واگذاري غزه واريحا به فلسطينيان ، اميدي که به ياس مبدل شده است

در جريان 9 روز اسرائيل براي اولين بار بخشي از سرزمين هاي فلسطيني را، که در جنگ 6 روزه اشغال کرده بود و 27 سال در تصرف داشت، ترک ميگفت. بهر صورت اين هستۀ «قرارداد قاهره» بود، که با کمک امريکا و مصر بتاريخ 4 مي 1994 بين اسرائيل و سازمان آزاديبخش فلسطين PLO به امضاء رسيد. قراردادي که بايد راه را براي تسليمي مرحله به مرحلۀ سرزمين هاي فلسطيني به ادارۀ نو تأسيس خودمختار فلسطين باز کرده و بلاخره باعث ايجاد يک دولت مستقل فلسطين در آن مناطق ميگرديد. چنان به نظر ميرسد، که 15 سال بعد از آن، از چنان اهدافي نسبت به هر وقت ديگر خيلي بدور بوده و آغاز پر از اميد آن روز ها فراموش شده است.

مي شد درک کرد که خارج شدن اسرائيلي ها مي بايست در اخير سال 1993 صورت ميگرفت – صرف چند هفته بعد از امضاي «قرارداد اوسلو» بين اسرائيل و سازمان آزاديبخش فلسطين. يعني قبل ازآنکه در مقابل قصر سفيد ملاقات بعمل آيد، مدت ها بالاي اين «شرح- اصول » کار صورت گرفته بود. در آنزمان نه تنها بيل کلينتن رئيس جمهور آنوقت ايالات متحد امريکا راضي بود، بلکه مي گفت:

«ما آواز کساني را شنيديم، که ميگفتند: معضله به زودي دوباره بوجود خواهد آمد. اما صلح ميان مصر و اسرائيل ادامه دارد. همينگونه بايد اين اقدام شجاعانه، اين عمل دلاورانه، که آينده بهتر از گذشته بوده ميتواند، دوامدار باشد.»

قرار بود در ماه نومبر اسرائيل از منطقۀ اريحا و کمي بعد تر از قسمت بزرگ نوار غزه خارج شود، بعد ها از شهر هاي سواحل غربي رود اردن و بالاخره از قسمت هاي باقيماندۀ اين سرزمين ها. باوجوديکه تمام جزئيات به قيد تحرير نيامده بود، از جمله به ياير هيرشفِلد يکي از اعضاي هيأت اسرائيلي در مذاکرات اوسلو معلوم بود، که راه به کجا ميرود.

«کاملاً ترديدي وجود ندارد که دراين پروسۀ طولاني سياسي ، ما از سواحل غربي رود اردن و نوار غزه خارج خواهيم شد و ما ساختار هاي صلح را با فلسطيني ها ايجاد خواهيم نمود. راه به سمتي که مي رويم داراي فراز و نشيب ميباشد، اما مسير واضح است.»

اولين معطلي صرف چند ماهي دوام نمود: ولي بعدا اسرائيل واقعا از اريحا و به تعقيب آن از تقريباً دو ثلث نوار غزه و بالاخره از مراکز پر جمعيت سواحل غربي رود اردن خارج شد. با گذشت وقت، زماني مأيوسي جاگزين خوشي و سرور روز ها و ماه هاي اول گرديد، که توافقات در عمل پياده نشدند.

در سال 1995، يکسال بعد از قرارداد قاهره، اسحاق رابين صدراعظم اسرائيل از جانب يکي از ساکنان افراط گراي يکي از شهرک هاي يهودي نشين به قتل رسيد. سال 1996 انتخابات جديد برگزار گرديده، و بنيامين نيتانياهو رهبر حزب مخالف بحيث نخست وزير انتخاب شد. او که از ابتداء قرارداد اوسلو را رد ميکرد، از همۀ امکانات استفاده کرد، تا پياده کردن آنرا بطي ساخته و مانع آن گردد. و او تا اندازۀ زياد باعث گرديد، که قرارداد اوسلو به ناکامي مواجه گردد. با وجوديکه رسما گفته نميشود، مثليکه ويليم کوانت کارشناس سياسي امريکايي ميگويد:

«زمانيکه ليکود در سال 1996 بقدرت رسيد، اوسلو اصلا به فراموشي سپرده شد. ما در آن زمان از از بين رفتن آن صحبت نميکرديم، زيرا بعض ها هنوز هم اميدوار بودند. اما تمام تحرکي، که در قرارداد اوسلو وجود داشت، در جهت مخالف آن قرارداده شد: در اسرائيل صدراعظمي وجود داشت، که به آن باور نداشت.»

نبودن يک راه بيرون رفت، سه سال بعد به يک انتخابات مجدد منجرشد. اين بار اهود باراک رئيس حزب کارگر انتخاب شد.آنچه از اونيز انتظاز برده مي شد به مايوسيت انجاميد. تلاش ناکام بيل کلينتون رئيس جمهور وقت ايالات متحده امريکا که مي خواست درکمپ ديويد باراک وعرفات را دوباره به پروسه صلح ترغيب کند، درخزان سال 2003 انتفاضهء دوم را به وجود آورد. ادوارد سعيد دانشمند علوم سياسيي فلسطيني اين شورش يا انتفاضه دوم را نتيجه نارضايتي دانست وگفت:

"هنگامي که آخرين انتفاضه يا شورش در گرفت، فلسطينيان فقط 18% ساحل غربي را در دست داشتند. اسرائيل کنترولش را براين مناطق ازطريق ايجاد يک سلسله مناطق مسکوني يهودي نشين و موانع نظامي برقرار مي ساخت. اين 18% زمين تحت اداره خود مختار کاملاً توسط مناطق اسکاني يهوديان و نظاميان محاصره شده بود".

ادوارد سعيد ازهمان اول درمورد توافقات اسلو شک وترديد داشت. انکشاف اوضاع برحق بودن وي را نشان داد.اسرائيل کدام اقدامي براي واگذاري واقعي مناطق اشغالي و برچيدن مناطق اسکاني يهودي نشين انجام نداد.اين وضع تا به امروز تغيير نخورده است.همچنان درسايرموضوعات مرکزي مورد منازعه مانند مسئله مهاجران وقضيه بيت المقدس کدام پيشرفتي رونما نشده است.

پيترفليپ/ خالد صديقي

ويراستار: رسول رحيم