راز ژنتیکی زعفران کشف شد

احتمالاً شمار اندکی این را می‌دانند که زعفران اصلاً یک راز دارد و همین راز سبب شده است که این قیمت ترین گیاه در سراسر جهان باشد. یک کیلوگرام زعفران در بازار جهانی تا ۳۰ هزار یورو خرید و فروش می‌شود. این بهای بلند ناشی از پرورش پرزحمت و حاصلبرداری زمانگیر این گیاه دارویی است، زیرا زعفران تنها از رشته های گل یک سرده خاص جمع آوری می‌گردد. هر گل زعفران دقیقاً سه رشته گرانبها دارد که باید با احتیاط تمام با دست از میان گلبرگ های بنفش چیده شوند.
تنها حاصلبرداری نیست که چنین دشوار است. پرورش گل زعفران از ابتداء یک روند بسیار پیچیده دارد. دلیل آن اینست که این گیاه در حقیقت یک کلون (همزاد) غیر قابل تکثر با یک مجموعه کروموزوم های سه گانه است. از آنجاییکه این کروموزوم ها در هنگام گرده‌پاشی یکسان تقسیم بنده شده نمی‌توانند، سرده یا جنس زعفران در نتیجه نازا یا غیر قابل تکثر می‌ماند. از همین رو از هزاران سال به این طرف افزایش کاشت زعفران تنها از طریق قسمت کردن پیاز این گیاه صورت می‌گیرد.

تا حدی نازا یا نابارور
اما این وضعیت احتمالاً حالا تغییر خواهد کرد، زیرا دانشمندان دانشگاه تخنیکی شهر دریسدن آلمان آن معمایی را حل کرده اند که گیاه‌شناسان را چندین دهه به خود مشغول ساخته بود. پژوهشگران دانشگاه نام‌برده به اصطلاح والدین این کلون را که در سراسر جهان یکسان است، یافته اند، یعنی آنها کشف کرده اند که این کلون نازا اولین بار چگونه القاح یافته است.

افزایش تولید زعفران و کاهش قیمت آن در بازارهای افغانستان
برعکس فرضیه های قبلی، هردو تخمه نر و ماده یا به اصطلاح پدر و مادر اولی این گیاه انواع مختلف نه، بلکه نوعیت ابتدایی یکسان داشته اند، و آن یک سرده وحشی یونانی بوده که دارای یک مجموعه کروموزوم های دوگانه بوده اند. در نتیجه القاح ژنتیکی، گیاه های که تفاوت اندکی داشته اند، در عوض یک جفت کروموزوم، سه جفت انتقال یافته اند که از اثر آن سرده زعفران تشکیل یافته است.
پژوهشگران پس از کشف نوع ابتدایی این گیاه حالا امیدوار اند که در آینده بتوانند انواع دیگر زعفران را، که قابلیت القاح را داشته باشند، پرورش بدهند. چنین چیزی موفقیت بزرگی خواهد بود، زیرا زعفران تنها برای معطر ساختن خوراکی ها و نوشابه ها نبوده، بلکه یک گیاه بسیار مفید برای صحت نیز است.

مصرف بیش از حد زعفران سودمند نیست
مطالعات مختلف نشان داده اند که زعفران طور مثال اثر مثبتی روی روان انسان داشته و برای مجادله در برابر بیماری افسردگی روانی بسیار مفید است. همچنان این گیاه به خاطر غلظت زیاد انتی اکسیدان اش، مانند کروسین و سافرانال، به عنوان محافظت کننده سلول های بدن تأثیر می‌گذارد.
علاوه بر آن، به اساس یک تحقیق سال ۲۰۰۸، زعفران قدرت شهوانی را بیشتر می‌سازد. این مسأله در وجود موش های نر آزمایش و ثابت شده است.
تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران در کاهش سندروم پیش‌قاعدگی زنان نیز مفید واقع می‌شود.
اما، چنانچه در مورد هر خوراکی دیگر چنین است، در مصرف زعفران نباید زیاده روی کرد. هرگاه این گیاه سودمند بیشتر از یک حد معین مصرف گردد، تأثیر زهرگونه می‌داشته باشد. طور مثال مصرف ۶۰ میلی گرام زعفران در هر کیلوگرام وزن بدن، می تواند اثرات نامطلوبی بر بدن انسان بگذارد.

صوفیا واگنر / ص.ا.