج می شود؟ آیا طالبان و القاعده به زودی زمام امور را به دست می گیرند؟ اگر کار واقعا به آنجا بکشد، مجموع سیاست های غرب در قبال افغانستان در سال های گذشته بی معنا خواهند شد. مردم در افغانستان و شهروندان کشورهایی که با پول های مالیات و فرستادن سربازان شان به افغانستان از این کشور حمایت کرده اند، نباید به این نحو سرخورده شوند.

ایالات متحده امریکا و متحدینش هنوز هم بزرگترین نفوذ ممکن را در افغانستان دارند. پس آن ها باید همراه با مردم افغانستان و حامد کرزی، به حیث رییس جمهور کشور در سال های آینده قدرت جنگ سالاران و طالبان را درهم بشکنند. اگر مردم افغانستان که تا جایی زیاد خود را گروگان نخبگان سیاسی، نظامی و اجتماعی کشور شان احساس می کنند، واقعا مطمین شوند که همه در برابر قانون یکسان هستند، در آن صورت می توان نتایج به دست آمده در این دو روز گذشته را به عنوان موفقیت های بزرگ برای افغانستان یاد کرد. در غیر این صورت افرادی از کمک های مالی و شراکت ها در افغانستان استفاده می کنند که مستحق آن نیستند.

رتبیل شامل آهنگ

مترجم و ویراستار: مهرنوش انتظاری/ عارف فرهمند