چرا شمار نیروهای امنیتی افغانستان رو به کاهش است؟

گزارشی که روز سوم مارچ از سوی جان ساپکو، بازرس کل ویژه برای بازسازی افغانستان (سیگار) منتشر شد، نشان می دهد که شمار نیروهای اردوی افغانستان از ماه فبروری سال 2014 بیش از 15500 تن کاهش یافته و به 169203 تن رسیده است. این کاهش 8.5 درصدی در نیروها، کمترین میزان در استحکام نیروها از آگست سال 2011 تاکنون بوده است.

در این گزارش همچنان آمده است که اردوی ایالات متحده شمار نیروهای امنیتی افغانستان را با درنظرداشت برخی حاشیه های مهم، بیش از حد برآورد کرده است.

اما پرسش این است که آیا نیروهای افغان در حال کم شدن هستند؟ به نظر می رسد که عوامل مختلفی در این مسئله دخیل هستند. بر اساس گزارش "سیگار"، یکی از دلایل کاهش مدام نیروهای امنیتی افغان "تلفات جدی در جنگ" می باشد.

بر اساس اطلاعات منتشر شده، بیش از 1300 سرباز اردوی ملی افغانستان بین ماه های اکتوبر 2013 تا سپتمبر 2014 (یک سال) کشته و حدود 6200 تن دیگر زخمی شدند. برآورد می شود که تلفات نیروهای پولیس نیز در همین حدود یا حتا اندکی بیشتر باشد.

تحلیلگران می گویند که یکی از عوامل مهم این تغییر با خروج نیروهای جنگی خارجی مرتبط است. با پایان یافتن ماموریت نیروی بین المللی یاری امنیتی (ایساف) در دسمبر سال گذشته، اردو و پولیس ملی افغانستان به تنهایی مسئول تامین امنیت کل کشور و مقابله با شورشگری و بحران شدند.

در برابر خروج نیروها، ماموریت "حمایت قاطع" که متشکل از آموزش و مشوره دهی به نیروهای افغان می باشد، در آغاز سال 2015 شروع شد. 13000 نیروی خارجی باقی مانده در جنگ علیه شورشگری شرکت نمی کنند بلکه به مشورت، آموزش و گاه حمایت محدود از عملیات ضدتروریسم می پردازند.

محدودیت ظرفیت

مایکل کوگلمن، کارشناس مسائل افغانستان در "مرکز وودرو ویلسون" در واشنگتن به دویچه وله گفت: «طالبان این موضوع را می دانند و به این خاطر با افزایش سطح جنگ، این نیروها را می آزمایند».

کوگلمن در ادامه می افزاید آنچه که وضعیت را بدتر می کند این است که نیروهای افغان با وجود پیشرفت های قابل توجه در سال های اخیر، همچنان از محدودیت ظرفیت های کلیدی رنج می برند؛ به ویژه در بخش نیروی هوایی.

او می گوید: «به این معنا که واحدهای زمینی زیر آتش قرار می گیرند، آنها الزاما نمی توانند به پوشش هوایی اتکا کنند. این باعث افزایش سطح تلفات و شکست روحیه می شود».

در همین حال، وزارت دفاع افغانستان در بیانیه ای تایید کرده است که نیروهای امنیتی افغان از آغاز سال روان میلادی (دو ماه) در جنگ گسترده در جنوب افغانستان تلفات زیادی را متحمل شده اند.

اما به نظر می رسد که دلیل دیگری نیز در کاهش ناگهانی نیروهای امنیتی افغان نقش دارد. این کشور به سختی می تواند نیروهای امنیتی خود را نگه دارد. "سیگار" در گزارش خود آورده است که "ترک خدمت همچنان چالش بزرگی برای نیروهای امنیتی افغانستان است". بین ماه های سپتمبر 2013 تا سپتمبر 2014، بیش از 40 هزار نیرو از اردوی ملی افغانستان بیرون شدند. وزارت دفاع افغانستان به پرسش دویچه وله در این مورد پاسخ نداد؛ اما در بیانیه ای گفته است که برخی سربازان افغان [وقت رخصتی] طولانی تر از آنچه انتظار می رود در خانه های خود می مانند.

مشکلات کمی

خدمت گریزی و نگهداشت سربازان مشکلات مداوم اردوی ملی افغانستان از هنگام تاسیس بوده است. جیسون کمپبل، کارشناس امنیت بین الملل در سازمان تحقیقاتی "رند" در امریکا توضیح می دهد که به عنوان مثال، اگر سربازان در منطقه خطرناک کشور مستقر باشند یا از ولایت اصلی خود دور باشند، احتمال گریز آنان بیشتر می شود.

