1. رفتن به محتوا
  2. رفتن به مطالب اصلی
  3. رفتن به دیگر صفحات دویچه وله

وحید مژده: قوه قضاييه، قوه اجراييه ندارد

۱۳۸۶ تیر ۱۳, چهارشنبه

کنفرانس روم زيرعنوان حاکميت قانون درافغانستان با وعدهء کمک های بيشتر به افغانستان به پايان رسيد. نمايندگان 26 کشور جهان تعهد نموده اند که مبلغ 360 ميليون دالر را برای اصلاحات در دستگاه قضايي اين کشور اختصاص ميدهند.

https://p.dw.com/p/DEmo
مژده: تازماني که دريک کشورعدالت قضايي وجود نداشته باشد طبيعتاً امينت هم درآنجا زيرسوال است.
مژده: تازماني که دريک کشورعدالت قضايي وجود نداشته باشد طبيعتاً امينت هم درآنجا زيرسوال است.عکس: AP

اما برخی از کارشناسان به اين باور استند که افغانستان در پهلوی پول به برنامه های دقيق و قابل تطبيق نيز نياز دارد. نيازی که، بنابر استدلال آنها درکنفرانس روم به آن توجه لازم صورت نگرفته است.

در اين ميان وحید مژده سخنگوی پیشین دادگاه عالی افغانستان از مشکلات بسيارزياد در دستگاه قضايي اين کشور سخن به ميان آورده است. مژده که ازدرون سيستم قضايي افغانستان شناخت خوب دارد در رابطه با کنفرانس روم چنين ميگويد: "بااين گونه کنفرانسها وحتا با دادن پول به قوه قضاييه فقط مي توانيم مدل موترهاي قضات عالي رتبه را بالاتربسازيم . ازاين بيشتر، من فکرنمي کنم ازاين کنفرانسها چيزي ساخته شود."

متن کامل گفتگوبا ،آقای وحید مژده سخنگوی پیشین دادگاه عالی افغانستانرا ميتوانيد در زير بخوانيد.

دويچه ويله : آقاي مژده شما براي مدتي سخنگوي دادگاه عالي افغانستان (ستره محکمه ) بوديد. بناءً شما شناخت ازدرون سيستم قضايي افغانستان داريد. درحالي که دستگاه قضايي افغانستان مانند ديگرادارت دولتي افغانستان دچارفساد رشوه خواري است؛ کنفرانسي زيرعنوان حاکميت قانون درافغانستان درايتاليا براي اصلاح اين دستگاه برگزارشده است. باشناختي که شما داريد اين کنفرانس چقدراثرگذارخواهد بود؟

مژده : دراين رابطه بايدگفت درکنفرانس بن درسال 2001 وظيفه بازسازي قوه قضاييه افغانستان به عهده دولت ايتاليا گذاشته شد ودرطول بيش از پنج يا پنج ونيم سال گذشته دولت ايتاليا درقسمت بازسازي محاکم افغانستان، البته بازسازي تعميرات محاکم وهمچنان آموزش قضات کارهاي کرده است. اما مشکلات به حالت خود باقي است. دلايل مختلف عنوان مي شود بصورت کلي تا زماني که معاشات قضات بالا نرود فساد هم ازسيستم قضايي افغانستان ازميان نخواهد رفت.

دويچه ويله : وقتي که آقاي عظيمي به عنوان رييس دادگاه عالي افغانستان برگزيده شد،اعلام کرد که تغييرات واصلاحات کادري واصلاحات دروني را درصدربرنامه هاي کاري قرارمي دهد. چقدرموفق بوده وچه تغييرات به ميان آمده است؟

مژده : ببينيد؛ همين نه قاضي که به عنوان قضات عالي ستره محکمه که انتخاب شدند يا نه قاضي که قانون اساسي آن هارا مي شناسد؛ شما اگرآنها را به دقت بررسي کنيد اکثرآنهااصلاً قاضي نيستند. آنها افرادي اند که بخاطرمصلحتها به اين پست گماشته شدند. حتا خود آقاي عظيمي هم قاضي نيست. بنابراين مشکل قوه قضاييه افغانستان ازنبود کادرهاي مجرب در راس کاراست وبه اين مسله هيچ وقت کسي اعتراف نمي کند.

