1388، "سال خونين و پرتلفات"

زمري بشري، سخنگوي وزارت امور داخله ميگويد: "4171 حملهي مختلفالنوع را دشمنان افغانستان در سال 1388 راه اندازي کردند که اين حملات شامل انداخت مسلحانه، حملات انتحاري، حملات دشمن، کمين، پرتاب بمب دستي و انفجار بمبها و ماينهاي کنار جاده و در امتداد راهها، ميباشد".

از اين رقم، 225 مورد، حملهي انتحاري بوده است.

در سال 1388، نوعيت حملات طالبان نيز با سالهاي قبل متفاوت بود. با وجود تدابير شديد امنيتي، در سه مورد طالبان توانستند که حملات سازماندهيشدهي انتحاري را در کابل پايخت، راه اندازي کنند.

در روز حلف وفاداري وزيران حامد کرزي در دور دوم رياست جمهورياش، طالبان حملات گستردهاي را در فروشگاه بزرگ افغان، درچند صدمتري ارگ رياست جمهوري راه انداختند که منجر به تلفات زياد گرديد.

همچنان، حملات انتحاري بر مهمانخانهي سازمان ملل متحد و مهمانخانههايي که هنديها اقامت داشتند، به صورت سازماندهي شده بودند.

در آخرين مورد از اين گونه حملهها، طالبان پنج حملهي انتحاري را در قندهار به هدف آزاد ساختن زندانيان طالبان از زندان مرکزي اين ولايت، راه اندازي کردند که با وجود تلفات، موفق به فراري دادن زندانيان نشدند.

در سال جاري، 1824 حلقه ماين کارگذاريشده توسط طالبان، انفجار نموده، 1868 حلقه ماين کشف و خنثا، و 6713 حلقه ماين ديگر، ضبط گرديده است.

سخنگوي وزارت داخله ميگويد که در جريان سال، 2956 فرد مظنون به حملات تروريستي، از سوي نيروهاي داخلي بازداشت شده و به نهادهاي عدلي-قضايي کشور سپرده شده اند.

تلفات

براساس آمار وزارت امور داخله، در جريان سال جاري 1410 پليس کشته و 2388 پليس ديگر، زخمي شدند.

اما به باور تحليلگران مسايل نظامي، آمار تلفات پليس نسبت به تلفات دشمن بيشتر ميباشد.

نور الحق علومي، تحليلگر مسايل نظامي و عضو مجلس نمايندگان کشور، براساس آمار سال 2009 نهادهاي امنيتي به مجلس، ميگويد: " تلفات قواي نظامي ما 67 درصد افزايش يافته. معنايش اين است که سرباز و افسر خود را طعمهي فعاليتهايي کرديم که در آنجا عناصر مخالف دولت بالاي اينها توانسته اند که چيره شوند در به دست آورد (اهداف) خود. ما بينيم که تعداد کساني که مثلاً مخالف دولت، کشته شده، افزايش 67 درصدي نيافته، کمتر از اين افزايش يافته".

سخنگوي وزارت داخله ميگويد که در سال جاري خورشيدي، 4610 تن از طالبان کشته و 925 تن ديگر، زخمي شدند.

تلفات ملکي نيز در جريان اين سال بلند بوده است.

بشري ميافزايد: "در سال 1388، 2157 تن از هموطنان ملکي ما به شهادت رسيدند. اين آماري است که نزد وزارت امور داخله ثبت ميباشد. به تعداد 3769 تن از هموطنان ملکي ما در اين سال، جراحت برداشتند".

در سال جاري، مردم ملکي هم بر اثر حملات طالبان و انفجار ماينها، و هم بر اثر حملات نيروهاي ايتلاف کشته شده اند. در مواردي، حملات ملکي خشم رييس جمهور حامد کرزي را عليه نيروهاي بينالمللي نيز برانگيخت. همچنان، تلفات ملکي در قندوز که بر اثر حملهي نيروهاي ناتو بر دو تانکر تيل ربوده شده صورت گرفت، منجر به جنجالهاي زيادي در آلمان گرديد و وزير دفاع آن وقت آلمان، از مقاماش استعفا داد که بحثهاي اين قضيه، هنوز هم در آلمان جريان دارد.

مقامهاي وزارت داخله ميگويند که تلفات ملکي، بيشتر از ناحيهي حملاتي است که توسط طالبان سازماندهي ميشوند. همچنان نيروهاي ناتو گفته اند که طالبان، از افراد غيرنظامي به حيث يک سپر انساني استفاده ميکنند و جان مردم ( غيرنظاميان) را به خطر مياندازند. سازمان صليب سرخ جهاني، بمبگذاريهاي طالبان بعد از شکست شان در مارجه را، تقبيح کرده بود.