شواهد سنتی نیز وجود دارند که نشان می دهند سربازان در زمان های مختلف به طور موقتی می گریزند. کمپبل می گوید که یک دلیل شایع این است که زمان رخصتی سربازان، مدت سفر به خانه و قریه شان را شامل نمی شود. این سربازان که مجبورند گاهی مسیر خانه را با بس و لاری طی کنند، غالبا به سادگی پیش از آن که وقت رخصتی شان شروع شود، وظیفه را ترک می کنند.

علاوه بر این، در برخی موارد سربازان واحد نظامی خود را ترک می کنند تا در فصل کشت کوکنار در خانه باشند. کشت کوکنار برای آنان سودآورتر از سربازی است. یا گاهی سربازان بدون آن که از طریق قانونی عمل کنند به دیدار خانواده های خود می روند.

با این همه، کمپبل به این باور است که کاهش اخیر نیروها در اردوی ملی افغانستان به فضای عمومی بی ثباتی در کشور پس از پایان ماموریت ناتو بستگی دارد. او می گوید: «با فرارسیدن فصل جنگ در سال روان، و کاهش حتا حمایت های اولیه نیروهای ائتلاف، شرکت مستقلانه در جنگ علیه شورشگری برای بسیاری ها چشم انداز ناخوشایندی است».

شک و تردید طولانی

برعلاوه روحیه کم سربازان، این شک و تردید زیاد شده است که نیروهای بین المللی باقی مانده در افغانستان تا چه حدی می توانند نیازهای مادی و پولی را برای نیروهای افغان آماده کنند.

کوگلمن در این مورد می گوید: «طالبان می دانند که نیروهای امنیتی در وضعیت مواجه با خطر قرار دارند و با وارد کردن ضربات سنگین امتیازاتی به دست می آورند». کوگلمن توضیح می دهد که این یکی از دلایلی است که طالبان به طور غیرعادی سطح حملات خود را در فصل سرما افزایش داده اند؛ در حالی که آنان به طور معمول در این ماه ها کم تحرک هستند.

دلیل نگران کننده دیگر این است که طالبان از روحیه پایین سربازان بهره می برند و در نیروهای امنیتی رخنه می کنند. کوگلمن می گوید: «این یک مشکل از قدیم بوده است، و احتمالا مشکل بزرگی در ماه های پیش رو خواهد بود».

این کارشناس مسائل افغانستان می گوید که بهترین اقدام در حال حاضر این است که اردو اطمینان حاصل کند که معاش سربازانش پرداخت می شود تا به این ترتیب سربازان بتوانند در فصل جنگ پیش رو با طالبان مقابله نمایند و از کاهش فاجعه بار نیروها جلوگیری شود.

"بسیار مشکل ساز"

در گزارش "سیگار" همچنان اشاره شده است که تناقضاتی در اطلاعات تهیه شده توسط "ماموریت حمایت قاطع" در مورد قوت، کاهش نیروها، تجهیزات و پرسونل نیروهای امنیتی افغانستان وجود دارد.

به گفته "سیگار"، فقط چند ساعت پیش از نشر گزارش، جنرال جان کمپبل فرمانده ارشد امریکایی در افغانستان گفت: «معلومات راجع به میزان توانایی نیروهای امنیتی افغانستان که از سوی اردوی امریکا برای سیگار بین ماه های اپریل و اکتوبر 2014 تهیه شد، به دلیل "خطای آماری" اشتباه است».

جان ساپکو با اشاره به اختلاف آماری گفت که "ارائه گزارش دقیق درباره شمار نیروهای امنیتی افغانستان نکته بسیار مهمی برای ارزیابی توانایی افغانستان در تامین امنیت و تعیین سرعت خروج نیروهای امریکایی از کشور، و این که ایالات متحده چه میزان باید برای تجهیز، آموزش و نگهداشت نیروهای افغانستان بپردازد، می باشد. [اما] این تناقضات بسیار مشکل ساز هستند".

یک روز پس از نشر گزارش "سیگار"، جنرال کمپبل در جلسه استماعیه سنا گفت که اختلاف در شمار نیروهای افغان قسماً به دلیل سوء ارتباط در جریان بازرسی، و همچنان نبود پرسونل کافی برای تهیه معلومات برای بازجویان می باشد.

اما اطلاعات دقیق درباره شمار نیروهای امنیتی افغانستان بسیار حیاتی است. هرچند که اشتون کارتر، وزیر دفاع ایالات متحده و دیگر اعضای حکومت گفته اند که سرعت خروج نیروها را از افغانستان بازنگری می کنند، با آن هم قرار است بر اساس طرح بارک اوباما نیروهای امریکایی فقط تا پایان سال 2016 در افغانستان بمانند.