پارلمان افغانستان اين باربخاطرکابینه ی سالم، چقدرجدي است؟
۱۳۸۸ آذر ۲۲, یکشنبه
گفته ميشود در کابينهي جديد رييس جمهور کرزي تعدادي از کساني که داراي دو تابعيت اند نيز به عنوان وزير معرفي مي شود. براساس قانون اساسي، وزيران بايد داراي تابعيت افغاني باشند و در صورتي که داراي دو تابعيت باشند، مجلس نمايندگان صلاحيت رد يا تاييد آنها را دارا ميباشد.
از سوي ديگر، در جلسههاي قبلي مجلس نمايندگان گفته شده است که به وزيراني که بودجه انکشافي شان را مصرف نکرده اند، نبايد راي اعتماد داده شود.
چنين تصميمهايي در پارلمان کشور زياد ديده وگرفته شده، اما اين تصميمها به زودي رنگ باخته و نتايجي در قبال نداشته است.
در مواردي وزيراني که به استيضاح کشانده شده اند، با وجود انتقاد اکثر نمايندگان مجلس، دوباره با اکثريت آرا، راي اعتماد گرفته اند.
احمد بهزاد، نماينده هرات در مجلس ميگويد: "بخشي از اين حرف و حديثهاي زودهنگام در شورا، براساس کسب امتياز و باج سياسي است. شما شاهد خواهيد بود که وقتي وزيران دو تابعيته معرفي شوند که قطعاً خواهند شد، آن زمان اين التهاب کنوني باقي نخواهد بود مگر اين که تا آن زمان آقاي کرزي نتواند همراهان سابق خود را به نوعي قانع بسازد و آنها را تطميع کرده باشد".
احمد ضيا رفعت، استاد دانشکدهي ژورناليزم دانشگاه کابل نيز به اين باور است که پارلمان افغانستان داراي ضعف چندگانه است و اين مانع از انتخابات شايسته ميشود.
ضعف قابليت تشخيص شايستهها، تطميع توسط رييس جمهور و عمل کردن براساس معيارهاي قومي، محلي و گروهي، از ضعفهاي پارلمان کشور است که رفعت ميشمارد: "عملکرد گذشته پارلمان نشان داده است که در موردهايي تن به تطميع داده است، شماري از اعضايش. بنابراين، به جاي اين که به اصل شايسته سالاري توجه کنند، زير بار تطميع رفته اند".
به اين لحاظ، گفته ميشود حامد کرزي، رييس جمهور کشور نفوذ قابل ملاحظهاي در درون پارلمان کشور دارد و هرگونه که بخواهد، ميتواند حلقهاي همسويي را در مجلس به وجود آورد. زيرا به گفتهي احمد بهزاد، با مهمانيها و باجدهيها، به زودي موضع مجلس نمايندگان تغيير ميکند. وي اين مساله را به مداخلههاي حکومت در پارلمان نسبت ميدهد، اما نفوذ حکومت در پارلمانها به شکل بسيار وسيع در تمام کشورها ديده ميشود.
رفعت ميگويد در مواردي که حکومت اراده داشته تا وزيري راي اعتماد بگيرد، پارلمان نيز با حکومت همسويي نشان داده است.
در بسياري پارلمانها، موضعگيري و يا ايتلافها بيشتر براساس موضع و برنامههاي سياسي استوار ميباشد. در افغانستان، موضعگيريها در مجلس نمايندگان شکل نظاممند و تعريف شده ندارد و به زودي قابل تغيير است.
احمد بهزاد، دليل اين امر را در نبود احزاب سياسي قوي ميداند.
بهزاد ميگويد: "به دليل فقدان وجود احزاب قوي، رقابتها، چانهزنيها و رايزنيهايي که صورت ميگيرد، بسيار در حد مبتذلي سقوط کرده. بيشتر از اين که بر محور برنامههاي سياسي و جهتگيريهاي ملي باشد، براساس منافع زودگذر و همچنين تمايلات سمتي و قومي استوار ميشود".
در همين حال، برعلاوهي نفود حکومت در پارلمان کشور، به باور رفعت ارتباطهاي خارجي برخي نمايندگان پارلمان نيز مانع از تصميمگيري و موضعگيري مستقلانه ميشود.
رفعت ميگويد: "شماري از نمايندگان پارلمان با بعضي از سفارتخانهها رابطههايي دارند، که بعضي از سفارتخانهها هم در انتخابات اعضاي کابينه نقشي دارند. اين هم يکي از ديگر از ضعفهايي است که در کار پارلمان وجود دارد".
در زمان کمپاين انتخابات نيز مجلس نمايندگان عمدتا به دو جبهه تبديل شده بود. تعدادي از حامد کرزي حمايت ميکردند و تعدادي هم از نامزدان ديگر.
در شرايطي که فشارهاي داخلي و خارجي منبي بر اصلاحات اساسي در کابينه جديد بر آقاي کرزي وارد ميشود، با مجلس نمايندگان کشور به مثابهي فلتري نگريسته ميشود که ميتواند وزيران ناشايسته را رد نمايد. اما، با توجه به تجربهي کاري مجلس نمايندگان، نه تنها مردم بلکه برخي از اين نمايندگان نيز به مجلس را در اين رابطه کارآ نميدانند.
احمد بهزاد، مشکل را در ساختار قدرت در کشور ميبيند، اما برعلاوه، به باور تحليلگران در سيستم رياستي نيز نمايندگان مردم در پارلمان ميتوانند عامل فشار بر حکومت و وزيران باشند، و ضعف اساسي، از نمايندگان پارلمان است.
احمد بهزاد ميگويد: "متاسفانه تجربهي چهار سال اخير نشان داد که پارلمان از آن اندازه صلاحيتهاي کافي براي مهار قدرت در افغانستان برخوردار نيست".
با اين وجود، تا چه اندازه ميتواند به پارلمان به عنوان نهادي موثر در روند اصلاحات از طريق تاييد يا رد وزيران کابينه اميدوار بود؟
رفعت با در نظرداشت ضعفهاي پارلمان و تجربهي گذشته، ميگويد: "کمتر محل خوشبيني ميتواند وجود داشته باشد به اين که پارلمان موفق به تصميمگيرياي بشود که منتج به انتخابات اصلح شود در مورد اعضاي کابينه".
عارف فرهمند، کابل
ویراستار: یاسر