جرايم

در جريان سال 88، 8752 واقعهي جرمي در کشور رخ داده است. اين واقعهها، شامل سرقت، قتل، زخميساختن، زنا، لواط، رشوت، قاچاق، تقلب، قمار و فرار از منزل ميباشند.

7592 مورد از واقعههاي جرمي کشف شده و 12052 تن، به اتهام جرايم جنايي، بازداشت شده اند.

به گفتهي سخنگوي وزارت داخله، اين رقم از جرايم جنايي، کاهش را نسبت به سال قبلاش نشان ميدهد و دستآوردها در مبارزه با جرايم، افزايش يافته است.

مبارزه با مواد مخدر

با آن که هنوز در بسياري نقاط کشور مواد مخدر کشت ميشود و مقامها قبلاً گفته بودند که در برخي نقاطي که سال گذشته کشت کوکنار صفر شده بود، دوباره از سر گرفته شده است، وزارت داخله ميگويد پليس مبارزه با مواد مخدر، دستآودهايي داشته است.

به گفتهي زمري بشري، در سال 1388، 179 تن مواد مخدر و 1406 بوتل مشروبات الکولي، کشف و ضبط گرديده اند. همچنان به گفتهي وي، 75 دستگاه لابراتوار پروسس مواد مخدر و 13061 هکتار مزارع کوکنار، تخريب گرديده اند.

تغيير استراتژي نظامي

در سال 1388، هرچند در برنامههاي امنيتي داخلي تغيير محسوسي رونما نشد، اما نيروهاي ناتو در پي افزايش ناامنيها و تلفات ملکي، استراتژي جديدي روي دست گرفتند. جنرال استنلي مک کريستال، فرمانده امريکايي نيروهاي ناتو، بعد از بررسيهايش از وضعيت، استراتژي نظامياش را تغيير داد. اين استراتژي، که به گفتهي نيروهاي ناتو عمليات مارجه آغاز و معيار سنجش موفقيت آن است، بيشتر به محافظت مردم و جداسازي مردم از شورشيان، اتکا دارد.

همچنان، کمکهاي بشري، پروژههاي بازسازي و تلاش براي ايجاد يک حکومتداري خوب بخشهاي ديگري از اين استراتژي نظامي نيروهاي ناتو است تا رضايت مردم جلب گردد و طالبان، زمينهي اجتماعي شان را از دست بدهند.

عمليات مارجه که با اشتراک 15 هزار نيروي داخلي و خارجي راه اندازي گرديد، باعث شکست طالبان شد و اکنون، تلاشها براي ايجاد حکومتداري خوب، جريان دارد. اين عمليات، آغاز يک سلسله عملياتهاي ديگر است که براي هجده ماه، طرحريزي شده است.

همچنان، در پي افزايش سيهزاري نيروهاي امريکايي، کنترول برخي نقاط هلمند از نيروهاي بريتانيايي به امريکايي واگذار ميشود. هم گزارش شده است که حضور نيروهاي امريکايي در شمال کشور نيز افزايش خواهد يافت.

دستآوردها و کاستيها

وزارت امور داخله ميگويد که در عرصهي آموزش پليس، مبارزه با فساد و تقويت حاکميت قانون دستآوردهايي داشته است. در طول سال 88، پليس 217 مورد عمليات مستقل داشته و در 571 عمليات مشترک سهم داشته است.

به گفتهي سخنگوي وزارت داخله، تعداد پليس در سال 88 از 82 هزار به 97 هزار افزايش يافته، و در سال آينده، اين رقم به 134 هزار افزايش خواهد يافت.

همچنان، فعلا 699 پليس زن در وزارت امور داخله ايفاي وظيفه ميکند که به گفتهي وزارت داخله، تا پنج سال ديگر به پنج هزار افزايش خواهد يافت.

وزارت داخله ميگويد که بيشتر از 33 هزار پليس در سال 1388 آموزشهاي کوتاه مدت، ميان مدت و درازمدت ديده اند.

سخنگوي وزارت داخله ميگويد: "پليس افغانستان و وزارت امور داخله توانستند با عناصر بد و مفسدي که در صفوف پليس قرار دارند، مبارزه کنند، و 148 از اين افراد را که يا در فساد دست داشتند يا در سهلانگاري دست داشتند، اينها را شناسايي و به مراجع عدلي و قضايي سپردند. البته، مجموعاً 46 قضيه به سارنوالي سپرده شده که همين تعداد افراد را احتوا ميکند".

بشري ميافزايد که 243 تن از منسوبين پليس که تخطي نموده اند، شناسايي شده و جزاي انضباتي ديده اند.

.

