فشار خون پایین تا چه حدی می‌تواند خطرناک باشد؟

 

تقریباً برای همه چیز یک میزان ایده آل وجود دارد و این مسأله در ارتباط به فشار خون هم صدق می کند. در میزان فشار خون، «ارزش سیستولیک یا انقباض قلب» که بلندترین فشار است باید ۱۲۰ ملی‌متر جیوه (mmHg) باشد. با این فشار قلب خون را به تمام بدن پمپ می‌کند. در برابر‌، ارزش دیاستول فشاری را می‌سنجد که با سست شدن عضلات قلب بر روی رگ‌ها وارد می‌شود. فشار دیاستولیک به صورت معمولی ۷۰ ملی‌متر جیوه می‌باشد.

در صورتی که فشار خون با توجه به همین دو معیار چندین برابر پایین باشد، داکتران از هیپوتونی (Hypotonie) فشار خون سخن می گویند، که نباید با هیپرتونی (Hypertonie) اشتباه گرفته شود. هیپوتونی در مردان از فشار کمتر از ۱۱۰ mmHg شروع می‌شود و در زنان از پایین‌تر از ۱۰۰ mmHg. این وضعیت با آنکه خیلی خطرناک نیست، اما می تواند سبب مشکلات عدیده در شخص گردد.

تنظیم هوشیارانه

یکی از انواع معمول فشار خون پایین سقوط فشار خون ارتوستاتیک می باشد. در این صورت فشار خون فرد در میان فقط چند دقیقه محدود تا ۲۰ mmHg پایین می آید. بدن ما سیستمی دارد که با آن فشار خون را تنظیم می کند، یعنی بدن با گیرنده های موسوم به «بارور» فشار خون را تنظیم می کند. این گیرنده ها طرزالعمل رگ‌ها و این که تا چه حد منبسط می‌شوند را ثبت می کنند. با فشار خون بالا رگ‌ها بیشتر منبسط می شوند و با فشار خون پایین کمتر باز می‌شوند. بعد گیرنده ها این اطلاعات را به ساقه مغز ما منتقل می‌کنند و مغز فشار خون را در بدن ما تنظیم می کند.

 تا سرحد بیهوشی کامل

از علایم خیلی بد فشار خون پایین وز وز کردن و سوت کشیدن گوش، خستگی بی حد و به ویژه سرگیجی می باشد. اکثر افراد دچار این مشکل در صورت تبدیل کردن سریع جای خود سرگیجه می شوند. این وضعیت را داکتران می توانند با استفاده از یک تخته متحرک [که قابلیت حرکت به سمت پایین را داشته باشد] تا حدودی تنظیم کنند.  

با این روش داکتران می توانند چگونگی جریان سریع سقوط فشار خون و تأثیرات آن بر بدن انسان را تشخیص نمایند. به این ترتیب می توانند تطابق فشار خون در بدن یک انسان ارزیابی کنند. توماس ماینرتس از «بنیاد قلب» در آلمان، استفاده از میز متحرک را تقریباً ترسناک می داند و می گوید: «مریض به میز متحرک بسته می شود و بعد به سرعت از حالت افقی به حالت عمودی برده می شود، یعنی موقعیت وی از حالت افتاده روی میز به وضعیت ایستاده عوض می شود.»

این آزمایش به بیمار کمک می کند که درک کند چرا به تکرار دفعتاً از هوش می رود. پیش از بیهوش شدن ها، اکثراً سرگیجی شدید رخ می دهد. ماینرتس می گوید: در صورت بروز چنین یک سرگیجی، شخص باید فوراً یا بنشیند و یا هم دراز بکشد، فرقی نمی کند در هر کجا که باشد، در غیر آن احتمال دارد که به شدت به زمین بخورد. آنچه که به ویژه در خیابان ها و یا هم حین رانندگی خیلی خطرناک تمام خواهد شد.  

