چالش هاي جديد: دكترين امنيتي جديد روسيه

”روسیه از پیامد های بحران در سیاست و اقتصاد اواخر قرن 20 در رابطه با نظام موفقانه بدر آمد.” چنین خودآگاهانه دکترین امنیتی جدید روسیه که اواسط ماه می از جانب رئیس جمهور دیمیتری میدويدف مرعی الاجرا قرار داده شد، آغاز می گردد. این سند شامل 116 ماده است و باید تا سال 2020 رهنمودی برای سیاست داخلی و خارجی روسیه باشد. چنانچه معاون شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه، دیمیتری سوسلوف بر آن تأکید نمود:

”وظایف مهم و همزمان خطرات عمده برای روسیه در خود کشور قرار دارند و از آن ضرورت نو سازي، یک نظام مؤثرتر رهبری دولت، مبارزه با اختلاس و غیره و غیره منتج مي شود.”

برای اولین بار در تاریخ جدید روسیه امنیت ملی کشور تنها از طریق خطرات خارجی و توان دفاعی کشور تعریف نمی شود. الکساندر رار کارشناس روسیه در انجمن آلمانی برای سیاست خارجی DGAP آنرا منطقی خوانده می گوید:

”در روسیه امروز چالش های سیاست داخلی دوباره در ردیف اول قرار گرفته اند. این عادی هم است، زیرا در هفته ها و ماه های اخیر از زمان ریاست جمهوری بارک اوباما روابط با غرب بهتر شده است.”

امنیت ملی روسیه در اساسنامه، بیش از همه در بخش های اقتصادی و اجتماعی تعریف می شود. از جمله رشد اقتصادی، سیستم صحی، اقتصاد، معارف، فرهنگ و بهبود زندگانی مهم پنداشته می شوند. و به این ترتیب هدف بلند پروازانه ای تعیین می گردد که منظور قرار گرفتن روسیه در میان مدت در راس کشور های جهان است، در ساحاتی که برای روسیه واقعا دشوار است. از جملۀ تهدیدات به امنیت ملی روسیه، بیکاری، خلای رو به ازدياد اجتماعی، كاهش نفوس و افزایش روز افزون قیمت ها خوانده شده است.

درین سند روی موضوع تأمین انرژی نیز به صورت مشرح بحث صورت گرفته است. مسکو به این نظر است که رقابت هاي بین المللی برای دستیابی به منابع انرژی شدیدتر خواهد شد - در دریای بارنتس، در چهار اطراف قطب جنوب، در بحیرۀ کسپین و در آسیای میانه. از آنجایی که احتمال کاربرد قوۀ نظامی در مبارزه به خاطر منابع انرژی وجود دارد، نتیجۀ آن تهدید هرچه بیشتر به مرز های روسیه می باشد. از ذخایر مواد خام روسیه طور آشکارا به حیث وسیله ای یاد می شود که روسیه را به هدفش نزدیکتر سازد، یعنی کسب دوبارۀ موقف یک ابرقدرت.

به نظر میخائیل وینوگرادوف، رئیس بنیاد ”پِترزبورگر پولیتیک” چنین نظریاتی بیش ازین مطابق زمان نیستند:

”تعدادی از نقاط این استراتیژی امنیتی کهنه شده اند، من جمله تشدید مبارزه به خاطر منابع انرژی. این واضح است که در زمان كاهش قیمت هاي مواد خام، چنین تشدیدی اتفاق نمی افتد.”

و الکساندر رار از انجمن آلمانی برای سیاست خارجی می گوید که نباید به این سند اصلاً بسيار ارزش داد:

”دکترین و یا برنامه های سیاست امنیتی و سیاست خارجی به وفرت به نشر می رسد. این نوعی از رقابت است میان تأسیسات مختلف - چون شورای امنیت، ادارۀ ریاست جمهوری و انستیتوت های که با کرملین ارتباط نزدیک دارند - که چنین اسنادی را طرح نموده و امیدوار اند، قسمتی از آنها بعدا عملی گردد.”

در دکترین جدید امنیتی روسیه در قسمت تحلیل موضوعات سیاست امنیتی و خارجی قديمي تغييري صورت نگرفته است. حوزه آسیا- پاسیفیک به طور مثال چین اصلاً برای مسکو وجود ندارد. در سناریو های خطر سیاست خارجی تنها ”مظنون های معمولی”، ایالات متحد امریکا و ناتو جا دارند، باوجودیکه از آنها نام گرفته نمی شود. ازعدم ساختار امنیتی بین المللی قوی و تلاش برای تفوق جویی نظامی شكايت مي شود، در آن جمله نه تنها مدرن ساختن اسلحۀ اتومی شامل می شود، بلکه انکشاف وسایل جنگی بسیار مدرن، تسلیحات استراتیژیکی در ساحۀ غیر اتمی، ایجاد سیستم چتر دفاعی جهانی یکجانبه، مستقر ساختن عناصر یک چتر دفاعی در اروپای شرقی و میانه و نظامی سازی كيهان نیز. این لست نشان میدهد که منظور آن کیست: ایالات متحد امریکا. اين كشور به حیث منبع اصلی تهدید علیه روسیه بشمار میرود. معاون شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه، دیمیتری سوسلوف می گوید:

”ناتو برای روسیه چالش مشکلی است. این پیمان یک همکار روسیه است، زیرا این پیمان مشغول حل موضوعاتی است که برای امنیت روسیه اهمیت حیاتی دارند - طور مثال در افغانستان. علاوه بر آن ناتو ستون اساسی ساختار امنیتی یورواتلانتیکی است، صرف نظر از آن كه آيا این امر به میل روسیه است و يا خير. اگر روسیه بخواهد در چنین سیستمی سهم داشته باشد، باید در بخش بهبودي روابطش با ناتو تلاش کند.”

يولكور/ صديقي

ويراستار: ملك