25 سالگی درخواست ترکیه برای پیوستن به اروپا

از تقاضای ترکیه برای کسب عضویت اتحادیۀ اروپا دقیقاً 25 سال می گذرد. کمتر مسأله دیگری در اتحادیه اروپا تا این حد جدل برانگیز به بحث گرفته می شود. شرایط پذیرش احتمالی ترکیه به این اتحادیه تنها برآورده ساختن معیارهای اقتصادی و سیاسی این کشور نیست.

هر کس که در شهر استانبول از روی یکی از دو پل تنگۀ بوسفور به سمت شرق عبور کند، در آن طرف پل لوحه ای را می بیند که در آن نوشته شده است: "به آسیا خوش آمدید". همین مسأله مشکل بزرگی را در این راستا به بار آورده است. موضوع عضویت ترکیه در اتحادیۀ اروپا بر محور سؤالی می پیچد که آیا این کشور اسلامی که بخش اعظم آن در آسیا قرار دارد، می تواند بخشی از اروپا باشد. ترکیه به این پرسش 25 سال پیش پاسخ گفته است.

ترکیه در 14 اپریل سال 1987 تقاضای خود را برای کسب عضویت اتحادیۀ اروپا، که در آن زمان "جامعۀ اروپا" نام داشت، ارایه کرد. در این مدت تقاضای ترکیه پیشرفت چشمگیری نداشته است. تنها کاری که در زمینه صورت گرفته است این بوده است که ترکیه در سال 1999 به عنوان کاندیدای عضویت اتحادیۀ اروپا شناخته شد و در سال 2005 مذاکرات رسمی به این منظور آغاز گردید. این مذاکرات اما تا حال امیدوار کننده نبوده اند و به عضویت در آمدن ترکیه به اتحادیۀ اروپا هنوز قابل پیشبینی نیست.

بسط بیش از حد اتحادیۀ اروپا

برخی از کشورهای اتحادیۀ اروپا، مثل آلمان و فرانسه تا هنوز برای پذیرش ترکیه به این اتحادیه قید و شرط هایی دارند و از همین رو کماکان مانع چنین عضویتی می شوند. حفاظت از حقوق اقلیت ها، آزادی دین، حقوق مساوی زن و مرد، و معضلۀ قبرس از نکات عمدۀ مورد اختلاف این کشور هستند. به ویژه منازعۀ قبرس باعث شده است که مذاکرات برای پذیرش ترکیه به اتحادیۀ اروپا از سال 2006 به این طرف با سکتگی ها روبرو شود.

حکومت در انقره عضویت قبرس در اتحادیۀ اروپا را به رسمیت نمی شناسد. افزون بر آن قطعات نظامی ترکیه شمال قبرس را به تصرف خود درآورده اند. در اتحادیۀ اروپا قسماً این مفکوره ایجاد شده است که ترکیه نه از نگاه موقعیت جغرافیایی خود، و نه از نقطۀ نظر فرهنگی به اروپا تعلق می گیرد، و در صورت کسب عضویت اتحادیۀ اروپا تنها باری بر دوش این اتحادیه خواهد بود.

علامتی به جهان اسلام

طرفداران عضویت ترکیه در اتحادیۀ اروپا برعکس از موقعیت استراتیژیک این کشور سخن می گویند. آنها می گویند وزنۀ اقتصادی اروپا در جهان ضعیف گردیده است و اتحادیۀ اروپا تنها با گسترش خود می تواند قدرت و نفوذ خویش را حفظ کند. استدلال دیگر این است که پذیرش ترکیه علامت مثبتی به ترک تبارهای مقیم اتحادیۀ اروپا و بقیه کشور های اسلامی است. به گفته طرفداران عضویت ترکیه، اروپا به طور مثال می تواند به این ترتیب در راه رفع کشیدگی ها میان غرب و جهان اسلام گام بردارد.

در حال حاضر هر دو جانب مذاکره برخورد سختگیرانه دارند. رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه اتحادیۀ اروپا را پیوسته متهم می سازد که سیاست به تأخیر انداختن این قضیه را در پیش گرفته است. این در حالی است که بروکسل لحن تند انقره را نادیده گرفته و بر دموکراتیزه ساختن هرچه بیشتر ترکیه اصرار می ورزد.

دویچه وله / صفی الله ابراهیم خیل

ویراستار: عاصف حسینی