هنوز امکان راه حل همه جانبه ونهایی برای جنگهای داخلی سودان درچشمرس قرارندارد

قتل ، تجاوز وغصب ملکیت دیگران دردارفورسکه مروج روزگردیده است .7000 سربازاتحادیه افریقا به هیچ صورت قادرنیستند تا جلو این همه فجایع را بگیرند.این کشوربزرگ افریقایی دارای 22 ملیون جمعیت است.اکثریت نفوس درشمال کشورکه بیشترشهرهای بزرگ درآنجا قراردارند، زندگی می نمایند .6 ملیون ازجمعیت سودان درجنوب که بیشترروستایی است سکونت دارند. سودان آمیزه ای ازاقوام ، نژادها وادیان مختلف است.مردم شمال سودان بیشترمسلمان ومردم جنوب مسیحی اند، درحالیکه دردارفوراکثریت باشندگان مسلمانان اند.موافقتنامه ای صلح که درماه جنوری سال 2005 میان شمال وجنوب منعقد شده است، باوجود برانگیختن خوشبینیها درشمال وجنوب ، وپیشرفتهای معینی هنوز تا یک صلح پایدارفاصله زیادی دارد. دارفورومنازعه اش سوای این قرارداد قراردارد، وتلاشهایی برای مذاکره میان دولت ومخالفان دراین منطقه نیزرویدست است.دراین بخش مجله حقوق بشراسباب وعوامل طولانی شدن جنگ وخونریزی درسودان را از زاویه دید خانم دکترسیما سمر، گزارشگرخاص کمیسیون حقوق بشرسازمان ملل متحد به خدمت شما معرفی می کنیم :

خانم دکترسیما سمر که برعلاوه گزارشگرخاص ملل متحد ، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشرافغانستان است ، باوجود انعقاد موافقتنامه صلح وپیشرفتهای چشمگیردراین زمینه میان شمال وجنوب سودان ، نمیتواند شک وتردیدهای خود را درمورد کارکرد این توافقات ناگفته بگذارد . سیما سمر میگوید:

" جنگ بین شان 21 سال طول کشیده است وبالاخره یک موافقتنامه را بنام " موافقتنامه جامع صلح " درماه جنوری سال 2005امضا نموده اند. البته یک سلسله شرایط دیگری مانند موافقتنامه بن برای افغانستان، دراینجا نیزمطرح است، یعنی یک تعداد کمسیونها باید تاسیس گردند، یکی ازاین کمسیونها برای نظارت ازتطبیق این توافقات است. یک کمیسیون باید سرحد میان شمال وجنوب را تعیین بکند. کمسیون دیگری باید دارایی یا پولی را که ازناحیه نفت بدست می آید بررسی کند وحق شمال وجنوب را توزیع کند.پستهای دولتی ( وزارتخانه ها ) نیز مطابق به نفوس هردوبخش بین حزب SPLA که یک حزب عمده است وکنگره ملی سودان منسوب به البشیر، ویک تعداد کرسیها هم به احزاب دیگری که میخواهند شامل دولت گردند اختصاص داده شده است.البته تمام شرایط وتمام کمسیونهایی که درموافقتنامه صلح پیش بینی شده بودند، تاکنون تطبیق نه شده اند ودرجنوب بیشترشکایت می کنند که دولت سودان اینکار را به تعویق می اندازد.اما دولت این نظررا رد می کند ومیگوید که کشته شدن رهبرمخالفان درنتیجه سقوط طیاره اش ، موجب این تعویق شده است . ازنظرمن یک کمبود جدی مانند افغانستان درسودان اینست که یک مکانیسم خاص برای آشتی ملی درآنجا مدنظرگرفته نه شده است. یک مکانیسم خاص جهت حسابدهی برای جرایم گذشته وجود ندارد. این درحالیست که درحدود 5-6 ملیون نفرازجنوب سودان بیجا شده اند وبین 1-1.5 انسان کشته شده اند.معلوم است که کسی مسئوولیت این همه فجایع را داشته است، اما برای حسابرسی اش یک مکانیسم خاص وجود ندارد."

