پس از اهداف هزارهء ملل متحد چه چیزی مطرح است؟

سوال مبرم این است که چگونه پس از سال 2015 تلاش ها برای برآورده شدن این اهداف ادامه می یابند. هدف این بود که در سال 2015 در مقایسه با سال 1990 شمار فقرا در جهان نصف گردد. این هدف مرکزی اعلامیه هزارهء ملل متحد بود. برای رسیدن به این هدف، هشت هدف توسعه یی هزاره تدوین گردید. این اهداف از مبارزه علیه فقر و گرسنگی گرفته تا به مراقبت های صحی و حفاظت از محیط زیست را در بر می گرفتند.

12 سال پس از انتشار این اعلامیه، ضعف های این طرح پیوسته آشکارتر می گردند. در صورتی که کاهش فقر تنها از نگاه اقتصادی تدوین شود و منوط به رشد پنداشته شود، به زودی به زیان محیط زیست تمام می شود. طبیعی است که هرقدر صنعتی شدن بیشتر گردد، به همان اندازه مشغله و کار بیشتر ایجاد می گردد. در نتیجه این امر مستلزم آب، مواد خام و انرژی بیشتر است که این منابع آبی، هوا و اقلیم را زیان می رساند.

با وجود به نصف رساندن شمار فقرا، باز هم از هر دو فقیر، یکی آنها فقیر باقی می ماند. این خود در تضاد با حقوق بشر قرار دارد که برای همهء انسان ها یکسان اعتبار دارد. بنیاد علوم و سیاست در برلین خواهان آن است که باید «حقوق بشر مخرج مشترک اهداف بعد از سال 2015 باشد. این برای حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز اعتبار دارد. از این جمله، حقوق بشر در قسمت تغذیه و دسترسی به آب می باشد».

پس از 2015 چه چیزی مطرح است؟

معلوم نیست که در سال 2015 چه اهدافی مطرح می شوند. در سطح ملل متحد گروه های متعددی وجود دارند که به این مسایل می پردازند. در یک کمسیون مشورتی برای اهداف توسعه یی آینده جهان که از جانب بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد تعیین شده است، از جانب جمهوری فدرالی آلمان، هورست کوهلر، رییس جمهور اسبق این کشور نمایندگی می کند. موازی با آن، گروه کاری تعیین شده از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد اهداف "توسعه پایدار"، یعنی طرحی مباحثه می کند که از جانب کولمبیا و گواتیمالا در کنفرانس «ریو + 20» ملل متحد دستور کار قرار داده شده بود.

توماس هیرش، متصدی سیاست توسعه یی سازمان امدادی «غذا برای جهان» در گفت و شنودی با دویچه وله توصیه می کند: «برعکس "اهداف هزارهء ملل متحد" که عمدتاً بر کشورهای فقیر تمرکز داشت، " اهداف توسعه پایدار" باید به این بپردازد که این اهداف را برای مجموع جهان، به شمول کشورهای صنعتی تعریف بکند».

در این جا نه تنها مبارزه علیه فقر، بلکه همچنان پایدار بودن در بخش اجتماعی و محیط زیست نیز مطرح می باشد.

یورگ مایر ریس، از وزارت محیط زیست آلمان فدرال در این ارتباط به این نظر است که «هدف باید بیشتر متعلق به تولیدات ناخالص اجتماعی باشد، تا این که صرفاً به موثریت اقتصادی یک دولت توجه شود». او خواهان یک «ارزیابی جدید از دست آوردهای معین است که واقعاً گران تمام می شوند، مانند "دست آورد" بازسازی طبیعتی که تخریب شده است. در مقابل هزینه کردن دولت برای صحت است که واقعاً در ترازنامه تاثیر می گذارد».

مصرف و تولید مسوولانه

توسعه پایدار، به ویژه برای کشورهای صنعتی به معنای این است که باید روی تولیدات و مصارف موجود بازنگری شود. بسیاری کشورهای صنعتی در سال های اخیر به طور مثال در قسمت کاهش تولید گاز کاربن دای اکساید، نه تنها با استفاده از فن آوری (تکنالوژی) مدرن دست به کار شده اند، بلکه همچنان به این منظور تولیدات صنعتی شان را به خارج انتقال داده اند. توماس هیرش از سازمان "نان برای جهان" در ارتباط به مصرف می گوید: «احتمال دارد که مصرف گوشت به میزانی که ما امروز به عمل می آوریم، پانزده سال بعد مانند سگرت کشیدن در یک فضای بسته خطرناک باشد».

سازمان خوراکه و غذایی جهان به این نظر است که تقاضای جهانی نسبت به گوشت تا سال 2050 به 750 میلیون تن می رسد. این یک افزایش 70 درصدی را در مقایسه با سال 2000 نشان می دهد. بدین ترتیب مشکل گرسنگی در جهان شدت می گیرد. غله جاتی که امروز برای خوراکه حیوانات به کار می روند، همان قدر کالوری یا انرژی دارند که سالانه برای 3.5 میلیارد انسان کفایت می کند.

روند موازی

در اجلاس ماه سپتمبر سال 2013 مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کمیسیون مشورتی ملل متحد پیشنهادهایش را در قسمت به روز ساختن و یا توسعه " اهداف هزاره " ارایه می کند. در عین زمان گروه تحقیق "توسعه پایدار" نیز پیش نویس اش را تقدیم می کند. هرقدر پیشنهادهای این دو کمیسیون با هم نزدیکتر باشند، جامعه بین المللی روی اهداف توسعه یی پس از سال 2015 زودتر به توافق رسیده می توانند. قبل از همه می بایست این اهداف توسعه یی پایدار، مساله مبارزه با فقر را با حفاظت از محیط زیست پیوند بدهد. کشورهای نوخاسته صنعتی باید مسوولیت های بزرگتری را قبول کنند. و سوم این که به جای کمک های توسعه یی که وابستگی های جدیدی به وجود می آورند، باید به کشورهای فقیر امکان وارد شدن به بازار جهانی را ممکن گردانند.

ماریانا بایسهایم، از موسسه تحقیقات اقتصادی و سیاسی، به این نظر است که علاوه بر این، تنظیم بازارهای مالی بین المللی یک ضرورت اساسی است. به نظر او در صورتی که «منظور پا گرفتن یک اقصتاد با هدف توسعه پایدار است، این سوال ها مطرح می گردند که چه نوع قواعد را در معاملات اقتصادی مان در سطح جهانی باید به کار گیریم».

میریم گیهرکه/ رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند