نويسندگان پاکستاني: طالبان ساخته ي پاکستان است

شمی دراین باره مي گويد: "همه انتقاد ها به نظر من مطلقاً موجه است. از سي سال به اين سو پاکستان با افغانستان نه به مثابه ي يک سرزمين واقعي با انسان هاي زنده، برخورد مي کند بلکه به حيث ابزار استراتيژيک در مبارزه اش با پاکستان. پاکستان طالبان را بزرگ کرده است. اکثر طالبان در اردوگاه هاي [مهاجران] در پاکستان بزرگ شده اند. پاکستان با ايالات متحده امريکا در قسمت اين تصميم در ارتباط بودند تا جهاد را در سال هاي دهه 1980 عوام پسند سازند. بنا براين بسيارمسايلي در افغانستان موجود است که پاکستان مقصر آنها است."

رمان اخير شمسي، اين نويسنده ي پاکستاني که در لندن زندگي مي کند، عنوان "سايه هاي سوخته شده" است و در واقع سفري به قرن هاي گذشته ي قاره هاي مختلف است. نقطه اوج اين سفر، جنگ افغانستان با پيامد هاي 11 ام سپتامبر است.

نديم اسلم نويسنده ي ديگر پاکستاني است. بخش عمده ي وقايع رمان او تحت عنوان "در سراي هفت حس"، در يک خانه ي در افغانستان رخ مي دهد. اما نويسنده در اين جهان کوچک، نقشي را به نمايش مي گذارد که کشور هاي گوناگون در افغانستان بازي مي کنند. از آن جمله پاکستان، کشوري که خود نمي تواند از اين ارواح وحشتناک که خود زماني آنها را فرا خوانده بود، رهايي يابد. اين نويسنده پاکستاني در باره ي نقش بي نظير بوتو در همکاري به رشد و به قدرت رسيدن طالبان مي گويد:

"بي نظير بوتو در اين راستا ( حمايت وتقويه طالبان) همکاري داشته است که طالبان به دنيا آيند – اين را ما همه مي دانيم! و همين طالبان او را به قتل رساندند. چنين چيزي را نمي توان چنين برجسته و گيرا تصور کرد.

البته اين يکي از آن قصه هاي است که ما آن را در کودکي مي شنويم: کسي که بدي کند، خود بدي مي بيند. چگونه کسي مي تواند باور کند که آدم [بوتو] به اين سادگي از آن به سلامت بيرون مي آيد؟"

درست است که چنين صدا هاي انتقادي، بخشي از جرو بحث هاي عامه در پاکستان است. اما در مجموع در اين کشور صدا هاي مسلط است که کشور هاي خارجي، در قدم اول ايالات متحده امريکا و هند را مسوول همه مشکلات افغانستان، مي سازند. کامله شمسي دراين باره توضيح مي دهد:

"به ويژگي هاي ناپسند کشورمن، متاسفانه اين تعلق دارد: تمايل مراجعه به خود و به عهده گرفتن مسووليت، رشد نکرده است. طبعاً اين همواره ساده بوده است تا گناه را به گردن ديگران انداخت. من نمي دانم که اين فرهنگ ِ انداختن گناه به گردن ديگران، چرا بعد از استقلال کشور چنين قوي شده است. بايد در اين قسمت دليل اساسي وجود داشته باشد، اما من نمي دانم چه وقتي ..."

سانسور در تاريخ پاکستان مدت هاي درازي، مانع بحث و جست وجو براي يافتن راه حل هاي اشتباهات شده است. اما خانم شمسي مي گويد که افزايش رسانه هاي خصوصي در زمان کنوني نيز باعث تغييرات زيادي در اين قسمت نشده است. براي نديم اسلم، نويسنده ي هموطن او، آنچه مربوط به مساله افغانستان مي شود، غفلت و قصور جامعه ي جهاني نیز نقش داشته است.

برتلاين/ مبلغ

ويراستار: ياسر