صلح وثبات پایداردرسودان تنها منوط به حل منازعه با جنوب نیست ، بلکه دارفورخود مسئله جداگانه ای است. خانم دکترسیما سمرمیگوید:

" دارفوریها جزءاین موافقتنامه نیستند، مصالحه یا بحثهایی بین دولت سودان وارتش آزادیبخش سودان SLA و SLM یا جنبش آزادیبخش سودان و JEM یا جنبش عدالت وبرابری ، درکشورهمسایه ابوجا ادامه دارد. اما این احزاب نیزمی خواهند مانند جنوبیها برای آنها حقوق وصلاحیتهایی داده شود. درارتش آزادیبخش سودان دوقوم فرو زغاوه وجود دارد که بین آنها اختلافاتی رونما شده است وانشعاب نموده اند. تلاشهایی وجود داشت که این دوقوم دوباره باهم متحد شوند ، تاهنگامیکه با دولت سودان روی میزمذاکره می نشینند، بتوانند حق مردم دارفور را گرفته بتوانند."

منازعه سودان پیچیده است وبه مشکل میتوان ریشه اختلافات را درعوامل مشابهی جستجو نمود ، بطورمثال دکترسیما سمر میگوید:

" فرق شمال وجنوب دراین است که درشمال اکثراً مسلمانان ودرجنوب اکثراً مسیحیان اند، علاوتاً مردم شمال عرب ومردم جنوب افریقایی هستند. دردارفور هردوطرف منازعه مسلمان اند. اما یکطرف ازنگاه قومی ونژادی افریقایی است وجانب دیگرکه عبارت ازدولت است، عرب می باشد."

دراین میان دارفور یکی ازرقت انگیزترین کانونهای پامال نمودن حقوق وکرامت انسانی است که به عمق فاجعه می افزاید. سیما سمر می گوید:

" متاسفانه مشکلات دارفوربسیارزیادبود، من ازیک شهربازدید نمودم وبا قاضی القضات ، لوی سارنوال ومعاون والی دیدارکردم ، زیرا والی حضورنداشت به خرطوم رفته بود. ساختاراین ولایات شکل فدرالی دارد ووالی صلاحیتهای زیادی دارد. تمام مسائل را با آنها بصورت مشخص مورد بحث قراردادم .من اعتقاد دارم تازمانیکه عدالت تطبیق نه شود مذاکره کارها را حل نمی کند . عدالت برای کسانیکه مسلمان اند یکی ازاساسات دین می باشد. ممکن است مذاکره بکنند وتوافق بنمایند ولی چون عدالت تطبیق نمی شود مردم مجبورمی شوند دوباره برخیزند ودست به مقاومت بزنند.من ازکمپی دیدارنمودم که درآن یکصدوبیست هزارنفردروضع بسیارخراب زندگی می کردند. آب آشامیدنی پاک وشرایط حفظ الصحه محیطی درآنجا وجود نداشت. یک مشکل عمده دردارفورآنست که ملیشه های جنجوید که وابسته به دولت هستند، بکلی معاف اند، هرکاری را که بخواهند ازجمله تجاوزجنسی برزنان را انجام میدهند، ولی هیچ کس محاکمه نمی شود ویا تعداد محاکمه شدگان بسیارکم است. وقتی که من بازنان درکمپ صحبت کردم ، گفتند هنگامیکه زنان برای آوردن چوب سوخت ویا جمع آوری علف به بیرون می روند توسط همین ملیشه ها مورد تجاوزقرارمی گیرند وبرای شان به صراحت گفته می شود که ما میخواهیم شما اولاد عرب باربیاورید.وقتی که زنان به پلیس شکایت می کنند، کسی مورد بازخواست قرارنمی گیرد؛ زیرا این ملیشه ها که براسپ ویا شترسوارمی باشند تمام صورت خود را می پوشانند، وشناختن شان مشکل است. پلیس هم می گوید : وقتی که شما کسی را بطورمشخص نمی شناسید، ما کی را بازداشت نمائیم ؟"