چرا ترامپ بیت المقدس را پایتخت اسرائیل خواند؟

از روز چهارشنبه، هنگام اعلام تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر انتقال سفارت ایالات متحده از تل ابیب (تلاویو) به بیت المقدس، انتقادات هم در ایالات متحده و هم در کشورهای سراسر جهان افزایش یافته است.

چنانچه شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه نشست ویژه ای را در مورد این اقدام یک جانبه رئیس جمهور امریکا برگزار کرد، و معترضان در کشورهای اسلامی به جاده ها برآمدند و این تصمیم را نکوهش کردند. پنج کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا، آلمان، سویدن و ایتالیا نیز در بیانیه مشترکی این تصمیم حکومت امریکا را "برای گفتگوهای صلح در منطقه کمک ناکننده خوانده اند".

روز پنجشنبه روزنامه "نیویورک تایمز" یک نظرسنجی از سفیران اخیر ایالات متحده در اسرائیل را منتشر کرد. ۹ تن از ۱۱ سفیری که از سوی رئیس جمهورهای جمهوریخواه و دموکرات ایالات متحده گماشته شده بودند، با این تصمیم دونالد ترامپ مخالف هستند. علاوه بر این، در ایالات متحده نیز روز پنجشنبه، بیش از ۱۰۰ دانشمند متخصص در زمینه "مطالعات یهودی" با امضای طوماری مخالفت خود را با این اقدام ترامپ ابراز کردند.

همزمان با این که واشنگتن با انتقادات گسترده روبرو است، این سوال مطرح می شود که چرا حکومت ترامپ با وجود صداهای مخالف از سوی متحدان نزدیک خود در اروپا و منطقه، دست به چنین کاری زده است.

خشنودی پروتستانت های انجیلی

مارتین ایندیک، فرستاده سابق ایالات متحده در مذاکرات اسرائیلی – فلسطینی و سفیر سابق این کشور در اسرائیل دلیل اصلی این اقدام ترامپ را کاملا یک مسئله داخلی و قابل تشریح می داند.

ایندیک که در حال حاضر معاون "انستیتوت بروکینگز" است، نوشته است: «این پیشکش [ترامپ] به حامیان پروتستانت مسیحی اش بود؛ خالص و ساده».

ستیون شپیگل، مدیر "مرکز توسعه خاورمیانه" در دانشگاه کالیفورنیا موافق است که خشنود ساختن هواداران محافظه کار مسیحی و یهودی یکی از عناصر اصلی این تصمیم ترامپ بوده است. در خلال کارزار انتخاباتی، ترامپ بارها وعده سپرد که بیت المقدس (اورشلیم) را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد و سفارت کشورش را به آنجا انتقال بدهد.

میوه سر شاخه

برخلاف بسیاری از تلاش های ترامپ برای عملی کردن وعده های انتخاباتی اش، از جمله اصلاح نظام بیمه یا منع سفر شهروندان برخی کشورها، مسئله به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل، دم دست ترین میوه یا به عبارتی، آسان ترین کاری بود که رئیس جمهور به تنهایی می توانست انجام دهد.

شپیگل می گوید که غیر از دلایل سیاسی، عامل غیر سیاسی دیگری هم وجود دارد که توضیح می دهد چرا ترامپ یکباره سیاست چند دهه امریکا در قبال خاورمیانه را تکاند. او می گوید که این تصمیم یک علاقه شدید است که به خودی خود الزاما ایده بدی نیست. او توضیح می دهد: «درهم و برهم کردن چیزها و ارائه طرح بهتر، یقینا خوب است، اما در اینجا کارساز نیست، به خصوص این که شما یادآوری نکنید که بیت المقدس شرقی پایتخت فلسطینی ها خواهد بود».

آشفته کردن همه چیز

هر دو دانشمند از تصمیم ترامپ و چگونگی انجام آن انتقاد می کنند؛ به خصوص که این کار رویکرد حکومت امریکا به خاورمیانه را فلج می کند؛ جایی که یکی از معدود مناطقی است که به گفته شپیگل سیاست ترامپ در قبال آن تاکنون منصفانه و مثبت بوده است.

شپیگل می گوید: «به نظر می رسد که همه چیز بهتر می شود». او توضیح می دهد: «مردم در خاورمیانه از اوباما خوش نبودند؛ بنابراین ترامپ فکر کرد که می تواند از این نکته به نفع خود استفاده کند. ترامپ یقینا در خاورمیانه نمره بد نمی گیرد، مثل دیگر جاها. او فقط همه چیز را به هم ریخت».

ایندیک می گوید که تصمیم ترامپ درباره بیت المقدس با استراتژی کلی او در قبال خاورمیانه تضاد دارد. او توضیح می دهد: «دستیاران او کوشش کردند تا این اقدام با استراتژی گفتگوهای صلح ترامپ عیار باشد، اما این کار خیلی غیرمتعادل شد تا بتواند خشم فلسطینی ها را فرو بنشاند».

شپیگل می گوید که او فکر می کند تصمیم ترامپ به روند صلح خاورمیانه ضربه جدی می زند و نقطه نظر واشنگتن در قبال این منطقه را آسیب می رساند.

ایندیک، فرستاده سابق ایالات متحده در مذاکرات اسرائیلی-فلسطینی می گوید: «این موضوع به طور گسترده سمبولیک است چون سفارت تا چندین سال منتقل نخواهد شد. اما چنین سمبول هایی، بحران خاورمیانه را شعله ورتر می کند».

میشائیل کنیپ / ع.ح.