نگاه متفاوت شهروندان شرق و غرب آلمان ناشی از چیست؟

اما از دید سیاسی و احساسی به نظر می‌رسد که دوپارچگی بیشتر و عمیق‌تر می‌شود. مثلاً براساس یک نظرسنجی، ۵۷ درصد باشندگان شرق آلمان خود را به عنوان شهروندان درجه دوم احساس می‌کنند و حدود نیمی از آنها با شیوه عملکرد دموکراسی ناراضی هستند. به این ترتیب ارزیابی باشندگان در مورد اتحاد دوباره شرق و غرب به میزان زیادی از همدیگر متفاوت است.

هنس-یواخیم ماتس، روان درمان در شرق آلمان به این نظر است که باشندگان شرق آلمان با تجاربی که از جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرق سابق) دارند، نسبت به دولت یک دیدگاه انتقادی دارند. او می‌گوید: "مردم در شرق در کل در برابر سرمایه داری، مقامات حکومت و رسانه‌ها دید انتقادی دارند ... به این دلیل یک جنبش اعتراضی علیه عرصه سیاست آلمان که زیر تسلط بخش غربی کشور است، وجود دارد."

اما بئاته کوپر، روانکاو اجتماعی از غرب آلمان، برعکس به این نظر است که با درنظرداشت جدایی طولانی مدت شرق و غرب توسط دیوار برلین، این "امر مسلم نیست که اصلاً آلمانی‌های شرقی و غربی خود را همسان ببیند."

او می افزاید که مشکل نه در ذات تفاوت‌ها، بلکه در یک احساس "تبعیض جمعی" نهفته است. به گفته او مساله بر سر "احساس به رسمیت شناختن، قدردانی کردن، مشارکت و حق برابر در تصمیم گیری‌هاست."

حزب «بدیل برای آلمان» قبل از همه در شرق آرای بیشتر می‌گیرد

شاید این دوپارچگی قبل از همه در نتایج انتخابات نمایان باشد که حزب عوامگرای دست راستی «بدیل برای آلمان» در مناطق شرقی آرای خوبتری گرفته است. آرای این حزب در انتخابات ایالت‌های غربی تا ده درصد است، در حالی که در شرق تا حدود ۲۵ درصد می‌رسد، چنانچه نتایج انتخابات اخیر ایالت‌های براندنبورگ، زاکسن و تورینگن نشان داد.

حزب "بدیل برای آلمان" که ابتدا در غرب آلمان تبارز یافت، در مناطق شرق آلمان نقش یک حزب اعتراضی را به عهده گرفته است که قبلاً حزب چپ آن را بازی می‌کرد. حزب چپ به عنوان جانشین حزب دولتی "اتحاد سوسیالیستی آلمان" ایجاد شده بود، تا احساس نوستالژیک شهروندان آلمان شرق را تبارز دهد.

از نظر ماتس این اشتباه است که رای دهندگان حزب "بدیل برای آلمان" در شرق افراد راستگرا نگریسته شوند. او می گوید: «هرگاه این رای دهندگان مورد ناسزاگویی و تبعیض قرار بگیرند، حزب [بدیل برای آلمان] ابزار موثری برای تقویت خود می‌یابد.»

دموکراسی باید همواره رشد کند

بسیاری از سیاستمداران آلمان غرب بعضی اوقات در برابر نتایج خوب حزب "بدیل برای آلمان" در شرق با تکبر واکنش نشان می‌دهند. چنانچه زمانی که روبرت هابک رئیس حزب سبزها در آغاز سال در یک ویدیوی مبارزات انتخاباتی گفت که "ما همه تلاش ها را به خرج می‌دهیم تا تورینگن یک ایالت باز، آزاد و لیبرال دموکرات گردد"، در شرق موجی از خشم ایجاد شد. زیرا از اظهارات او این تصور ایجاد شد که گویا تورینگن از نظر او ایالت دموکراتیک نیست. به همین ترتیب بعضی از سیاستمداران حزب سوسیال دموکرات آلمان اظهارات مشابه کرده اند.

خانم بئاته کوپر به این نظر است که نه آلمان غرب در سال ۱۹۴۵ (بعد از سقوط حاکمیت نازی ها) به یکباریگی به دموکراسی دست یافته و نه آلمان غرب بعد از ۱۹۸۹ (با فروپاشی دیوار برلین و اتحاد آلمان) دموکرات شده است.

او تاکید می‌کند که دموکراسی باید همواره رشد کند: "به این دلیل منصفانه می‌بود اگر هابک رئیس حزب سبزها می گفت: ما باید همه خود را دموکراتیزه کنیم. با وجود آن، جای تعجب نیست که ما در شرق از بعضی جهات بیشتر از غرب به خاطر جبران کمبودی‌ها [در مورد دموکراسی] نیاز به آموزش داریم، چون به هر صورت شرق زمان کمتری در این مورد داشته است."

هنس-یواخیم ماتس، روان درمان در شرق آلمان، این کمبودی را در میان باشندگان غرب آلمان احساس می‌کند که آنها احساس و فکر آلمانی‌های شرقی را درک نمی‌کنند. او توضیح می‌دهد: "دیگران هم ممکن است بر حق باشند. و ممکن است من نیز در اشتباه باشم. این تهداب یک گفتمان دموکراتیک است."

پول همه چیز نیست

کاترین گورینگ-اکهارت، رئیس جناح پارلمانی حزب سبزها، قبل از همه خواستار است که به عنوان پاسخی به راستگرایان در شرق آلمان روی زیرساخت‌ها سرمایه گذاری شود. او می‌گوید: "مردم در مناطق عقب مانده به دولتی اعتماد نمی‌کنند که آنها را آشکارا فراموش کرده باشد."

سیاستمداران بسیاری از همه احزاب نیز به همین نظر هستند. اما بئاته کوپر فکر نمی‌کند که تنها با اختصاص دادن پول می‌توان همه مشکلات را حل کرد.

همزمان بسیاری از باشندگان شرق آلمان نمی‌خواهند به عنوان "قربانی شرایط" در نظر گرفته شوند، زیرا بالاخره آنها خود سرنوشت شان را به دست گرفتند و این تغییر را آوردند.

کریستیان هیرته، مسئول امور آلمان شرق در حکومت آلمان فدرال، به یک نتیجه گیری دومی دست یافته است: "وضعیت اقتصادی و اجتماعی در شرق بسیار بهتر از آن است که ما ۳۰ سال پیش تصورش را می‌کردیم". او می‌گوید که اما همزمان مردم در شرق "از تغییرات خسته اند و ما نباید از آنها زیاده از حد مطالبه کنیم."

کریستوف هازلباخ/ ح. م.