زندگی در آلمان بعد از فرار: کار یابی و شغل (بخش چهارم)

ماری عاطفه رواشناس سوریایی خوش چانس بوده است: باوجود آنکه او در سال ۲۰۱۵ به آلمان آمد، هنوز یک سال نگذشته بود که یک کار یافت. عاطفه یک دوره آموزشی عملی را به عنوان مشاور طبی سپری کرد. او از همین حالا می تواند برای سازمان امور روانشناسی اجتماعی "کوم روم" (KommRum) کار کند و پناهجویان دیگر را مشوره دهد، قبل از همه به آن انسان هایی که ضربه روانی را با حوادث تلخ در راه فرار تجربه کرده اند و یا نمی توانند با محیط زادگاه شان سازگار شوند.

گرچه او قصه های وحشتناکی از آنها می شنود، اما ترسی ندارد تا زیر تاثیر احساسات شخصی اش برود. او می گوید: "چنین قصه هایی را من روزانه به هرصورت می شنوم. من به عنوان رواشناس می توانم کمک کنم و همه تاثیر این قصه های وحشتناک را برای خودم حل کنم."

میزان درصدی کمک پناهجویانی که کار یافته اند

عاطفه یک استثنا است: زیرا از میان شمار زیادی پناهجویان که بعد از موج بزرگ آمدن مهاجرین در سال ۲۰۱۵ به آلمان آمده اند، فقط یک دهم آنها کار یافته اند. این موضوع نتیجه یک نظر سنجی میان ۴۸ هزار پناهجو توسط انستیتوت برای بازار کار و پژوهش های شغلی (IAB) است.

براین اساس از آنهایی که نخست در سال ۲۰۱۶ به آلمان آمده اند، فقط شش درصد آنها کار یافته اند. اگر از این میان، آن پناهجویانی را که مشغول آموزش های عملی با حمایت پولی هستند، جدا کرد، در این صورت ارقام بازهم بدتر به نظر می رسد. فقط دو درصد از پناهجویانی که در سال ۲۰۱۶ به آلمان مهاجرت کرده اند، کار یافته اند. این رقم در میان مهاجرینی که در سال ۲۰۱۵آمده اند، ۶ در صد است.

بیشتر بخوانید:

زندگی بعد از فرار: رسیدن به آلمان (بخش اول)

زندگی بعد از فرار: آموزش زبان آلمانی (بخش دوم)

زندگی در آلمان بعد از فرار: آموزش و مکتب (بخش سوم)

مشکلات مهاجرین در زمینه یافتن کار

مشکلاتی زیادی وجود دارد که مهاجرین باید بر آنها فایق آیند. از جمله آنها در اکثر موارد زبان آلمانی نمی دانند و با بازار کار آشنایی ندارند. در مقابل کارفرمایان نمی توانند میزان شایستگی پناهجویان را ارزیابی کنند.

یک ماشین اداری پیچیده نیز کار یابی را کند می کند. زیرا برای این که بتوان کاری یافت، باید سند اجازه کار را داشت که دست یابی به آن با شرایط کنونی دوام دار است. و دیگر پناهجویان در جریان بررسی تقاضا های پناهندگی شان غالبآً اجازه ترک کردن محل اقامت شان را ندارند و به این ترتیب نمی توانند برای یک کار جدید به مناطق دیگر بروند.

افزون برآن کارمندان با فقدان اطمینان در مورد برنامه ریزی در این ارتباط مواجه هستند: مثلاً چه اتفاق خواهد افتاد، اگر تقاضای پناهندگی یک پناهجو که نزد آنها کار می کند، رد شود و او به کشورش برگشت داد شود؟ به این ترتیب رسمیت و قبولی اسناد درسی و تحصیلی پناهجویان دوام می کند.

البته کارشناسان امیدواری نیز می دهند: به هر اندازه طولانی تر که یک پناهجو در آلمان زندگی کند، به همان میزان نیز امکان کاریابی برای او بیشتر است. انستیتوت برای بازار کار و پژوهش های شغلی این را ممکن می داند که نیمی از پناهجویان بعد از گذشت پنج سال از سفر شان به آلمان، یک کار خواهند یافت.

اشتغال پناهجویان سوریه در مقایسه با پناهجویان از افغانستان، عراق یا ایران ناچیز است. براساس گزارش اداره آلمان فدرال برای مهاجرت و پناهندگی، فقط ۶،۸ درصد پناهجویان سوریه یک کار یافته اند؛ این میزان بازهم رو به کاهش است. به این دلیل که اکثریت پناهجویان سوریایی نخست در دو سال اخیر به آلمان آمده اند.

نقش شبکه ها و آشنایی به زبان آلمانی

چه چیزی در مورد کار یابی مهم است؟ براساس گزارش انستیتوت برای بازار کار و پژوهش های شغلی، شبکه های شخصی در این مورد نقش به ویژه بزرگی را بازی می کند. این انستیتوت از ۵۰۰۰ انسان با پیش زمینه های مهاجرت نظر سنجی کرده است. نیمی از آنها، شغل شان را از طریق ارتباطات خانوادگی، دوستان یا آشنایان شان یافته اند.

آشنایی خوب به زبان آلمانی و قبولی اسناد شایستگی های شغلی، کلیدی به سوی بازارکار است. کسی که در زادگاهش شغلی داشته است، غالباً در آلمان نیز یک کار می باید.

در این میان امکانات و اقدامات عملی زیادی وجود دارد که قرار است به پناهجویان در زمینه کاریابی کمک کند، اما تاثیرات موفقانه آن ثابت نیست. مثلاً برنامه کار یک یورویی در هرساعت برای پناهجویان، به دلیل کمبودی در تقاضا، به میزان زیادی کاهش یافت. منتقدین می گویند که هزینه های اداری در این زمینه بسیار زیاد بوده است. با این برنامه قرار است پناهجویان پیش از دریافت جواب به تقاضای پناهندگی شان نیز کار بیابند.

بعضی اوقات پناهجویان به راه های کاملاً غیر رسمی نیز گام بر می دارند، مثلاً عبدالظاهر بصیر از بنگله دیش. او از سال ۲۰۱۵ به این سو در شهر بُن زندگی می کند و بوتل های خالی  جمع آوری می کند. او می گوید: "در بهار در روز های خوب می توانم از این طریق روزانه تا ۲۵ یورو کمایی کنم."

او با پول آن خانواده اش را در بنگله دیش کمک می کند که او از سال ها به این سو آنها را ندیده است.Höppner/hm