افرادی که دچار هیپوتونی یا فشار خون پایین اند، این را می دانند که این وضعیت هر زمانی می تواند سبب بیهوشی شود، آنچه که همیشه افراد مبتلا را مثل کابوس همراهی می کند. اما این تنها علامت فشار خون پایین نیست، بلکه به گفته داکتران  فشار خون پایین علایم زیادی دارد.

یک علامت، همیشه موردی را در پی دارد

دشوارترین موقع روز برای افراد دارای فشار خون پایین، صبح روز است. افراد دچار فشار خون پایین، اکثراً حین بیدار شدن از خواب خسته و خواب آلود اند. دلیل آن هم این است که بدن ما هنگام بامداد نیاز به جریان مناسب خون دارد تا بتواند به حرکت بیاید. در بدن افراد دچار فشار خون پایین، جریان خون ضعیف می باشد و این وضعیت سبب می شود که آکسیجن و مواد مورد نیاز خون به قدر کافی نرسد.

داکتر ماینرتس توصیه می کند: « افرادی که با این مشکل مواجه اند، می توانند هنگام بیدار شدن از خواب، در تخت خواب خود تمریناتی را انجام بدهند، مثلاً با استفاده از یک وسیله ورزشی با قابلیت انبساط، با این تمرینات که عضلات بدن با آن باز می شوند، می توانند فشار خون را بالا ببرند.»‌

به گفته ماینرتس، وضعیت شماری از افراد دچار فشار خون پایین در جریان روز بهبود می یابد و اما در شماری دیگر هیچ تغییر نمی آید. آنچه که بعد سبب سردردی می شود و در چنین صورتی طبعاً که باید به مغز انسان آکسیجن کافی رسانیده شود تا بتواند به طور لازم فعالیت کند. دستان و پاهای سرد نیز از جمله پیامدهای فشار خون پایین اند و تعداد افرادی که با این وضع مواجه اند هم کم نیست.

فشار خون پایین همچنان می تواند علامت ابتلا به یک بیماری جدی هم باشد. از جمله ضعف عضلات قلب و یا هم نارسایی قلبی می تواند دلیل فشار خون پایین باشد.

یکی از علایم خطرناک فشار خون پایین، اختلال خودکار در عملکرد بدن می باشد که در گذشته آن را «سندروم شای دراگر» می خواندند. ماینرتس افزود:‌ «این علامت در صورت صدمه رسیدن یا اختلال در بخش خاصی از هسته های مغزی بروز می کند.»‌

افرادی که به این مشکل گرفتار اند، قادر به تنظیم فشار خون خود نمی باشند، اما این بیماری خیلی نادر است. مارتس می گوید: «افراد مبتلا به این بیماری تا حدی ناتوان می شوند که حتی نمی توانند از تخت برخیزند، زیرا در صورت ایستاد شدن فشار خون شان به شدت سقوط می کند.»‌

بیماران مبتلا به پارکینسون اکثراً با اینگونه اختلال فشار خون درگیر می شوند. «بیماری پارکینسون به مغز صدمه می رساند. فشار خون در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون همیشه به شدت در نوسان می باشد.» داکتران این بیماری را با اندازه گیری درازمدت می توانند تشخیص کنند.»   

اختلال خودکار یکی از انواع اختلالات سیستم عصبی است که اختلال در حرکات انسان را نشان می دهد، آنچه که در بیماری پارکینسون بیش از همه ظاهر می شود. بنابراین، همین گونه اختلالات در سندروم پارکیسنون پلس بیشتر بروز می کنند.

پژوهشگران همچنان بیماری دیپریشن یا افسردگی را یکی دیگر از موارد مرتبط به فشار خون پایین می دانند. اکثر داکتران کلاً فشار خون پایین را خطرناک نمی خوانند و آن را در کل بی ضرر می دانند. اما برای افرادی که به فشار خون پایین مبتلا اند، وضعیت برعکس می باشد، زیرا این معضل می تواند خیلی بر روال زندگی آنان تأثیر کند.  

 

نویسنده:‌ گودرون هایزه

برگردان: نادیه فضل