برنده و بازنده اصلی نشست مسکو کی‌ها خواهند بود؟
۱۳۹۷ بهمن ۱۷, چهارشنبه
روز سه شنبه در نشست مسکو، شیر محمد عباس استانکزی به نمایندگی از هیئت طالبان بیشتر از هر اشتراک کننده دیگر سخنرانی طولانی ارائه کرد تا از این فرصت برای بیان مواضع خود بهترین استفاده را ببرد. او به جای این که اندکی از موضع پیشین طالبان کوتاهی نشان بدهد، بر بیرون ساختن نام طالبان از فهرست سیاه، رهایی زندانیان طالبان، بیرون شدن نیروهای خارجی از افغانستان، ایجاد یک دفتر سیاسی برای طالبان و به میان آمدن یک «نظام اسلامی» در افغانستان و تعدیل قانون اساسی تاکید کرد.
اما نمایندگان طالبان در این نشست روشن نساختند که هدف شان از روی کار آمدن «نظام اسلامی» در افغانستان چیست و چگونه پس از به نتیجه رسیدن گفت‌وگوهای صلح می‌خواهند در قدرت سهیم باشند. چونکه نظام کنونی افغانستان نیز «جمهور اسلامی» است.
هارون میر، آگاه امور سیاسی در گفت‌وگویی با دویچه وله تاکید کرد که واضح نبودن مواردی که طالبان می‌خواهند، مردم را نگران ساخته است: «به همین خاطر است که مردم در افغانستان تشویش دارند که مذاکره با طالبان به مفهوم چیست و آیا آن‌ها حاضر هستند در تقسیم قدرت شریک شوند و یا می‌خواهند نظام خود را تشکیل بدهند و دیگران را شریک بسازند.»
کرزی که در زمان حکومت‌اش با افتتاح دفتر طالبان در قطر صرفاَ به این دلیل مخالفت کرد که طالبان در آن پرچم «امارت اسلامی» را به اهتزاز در آورده بودند، در نشست مسکو آرام به صحبت نماینده طالبان گوش فرا داد که تقریباَ در هر جمله آن از «امارت اسلامی افغانستان» سخن گفته می‌شد. او که نخستین سخنران بود، تنها به صورت کلی بر اهمیت صلح تاکید کرد، اما در باره حمایت از نظام کنونی افغانستان که خود بنیانگذار آن است، چیزی نگفت. ظاهراَ کرزی نخواست «موضع» بگیرد و شاید تلاش دارد میان طالبان، مسکو و دیگر بازیگران سیاسی افغانستان به یک چهره نزدیک به همه طرف‌ها مبدل گردد.
اما محمد یونس قانونی در این نشست به صورت شمرده به دست‌آوردهای دو دهه اخیر در افغانستان تاکید کرد و روشن ساخت که هرچند قانون اساسی نیازمند برخی اصلاحات است، اما یکی از دست‌آوردهای بزرگ دو دهه اخیر است.
به حاشیه کشانده شدن حکومت افغانستان
اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان که نماینده‌اش در نشست مسکو شرکت نداشت، همزمان با برگزاری نشست مسکو شب سه شنبه در گفت‌وگویی با شبکه "طلوع نیوز" از شرکت‌کنندگان نشست مسکو انتقاد کرد. او که به نظر می‌رسد از این نشست و خصوصاَ شرکت حامد کرزی در آن نگران است، گفت که اگر چنین مجالسی به نتیجه‌ای هم برسد، بدون حکومت صلاحیت اجرایی ندارد. او به این اشاره کرد که کرزی «عزت» مقام ریاست جمهوری را زیر سوال نبرد.
این نخستین بار نیست که حکومت افغانستان در گفت‌وگوهای صلح به حاشیه رانده شده است و شرکت ندارد. پیش از این در گفت‌وگوها میان ایالات متحده امریکا و طالبان که در ماه جنوری در دوحه برگزار شد، نیز حکومت افغانستان حضور نداشت.
طالبان روز چهارشنبه گفتند که ایالات متحده امریکا به آنان اطمینان داده است که تا ماه اپریل سال روان نیمی از سربازان امریکایی را از افغانستان بیرون خواهند کرد. طالبان در مقابل تعهد کرده اند که نخواهند گذاشت گروه‌هایی تروریستی از خاک افغانستان در برابر امریکا استفاده کنند.
نشست‌های قطر و مسکو موقف حکومت افغانستان را که همواره به مذاکرات زیر مالکیت و رهبری افغانستان تاکید دارد، بیشتر منزوی ساخته است و موقف طالبان برعکس روز به روز قوی‌تر می‌شود. هارون میر می گوید: «بدون شک که طالبان در یک موقف قوی قرار دارند. چون توانستند حداقل در نشست مسکو نشان بدهند که در کابل صف واحد وجود ندارد.»
رئیس جمهور افغانستان روز سه شنبه با مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا صحبت تیلفونی داشت که نمی‌تواند به این تحولات بی‌ربط باشد. اشرف غنی پس از این گفتوگو در صفحه تویترش نوشت که در این صحبت تاکید کرده است که همکاری نظامی میان افغانستان و ایالات متحده امریکا تا هنگامی دوام خواهد داشت که در افغانستان یک صلح پایدار و همه شمول به میان بیاید. او نگاشته است: «ما هر دو توافق کردیم که کلمات، گمانه زنی‌ها و آوازه‌ها جای اقدامات را نخواهد گرفت.»
گسترش نقش روسیه در صلح افغانستان
این دومین بار است که مسکو میزبان هئیتی از طالبان است. پیش از این در پایان سال گذشته میلادی هم این شهر، میزبان نمایندگان طالبان، مقام‌های کشورهای منطقه و شورای عالی صلح افغانستان بود.
هرچند گفته می‌شود که نشست دو روزه مسکو در باره صلح افغانستان از سوی برخی از افغان‌های مقیم این کشور راه اندازی شده است، اما صبغت الله احمدی، سخنگوی وزارت خارجه افغانسان به دویچه وله گفت که سفیر روسیه در افغانستان در راه اندازی این برنامه نقش فعال داشته است: «سفیر روسیه در کابل دروازه هر شرکت کننده این نشست را چند بار تک تک زده است و خواهان شرکت آنان در این نشست شده است.»
این که مسکو توانسته است برای نخستین بار طالبان و سیاستمداران افغانستان را به میز گفتوگو های صلح در مسکو بکشاند، بیانگر افزایش نفوذ مسکو در افغانستان است.
یونس فکور، آگاه امور سیاسی در این باره به دویچه وله گفت: «روس‌ها دو هدف دارند، یکی رقابت با امریکایی‌ها و دوم حمایت از یک تیم انتخاباتی.»
در نشست دو روزه مسکو در کنار ده‌ها شرکت کننده، محمد حنف اتمر نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان با دو معاون‌اش محمد یونس قانونی و محمد محقق نیز حضور داشتند و عطا محمد نور والی پیشین بلخ و یکی از حامیان نیرومند تیم انتخاباتی اتمر نیز او را همراهی می‌کند.
نور در سخنرانی اش در این نشست و همچنان در مقاله‌ای در روزنامه "هشت صبح" با انتقاد از رهبران حکومت وحدت ملی، آنان را به تبلیغ بر ضد شرکت کنندگان نشست مسکو متهم کرده است.