اين درحالي است که مقامهاي امنيتي که هفتهي گذشته به پارلمان کشور فراخوانده شده بودند، گفتند 15 ولايت که در مرز با پاکستان و ايران قرار دارند، مورد تهديد طالبان قرار دارند. حدود ده ولسوالي ديگر، تحت تصرف طالبان ميباشند.

بعد از حملات سازمانيافتهي طالبان به کابل، کميسيونهاي مربوطهي مجلس با وزارتخانههاي امنيتي در تلاش شدند که با هم يک برنامهي امنيتي جامع تدوين کنند. هر از گاهي از تدوين برنامهي جديد امنيتي خبر داده شده، اما بازهم تحليلگران مسايل نظامي معتقد اند که نبود برنامه، يکي از مشکلات امنيتي است.

نور الحق علومي: "سه بار طرحهاي بسيار جامع را به دولت (حکومت) سپرديم. اگر هر طرح بالايش زحمت کشيده شود و باز به اصطلاح عوام، در زير ميز گذاشته شود و کسي آن را عملي نکند، و بسيار کم نقاطاش که خودش شان ميآيند، کوشش کنند بالايش بيانديشند و باقي مانده را ناديده بگيرند؛ اين حالتي است که ما امروز گرفتار آن هستيم".

در طول همين سال، مقامهاي امنيتي بعد از هر مورد حملهي گستردهي طالبان، به مجلس نمايندگان فراخوانده شده اند. يک مساله در پاسخ مقامهاي امنيتي همواره تکرار شده است: حملات از بيرون از کشور سازماندهي ميگردد و حلقاتي در پاکستان عملا در اين حملات نقش دارند. هرچند به صحت اين مساله، اکثريت متفقالقول اند، اما به باور برخي تحليلگران، انتقاد از بيرونيها، خصوصا پاکستان نبايد به يک توجيه تبديل شده و از ضعفهاي داخلي، چشمپوشي شود.

بسياري نمايندگان انتقاد ميکنند که مقامهاي امنيتي در وظايف شان ناتوان بوده اند. با اين هم، مقامهاي امنيتي از جمله وزيراني بودند که در دور اول راي اعتماد، راي نسبتا بالايي کسب کردند.

نور الحق علومي، گرايشهاي قومي، مذهبي و فساد را عواملي ميداند که باعث ميشود نمايندگان به شايسته سالاري توجه نکنند.

علومي ميافزايد: "هيچگاه من نميتوانم وکيلان محترم پارلمان را بريالزمه بسازم که واقعا نمايندگي از مردم ميکنند. هستند کساني که زير نام نمايندگي از مردم، امروز آنها را وکيلالدوله ميگويند. وکيلالدولهها به نحوي از انحا، تطميع ميشوند. تماما کساني که از اينجا (مجلس نمايندگان) راي بردند، يک عده زياد اينها فقط با تطميع کردن وکلا توانستند که خود را پس در اريکهي قدرت حفظ کنند".

در همين حال، برخي معتقد اند که مسلح سازي مردم محل در برخي نقاط کشور، يکي از دلايل گسترش ناامني ميباشد.

مليشهسازي و اربکي سازي در طول سال 1388 مطرح شده، اما با واکنشهاي انتقادي زيادي مواجه شد.

با اين هم، به صورت رسمي از سوي نهادهاي امنيتي اعلام نشده، اما برخي نمايندگان ميگويند که مسلح سازي مردم محل، عملي شده است.

هلال الدين هلال، قبلا به صداي آلمان گفته بود که در بغلان، مسلحسازي مردم محل تحت عنوان پليس کمکي، جولانگاهي براي افراد حزب اسلامي گرديده است.

علومي درپاسخ به اين که آيا نشانههايي از مسلحسازي مردم محل ديده ميشود، گفت: "نشانهها چه که عملا به اين کار دولت ما اقدام کرده و چنين طرحها را پيش انداخته. ببين، هيچ گاه ما نميتوانيم قانون و عدالت را فداي امنيت کنيم. هرچه از خود يک حد و اندازه دارد. در اينجا در قانون ما تذکر داده شده، براي آوردن امنيت پليس است، نيروهاي امنيت ملي، و بالاخره براي حفظ تماميت ارضي و استقلال، اردو است".

به باور علومي، جلب همکاريهاي مردم يک امر الزامي است و بايد در چارچوب قانون صورت گيرد، زيرا به گفتهي او، مسلحسازي مردم محل، به تفنگ سالاري و پيچيدهشدن بحران امنيتي ميانجامد.

اين درحالي است که مقامهاي نيروهاي ناتو گفته اند سال پيشرو، نيز سال پرچالشي خواهد بود.

عارف فرهمند، کابل

ویراستار: یاسر