گفت وگو با حمزه واعظی نویسنده پژوهشگرمقیم ناروی

افغانستان به جامعه ی بی دروپیکری می ماند که هرگونه مواد با کیفیت های گوناگون دربازارهای آن بدون بازرسی عرضه می شود . حالا این کالا می تواند اقتصادی باشد ویا یک کالای فرهنگی . وارد نمودن انواع کالاها میتواند کارمفیدی باشد اما سوال اینجاست که؛ آیاپیش ازوارد نمودن همچواجناس چه ازنوع فرهنگی باشد ویاغیرآن، لازم نیست فرهنگ استفاده ی آن وارد شود. یا اینکه باوارد شدن آن، فرهنگ آن هم به وجود خواهد آمد؟!!!

بطورنمونه میتوان از ژل های مو یک نمونه آورد . آیا لازم نیست که مانند غربی ها اول کوچه وخیابان مانرا پاک کرده سپس ژل مو ، روغن مو ویا سرخی وسفیده ویا ازمواد آرایشی استفاده کنیم که گرد وخاک دوباره آنرا خراب نکند وحتا باعث بد قیافه شدن نگردد.چه بسا که این مواد (آرایشی) گرد وخاک را زود هم جذب می کنند وباعث امراض گوناگون هم می شوند.منظوراین نیست که استفاده ازاین مواد درکل خوب نیست . بیشترخارجی های که درکابل استند ازاین مواد استفاده نمی کنند چون میدانند که فضای کابل ومحیط کابل برای استفاده آن مناسب نیست. درحالیکه توانایی مالی آنها ازبیشترمصرف کنندگان افغانستان بیشتراست.

حالا،ماهواره ها وهزاران فیلم هندی وخارجی که امروز به قیمت ارزان درکابل وارد میشوند ، چه اثرات مثبت ومنفی درپی خواهند داشت، گفت وگوی داریم با آقای حمزه واعظی نویسنده و پژوهشگرمقیم ناروی.

دویچه ویله :آقای واعظی ! همانگونه که خود شما آگاه استید ؛ در سالهای اخیر دریافت فیلم ها و برنامه های مختلف از طریق ماهواره ها ممکن و ساده تر شده است، به نظر شما این فیلم ها و برنامه ها چه تأثیری دارد بر روابط اجتماعی در کشور های شرقی و افغانستان ، به ویژه در میان نسل جوان؟

واعظی : این مسا له در واقع یک پرسشیست که متأسفانه دنیای امروز ما با آن مواجه است ، مخصوصأ کشور های جهان سوم که مسقیماً تأثیر پذیر از آثار مخرب این فیلم ها یا این تبلیغاتیکه از کشورهای غربی و مدرن در آنجا ها القاء و ابقاء میشوند . به عقیده ی من کشور های جهان سوم و مشخصأ افغانستان ، کشور های اند که از نظر فکری ، اجتماعی و فرهنگی هنوز پذیرای خیلی از نمود های فرهنگی و مد های فرهنگی که در غرب وجود دارد نیستند . در غرب اگر این فیلم ها نشان داده میشود در واقع با قواعد خاصی همراه ست ، و از طرف دیگر با توجه به بسیاری از رفتار هاییکه ما در پیام این گونه فیلم ها میبینیم این رفتار ها در داخل خود زند گی غربی ها به یک نحوی جنبه طبعیی و عادی و به قول جامعه شناسان نهادینه شده است . اما واقعیت اینست که کشور های جهان سوم به ویژه افغانستان ،که در صد فقر و در صد بیسوادی فوق العاده بالاست پیام ها و تأثیرات فرهنگی و تربیتی این نوع فیلم ها و تبلیغات خشن بسیار مخرب است . اولأ از نظر ذهنی آنها را مخشوش و مخدوش میکند و دومأ استعداد های آنها را که باید در جهت مثبت و در جهت فعالیت های مفید اجتماعی تمرکز پیدا نموده و رشد کند مختل میسازد .
بنابرین این نوع تبلیغات که نوعی به اصطلاح تمدن غربی و رفتار های اجتماعی در غرب است برای جوامع شرقی و به ویژه افغانستان فقیر و محروم و بیسواد بسیار مخرب خواهد بود.

دویچه ویله : شما پیشتر به بخشی از رفتار ها در ین گونه فیلم ها که گویا جزء روابط معمول کشور های غربیست اشاره کردید ، اما تا جاییکه میبینیم در جوامع غربی هم خشونت آنچنان معمول و عادی نیست با آنکه پیام بیشتری از این فیلم ها خشونت است . به نظر شما آیا این خشونتی که در بین نسل جوان افغانستان چه در داخل و چه دربیرون از مرز های افغانستان حاکم است و به نوعی تلاشیست برای ابراز هویت آنان ؟

واعظی : بله دقیقأ ؛ منظور این بود که جوامع غربی چون در یک درجه ی از فکر و فرهنگ و تربیت اجتماعی رسیده ، این فیلم ها تأثیر مخرب ندارند. بلکه شاید جنبه تفریحی داشته باشد به اضافه ی قواعد و قوانین و حتی محدودیت هاییکه برای کودکان وجود دارد که باعث پرهیز آنان از دیدن این فیلم ها می شود . همچنان چون اینجا رفتار های اجتماعی ، رفتار های ملایم است و تربیتی که در محیط مدرسه و محیط خانه میشود تربیت آرام ، منطقی و علمیست .طبعأ تأثیرات مخرب این فیلم ها آنچنان مستقیم در ذهن جوانان تأثیر گذار نیست . اما در افغانستان متأسفانه همانگونه که عرض کردم چون سطح سواد در بین خانواده ها فوق العاده پایین است و برای نوجوانان و جوانان در واقع الگوی دیگری وجود ندارد ، تربیت درستی هم وجود ندارد و چون اصلأ در محیط رفتار خانواده محیط خشنیست بنابرین ،این فیلم ها هم تأثیر مضاعف میگذارد. محیط خشونت خانواده ایکه در به اصطلاح فرهنگ ما وجود دارد ؛ از یک طرف و از طرف دیگر فقر فرهنگی و فقر اقتصادی ، اینها عوامل مضاعفی هستند که در واقع این فیلم های مخرب و خشونت آمیز را تأثیر گذار مینمایند. اما کار مؤثر و مطمینی را که میشود روشنفکران و یا جامعه ی مدیر و مدبر افغانستان ، منظورم مدیریت دولتیست انجام دهد اینست که روند سواد آموزی و آموزش و تربیت را هم در خانواده ها و هم در محیط مدارس سامان بدهند ، ما ناگزیر هستیم که بالاخره بخشی از فرهنگ وارداتی یا فرهنگ غالب ، یا فرهنگ مسلطی که وجود دارد ، همه را بشناسانیم ، حلاجی کنیم و به کودکان خود بفهمانیم.
دویچه ویله :با امتنان از شما آقای واعظی .
واعظی : تشکر از شما.