«پوتین باید علیه وهابیت در روسیه اقدام کند»

حالا این سوال خلق شده است که چگونه می توان زمینۀ رشد تروریسم در روسیه را از بین برد؟ ایبرهارد شنایدر، کارشناس امور سیاسی و عضو "مرکز تحقیقاتی اتحادیۀ اروپا و روسیه" در مصاحبه ای با دویچه وله به این سؤال پاسخ گفته است.

دویچه وله: در روزهای اخیر در نتیجۀ سوءقصدها در شهر والگاگراد بیشتر از 30 تن جان باختند. تا کنون هیچ کسی یا گروهی مسئولیت این حملات را به دوش نگرفته است. به نظر شما عاملان این سوءقصدها چه کسانی اند؟

ایبرهارد شنایدر: به گمان من در عقب این حملات شخصی به نام داکو عمروف قرار دارد که خودش خود را "امیر قفقاز" نامیده است. او تقریباً شش ماه پیش به چنین حملاتی تهدید کرده بود، تا مسابقات المپیک زمستانی در شهر سوچی را اخلال کند. 150 سال پیش در منطقۀ سوچی تقریباً یک میلیون نفر از قوم چرکس زندگی می کردند. این قوم مسلمان سال های زیادی علیه الحاق منطقۀ شان به قلمرو امپراتوری روسیه، در برابر سزارها (تزارها) مقاومت نشان دادند. 400 هزار چرکسی در جنگ ها کشته شدند و به همین تعداد هم آواره گردیدند. عمروف انتقام آن زمان را اعلام کرده است.

افزون بر آن عمروف یک چچنی است. او تا سال 2007 به ویژه برای جدایی چچن از خاک روسیه مبارزه می کرد. اما این شورشی چچنی از سال 2007 به بعد موضعگیری اش را تغییر داد. او حالا آنقدر بر استقلال چچن تأکید نمی کند، بلکه خواستار گسترش دین اسلام، آنهم مذهب وهابیت در منطقه است. یکی از عناصر اصلی این مذهب جهاد است.

دویچه وله: فقر شدید در قفقاز چه نقشی در این قضایا دارد؟

ایبرهارد شنایدر: یکی از دلایل حملات تروریستی در وضعیت اقتصادی و کشیدگی های اجتماعی در جمهوری های قفقاز نهفته است. در چچن در این میان آرامش برقرار است، اما در عوض ناآرامی ها به مناطق همجوار مثل داغستان انتقال کرده است. در آنجا 70 درصد مردم از مشکل بیکاری رنج می برند، 40 درصد جوانان زیر خط فقر زندگی می کنند. برای از بین بردن میان مدت زمینه های اجتماعی تروریست ها، وضعیت اقتصادی در آنجا باید بهتر ساخته شود.

دویچه وله: پوتین چه روشی را باید اختیار کند؟

ایبرهارد شنایدر: اگر من به جای پوتین می بودم، برای ایجاد یک اسلام روسی تلاش می کردم، یعنی یک اسلام معتدل و مطابق به موازین روسیه. پوتین برای جلوگیری از گسترش بیشتر وهابیت در روسیه باید از هیچگونه تلاشی دریغ نکند. این مذهب در حال حاضر، به ویژه در قزاقستان، به گونۀ فزاینده در مساجد راه یافته و در بین ملا امام ها گسترش یافته است. در اتحاد شوروی سابق دین تحت فشار دولت قرار داشت. پس از همپاشی شوروی مسلمانان با کمبود ملا امام مواجه بودند. از این رو آن ها از کشورهای خارجی اسلامی در این زمینه کمک خواستند. عربستان سعودی، که وهابیت از همانجا نشأت کرده است، با کمال میل حاضر بود که به آنها ملا امام بفرستد.

دویچه وله: پس مشی سخت گیرانۀ پوتین آن قدر سودی نخواهد داشت؟

ایبرهارد شنایدر: کاربرد الفاظ ثقیل، شیوۀ پوتین است. اما تنها الفاظ کافی نیست، بلکه او باید وضعیت اجتماعی را بهبود ببخشد. وقتی جوانان شغلی پیدا نمی توانند، به کجا می روند؟ آنها به تروریست ها رجوع می کنند، زیرا در آنجا تضمینی وجود دارد که هر ماه پول خود را به دست آورده می توانند.

دویچه وله: ایالات متحدۀ امریکا کمک خود به روسیه را وعده داده است. چنین کمکی تا چه حدی می تواند مؤثر باشد؟

ایبرهارد شنایدر: امریکاییان اولتر از همه با در اختیار قراردادن اطلاعلات می توانند حکومت روسیه را کمک کنند. روس ها هم در حملاتی که در بوستون ایالات متحده صورت گرفت، آن کشور را کمک کردند. متأسفانه امریکاییان اطلاعاتی را که از مسکو به دست آورده بودند، درست ارزیابی نکردند.

دویچه وله: چرا به طور مشخص شهر والگاگراد هدف حملات قرار گرفت؟

ایبرهارد شنایدر: والگاگراد یک مرکز بزرگ ارتباطی شمرده می شود. افزون بر آن این شهر از جمهوری های قفقاز هم زیاد دور نیست. این شهر که زمانی به نام ستالینگراد یاد می شد، همچنان از اهمیت و اعتبار خاصی در روسیه برخوردار است. وقتی در آنجا چنین حملات تروریستی صورت گرفته بتواند، این طبعاً بر مردم روسیه اثر می گذارد. عمروف اساساً می خواهد نشان بدهد که پوتین هیچ امنیتی را تضمین کرده نمی تواند و نیروهای امنیتی روسیه ناتوان اند.