ماین پاکی در سودان: پیشرفت ها و مشکلات

کمپاین بین المللی برای ممنوعیت ماین می گوید که سودان یکی از آلوده ترین کشورها به ماین در جهان می باشد. این کشور بیش از 20 سال جنگ داخلی را پشت سر گذاشته و هنوز هم منازعه های جدی داخلی در آن جریان دارد. 10 ایالت از 17 ایالت سودان آلوده هستند که در میان آن ها مناطق نیل آبی، کوردوفان جنوبی و سودان شرقی دارای بالاترین تمرکز مواد انفجاری باقی مانده از جنگ هستند.

منظور از مواد انفجاری باقی مانده از جنگ، ماین، بمب های خوشه یی، بمب های کنار جاده و یا دیگر موادی است که هنوز منفجر نشده اند.

در سودان، زراعت منبع اصلی درآمد است که برای بیش از 80 درصد از جمعیت کشور امکانات اشتغال را فراهم می کند. به این دلیل ماین هایی که در سراسر کشور کارگذاشته شده اند، مانعی بر سر راه پیشرفت در این کشور می باشند.

صلاح بشاشه، مدیر مرکز ملی فعالیت ضد ماین در خرطوم گفت: «وجود ماین و باقی مانده های انفجاری از جنگ رفت و آمد مردم و مواشی را در مناطق روستایی و استفاده از زمین های زراعتی را محدود می سازد. این توسعه اقتصادی سودان را متاثر ساخته است». این مرکز یک نهاد دولتی است که همه فعالیت های ماین پاکی در سودان را هماهنگ می کند.

اما او براین تاکید داشت که ماین پاک ها در انجام وظیفه شان موفق بوده اند و دراین زمینه منطقه توگان در سودان شرقی را مثال زد. او گفت: «ما چندی پیش پروسه پاکسازی را در این جا به پایان رساندیم و این منطقه را به باشندگان آن بازگرداندیم. این برای مردم یک پیشرفت بزرگ است، نه تنها از نگاه اقتصادی بلکه از جنبه روانی آن نیز. آن ها به مناطق زراعتی برمی گردند، احساس امنیت بیشتری می کنند، خوشبین تر هستند و مانند گذشته راه های سنتی کار به خصوص در بخش زراعتی را در پیش می گیرند».

مهلت ماین پاکی تمدید شده است

مرکز ملی فعالیت ضد ماین با سازمان های غیر دولتی محلی و بین المللی ان جی او و همچنین با نهادهای وابسته به سازمان ملل همکاری نزدیک دارد. با حمایت سرویس ضد ماین سازمان ملل در طول 12 سال گذشته 90 میلیون متر مکعب از خاک سودان از ماین و دیگر مواد انفجاری باقی مانده از جنگ پاک شده است.

اما هنوز 35 میلیون متر مکعب دیگر از خاک این کشور به ماین و مواد انفجاری آلوده است و سودان به این ترتیب راه طولانی در پیش دارد. انتظار می رفت که این کشور، که معاهده ممنوعیت ماین را در سال 2004 امضا کرده است، تا اپریل سال 2014 تمام خاک اش را از ماین های ضد نفر پاک کند. اما حکومت سودان به دلیل ادامه جنگ ها در ایالت های کوردوفان جنوبی و نیل آبی، موفق به تمدید مهلت تا سال 2019 شده است.

تمرکز بر سودان شرقی

با این وجود، جاوید حبیب الحق، مشاور ارشد امریکایی مرکز فعالیت ضد ماین، در این زمینه خوشبین است و می گوید که 2013 یک سال موفقانه برای فعالیت ضد ماین در سودان بود. دراین سال 11 میلیون متر مکعب زمین از ماین و مواد انفجاری پاک شدند. به گفته آقای حبیب الحق از زمان آغاز برنامه ماین پاکی در سال 2002، 73 درصد از کل مناطق آلوده، ماین پاکی شده اند.

او گفت که اکنون تمرکز حکومت بر ایالت شرقی می باشد، جایی که برای «پاک سازی کامل» آن به یک و نیم سال دیگر زمان نیاز است.

یکی از سازمان های فعال دیگر در بخش ماین پاکی، سازمان امنیت بشری جاسمر است. این نهاد را حسین العبید 13 سال پیش تاسیس کرد. هدف اصلی او ادغام دوباره جنگجویان پیشین و دیگر قربانیان متاثر از ماین و مواد انفجاری باقی مانده از جنگ و همچنین اشخاص معلول بود. جاسمر در حال حاضر در ایالت های نیل آبی و سودان شرقی فعالیت می کند. سامی ابراهیم، مدیر اجرایی این نهاد گفت، مشکل اصلی قربانیان عدم امکانات کار و کسب درآمد است و به این دلیل طرح ریزی پروژه های اقتصادی برای آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

دیگر سازمان های غیردولتی فعال در این بخش اتحادیه کمک و حمایت جاپان و دوستان صلح و توسعه سودانی می باشد.

ماین پاکی در ارجحیت است

مرکز دولتی فعالیت های ضد ماین از زمانی اعلام استقلال سودان جنوبی در سال 2011 و منازعه هایی که در پی آن در ایالت های کوردوفان و نیل آبی ایجاد شد، 313 قربانی را ثبت کرده که 262 تن از آن ها در اثر برخورد با ماین زخمی و 69 تن از آن ها کشته شده اند.

العبید با انتقاد از این مساله گفت که در سودان قربانیان به درستی شمارش و ثبت نمی شوند. وقایعی هستند که هیچگاه در مورد آن ها گزارش داده نمی شود.

به گفته حبیب الحق، تلاش های سودان در دهه گذشته بیشتر بر ماین پاکی متمرکز بوده است تا بر برنامه های حمایتی کمک به قربانیان. او در ادامه گفت: «هم برنامه های کمک به قربانیان و هم آموزش درباره خطرات، از ستون های مهم فعالیت های ضد ماین هستند. اما کشور بر ماین پاکی تمرکز کرده تا از دست آن ها خلاص شود و شمار قربانیان کاهش یابد». آقای حبیب الحق در ادامه گفت که بودجه حکومت سودان و کمک کنندگان بین المللی به خصوص پس از سال 2011 به شدت کاهش یافته است و مرکز فعالیت ضد ماین از سال 2012 تا به حال هیچگونه کمک برای حمایت از قربانیان دریافت نکرده است.

درخواست تمویل مالی از کمک کنندگان

وضعیت امنیتی ایالت های کوردوفان جنوبی و نیل آبی همچنان غیرقابل پیش بینی است. اما در صورتی که سودان مهلت جدید معاهده ممنوعیت ماین را بخواهد رعایت کند، چند ماه آینده برای این کشور تعیین کننده هستند. در صورت بهبود وضعیت امنیتی، ماین پاکی می تواند ادامه یابد. جامعه بین المللی باید از این پروسه حمایت کند. طرح فعالیت ماین پاکی در سودان به مبلغی حدود 3 تا 4 میلیون دالر امریکایی نیاز دارد تا ایالت شرقی این کشور در سال 2014 به کلی از ماین پاک شود. در طول سه سال آینده به حدود 30 میلیون دالر امریکایی نیاز است.