دويچه ويله: چه تحليلگران وچه رسانه ها همه ازفساد اداري درادرات دولتي افغانستان صحبت مي کنند. بخصوص حالا دامن دادگاهها را هم آلوده کرده است. اگرشما مشکلات داخلي دادگاههاي افغانستان ويا مشکلات سيستم قضايي افغانستان رابرشماريد به چه نکاتي اشاره خواهيد کرد؟

مژده : مشکلات بسيارزياد است. نخستين مشکل اين است که يک دادگاه فيصله اي که مي کند بايد جامعه عمل بپوشد که قوه اجراييه آن کار را بايد بکند. يعني قوه قضاييه، قوه اجراييه ندارد. مامي بينيم که دربخشي بزرگي ازجنوب افغانستان حاکميت دولتي وجود ندارد يا بسيارضعيف است. بنابراين درمناطقي که ناامني است، محاکم را درواقع مي توان گفت فلج اند يا دروازه هايشان بسته اند. اين يک مشکل است. مشکل ديگرنبود قضات مجرب و ورزيده است. درطول بيش ازدو دهه يا حدود سه دهه جنگ درافغانستان قضات ورزيده کشور يا به علت کهولت بازنشسته شده اند ويا اين که به خارج رفته اند. قضاتي که درداخل هستند به هيچ صورت جوابگوي تمام نيازمنديهاي قوه قضاييه افغانستان نيستند. بنابراين يک مشکل ديگرنبودکادرها است. مشکل ديگر؛ همانطورکه پيشتراشاره کردم ، کمي معاشات است که گفته مي شود کمي معاشات موجب شده است قضات به رشوه خواري بپردازند. چنين چيزي البته درديگر ادارات دولتي هم است.

تازماني که دريک کشورعدالت قضايي وجود نداشته باشد طبيعتاً امينت هم درآنجا زيرسوال است. بنابراين ما مي بينيم که قوه قضاييه افغانستان باچالشهاي مختلف مواجه است. دراين رابطه با وجود کمکهاي جامعه جهاني ما به نتايج مطلوب نرسيديم و ازآنچه آروزيش برده مي شود بسياردورهستيم.

دويچه ويله : باتوجه به کنفرانسهاي ديگر که درمورد افغانستان برگزارشدند وبا توجه به مشکلات دروني سيستم قضايي افغانستان؛ کنفرانس " روم " چه اميدهاي را بوجود مي آورد ، چقدرمردم مي توانند اميدورا به يک تغييرات اساسي درسيستم قضايي باشند؟

مژده : بزرگترين هدف ازتشکيل اين کنفرانس ، که دولت افغانستان هم به آن اميدواراست ؛ اين است که جامعه جهاني به قوه قضاييه افغانستان کمک بکند. هميشه درهرجايي سخن ازکمک است . اما بدون شک تنها کمک مادي جواب گويي نيازها نيست. تازماني که مايک تحول عميق وبنيادي را درسيستم قضايي افغانستان نياورده باشيم، تازماني که ما کادرهاي که نداريم آن را همچنان نداشته باشيم، من فکرنمي کنم با پول بتوان مشکلات را حل کرد. شما ببينيد همين حالا وقتي که يک قاضي را درولايت دوردست مقررمي شود با اين معاشي که قاضي مي گيرد وبه آنجا مي رود ، نمي تواند حتا تنها کرايه خانه خود را درآنجا ازاين معاش بپردازد. بنابراين مشکل مادي که درآنجا است بدون شک سبب اين خواهد شد که عدالت برقرارنشود.

ما همين حالا خبرداريم که دربعضي ازولسواليها طالبان قضات خود را تعيين کرده اند ومردم هم به آنها مراجعه مي کنند. بخاطري که قدرت دولتي درآنجاضعيف است. بنابراين ما بينيم که با يک مجموعه ازمشکلات مواجه هستيم که آن به امنيت ارتباط دارد. تازماني که تمام مشکلات حل نشده بااين گونه کنفرانسها وحتا با دادن پول به قوه قضاييه فقط مي توانيم مدل موترهاي قضات عالي رتبه را بالاتربسازيم . ازاين بيشتر، من فکرنمي کنم ازاين کنفرانسها چيزي ساخته شود.

دويچه ويله : آقاي مژده؛ اگريک طورديگربه اين قضايا نگاه کنيم وبگوييم که افغانستان با اين مشکلات دست وپنجه نرم مي کند. حالا براي چه بايد کرد چه پاسخي مي توان داد؟

مژده: من فکرمي کنيم که نخستين کاراين است که بايد قضات که واقعاً قاضي اند، داشته باشيم ؛ دراين راستا بايد کارشود. درولايت دوردست افغانستان بخاطري که قاضي مجرب به آنجانمي روند،علماي دين را آنجا قاضي مقررمي کنند. هرعالم دين قاضي نيست. درقدم اول بايد يک تعداد قضات مجرب ورزيده را تربيه بکنيم، که درطول 5-6 سال گذشته دراين رابطه زياد کار نشده است. نکته ديگراينست که شرايط را درنقاط دوردست آماده بسازيم که آنها بتوانند بصورت آزاد قضاوت بکنند . يعني بدون ترس و وحشت از تفنگسالاران آنجا فيصله بکنند. نکته ديگراينست که دولت قدرت اجرايي خود را گسترش بدهد تا بتواند فيصله هاي محاکم را جامه عمل بپوشاند والا اگريک قاضي پاک هم باشد ودرجايي فيصله اي بکند وقتي آن فيصله يا حکم عملي نشود، تفنگسالاران و مردمان زورمند محلي به آن وقع نگذارند معنايش اينست که اصلاً عدالت درکشور وجود ندارد. بنابراين ما به زنجيره اي ازمشکلات مواجه هستيم که يکديگرخود را تکميل کرده اند. يک دليل که هميشه درحقيقت سرجاي خود ايستاده ايم اينست که يک مشکل را جدا ازمشکل ديگر بررسي مي کنيم وبراي آن راه حل جستجومي کنيم که اين امکان پذيرنيست.

دويچه ويله : تا جايي که من ازصحبتهاي شما فهميدم ، درسه رکن دولت مشکلات وجود دارد. به نظرشما دولت اين شعار اصلاحات را که سرمي دهد درآن صادق نيست؟

مژده : فکرمي کنم که دولت شايد جدي هم باشد اما محدوديت هاي خود را دارد. مشکل ما تنها اين نيست که دربخش قضا مشکل داريم. قانون اساسي ما پرازمشکلات است. همين قانون اساسي که گفته مي شود ويک روزي گفته مي شد که دربين کشورهاي منطقه يک قانون اساسي نمونه است؛ امروزما مي بينيم که چقدربا نقاط ابهام مواجه است. ما مي بينيم که ادارات مختلف کشور کارهايشان تداخل دارند ودرنتيجه مشکلات بسيارزيادي بوجود آورده است. مثلاً همين حالا بين قوه قضاييه ولوي سانوالي (دادستاني ) تداخل کاري وجود دارد و بين پليس و لوي دادستاني ، بين پليس وقوه قضاييه . تمام اينها مشکلاتي اند که موجوداند وبايد اين بصورت همه جانبه مورد بررسي قراربگيرند. اين گونه نمي شود که يک مشکل را دريک بعد خلاصه کنيم وکوشش کنيم ازهمانجا حلش بکنيم.

دويچه ويله : با اين همه مشکلات که شما برشمرديد. چشم انتظاراين را مي توان داشت که درنزديکي ها تغييري درسيستم قضايي افغانستان بوجود بيايد؟

مژده : من به هيچ صورت اميدوارنيستم. ومثل من مردمي که درداخل افغانستان زندگي مي کنند با توجه به شعارهاي بسيارزيادي که تابه حال داده شده وعملي که نشده است. به اين چيزهاي مردم قانع نمي شوند وروز به روزدولت ومردم ازهم فاصله مي گيرند. علتش هم اينست که حرفهاي بسياربزرگي گفته مي شوند اما درعمل هيچ چيزي نيست. همين کسان، دوستاني که آمده اند ومي خواهند کاربکنند، اگرامتيازاتشان ازپيش شان گرفته شود آيا مي توانند کاربکنند، آيا کارمي کنند. بنابراين وقتي که يک قاضي عالي رتبه خودش براي امتيازات کارمي کند آنهايي که درسطح پايين ترهستند حداقل وضع زندگي آنها هم درنظرگرفته شود.

اينها چيزهاي اند که فقط درحد شعاراند. فکرنمي کنم که ازشعارپيشتربروند . چنانچه تاکنون پيش نرفته اند.

دويچه ويله : تشکرازشما.

مصاحبه کننده: سيد روح الله ياسر

عبور از قسمت بیشتر در این زمینه

بیشتر در این زمینه