مصاحبه با سخنگوي مطبوعاتي نمايشگاه گنجينه هاي تاريخي نجات يافته افغانستان دربن

ناديه فضل خبرنگار دويچه وله ( صداي آلمان ) درگفتگويي با سخنگوي مطبوعاتي نمايشگاه گنجينه هاي تاريخي نجات يافته افغانستان ، اهميت اين آثار وجوانب مختلف حفاظت آن را درشرايط جنگي کشوربه بحث گرفته است:

نگاهي به اين گنجينه هاي تاريخي

گنجينه هاي تاريخي ايکه پس از سال 2001 شهرت جهاني يافته اند، مجموعه اي از آثاراند که از چنگال طالبان نجات يافته اند. طالبان حين تسلط بر شهر کابل وشهر هاي ديگر افغانستان، در کنارويران سازي آثار گرانبهاي موزيم هاي افغانستان که دارايي مردم محسوب ميشدند ، همچنان مجسمه معروف بودا در باميان را که با شهرت جهاني اش سرمايهء پربهاي مردم افغانستان بود، منفجرساختند.

در حال حاضر گفته ميشود که حدود 20 تا 30 هزار تکه از اين آثار توسط مردم خود افغانستان با قبول دشواري هاي طاقت فرسا وخطرناکي نجات يافته اند.

اين آثار حدود سه سال پيش بارديگر از پنهانگاه هاي آنان به بيرون کشيده شد.

اما براي اينکه بارديگر چپاول نشوند و همچنان براي حفظ آنان به بيرون از افغانستان منتقل شده اند.اين آثار پس سال 2007 در پاريس به بازسازي گرفته شده اند.

اين آثارپس از نمايش در "موزه ژومي" ، موزيم هاي تورين در ايتاليا، امستردام ، هالند، ايالات متحده ي امريکا وقبل از بن در کانادا به نمايش گذاشته شد و اکنون قرار است اين آثاردر تابستان امسال در شهر بن سبب حيرت تماشاگران خويش گردد.

مطابق به معلوماتي که بروز19 ام ماه مارچ امسال در مورد برگزاري اين نمايشگاه ارائه شد، اين آثار در چهار بخش مختلف به نمايش گذاشته ميشوند.

1- گنجينه هاي متعلق به شهر آي خانم

2- گنجينه ها ي بگرام

3- گنجينه هاي طلا تيپه

4- گنچينه فلول بغلان.

اين آثار قريب به بيش از 2500 سال پيش متعلق مي باشند.

در مجموع حدود 230 تکه از اين آثار براي مدتي ، يعني از 11 ام جون تا 3 ام اکتوبر در موزيم هنر جمهوريت فدرال آلمان به نمايش گذاشته ميشوند.

دويچه وله: در آغاز ميخواستم از شما بدانم که اين گنجينه هاي به دست آمده از افغانستان چه ويژگيهاي ممتازي دارند که چنين نمايشگاهي براي آنها برگزارشده است ؟

برگمن:ويژگي اين نمايشگاه اين است که دارايي هاي فرهنگ افغانستان را در فاصله ي زماني بيش از 2000 سال به نمايش ميگذارد. به اين مفهوم که نخستين بخش اين نمايشگاه حدود يک هزار تا يک هزار و پنجصد سال پيش از ميلاد را به نمايش ميگذارد و به اين ترتيب در اين حفريات پيشتر ميرود تا زمان حفريات بگرام.

در نهايت ما در اين نمايشگاه حدود درست 2500 سال داشته هاي فرهنگي افغانستان را به تصوير کشيده و به نمايش مي گذاريم؛ اين چيزي است که اين نمايشگاه را ويژ گي خاص ميبخشد.

دويچه وله:شما خودتان به عنوان يک هنر شناس ، چه احساسي ميداشته باشيد وقتي در برابر اين گنجينه ها که زماني مفقود شده بودند و حال دوباره پيدا شده اند ، ميايستيد وکلأ مصروف اين گنجينه ها ميشويد؟

برگمن: طبعأ بسيار عالي و دل انگيز است. وقتي به اينها نگاه ميکنم که با چه مهارت و توانمندي وبا ارزش کار شده اند .هر يک اينها را... اينکه کارهاي از طلاتپه را ميبينم که در سده اول پس ازميلاد اند واينکه چقدر اين آثار ظريف وعالي ساخته شده اند؛ اينها آثاري اند که خيلي خيلي به ندرت، مخصوصأ در اروپا ديده شده اند. بنابرين اين آثار، کارهاي دستي هنرمندانه ايست در بالاترين سطح آن.ديدن چنين آثاري ، به ويژه در همآهنگي وآميزش طلا ونقره با هم وسنگهاي گرانبها واينکه انسانهاي آنروز با اين ماده ها چگونه کار کرده اند؟ واقعأ بسيار دلچسپ است.

دويچه وله: اين آثار چگونه محافظت شده و نجات داده شده اند. مخصوصأ در زمان طالبان که حتي مجسمه هاي بودا را نابود کردند و صدها اثر هنري وقديمي ديگر را؟

برگمن: دراين ارتباط اول مديون کارمندان موزيم ملي افغانستان بايد بود که اين گنجينه ها نجات يافته اند.به اين مفهوم که اين اثار نگهداري شده بودند ، نه اينکه در موزيم باقي مانده باشند.آثاري که در موزيم ملي افغانستان هنوز باقي مانده بودند، همه يکي پي ديگري توسط طالبان ويران شده و نابود گرديدند؛ دقيقأ مثل مجسمه هاي بودا در بيرون از کابل.

اما اين آثار مخصوصأ آنچه که مربوط به طلاتپه ميشدند، از موزيم ملي افغنستان کشيده شدند، يعني از شهر به بيرون کشيده شدند، در کاخ رياست جمهوري برده شدند و در آنجا در گاوصندوق ها پنهان کرده شدند وهمچنان در جاهاي ديگر.در حقيقت اين آثار از نظر ها پنهان نگه داشته شدند.بناءَ تا سال 2004 به اين فکر بودند که اين آثار مفقود و نابود شده اند.

سال 2003 آنهاييکه ميدانستند اين گنجينه ها در کجا هستند، يعني کارمندان موزيم ملي آهسته آهسته آغاز کردند به نشان دادن اين اثار و تکه هاي عتيقه وسال 2004 رسمأ اعلان گرديد.در نهايت کارمندان موزيم به ارزش اين آثار مستتحضر بودند وبه همين دليل هم اين آثار را محافظت و نگهداري کردند.

دويچه وله: خوب، اين آثار تا کدام اندازه متيوانند مشخصه وويژ گي هاي افغانستان را منعکس کنند؟

برگمن:ويژ گي هاي افغانستان... با اين آثار ميتوان ديد که افغانستان کنوني از نگاه موقعيت آنچنان واقع شده است که هميشه با خطوط تجارتي وبندرگاه هاي تجاري در ارتباط بوده است.از شرق به غرب واز شما ل به جنوب بايد از مناطق افغانستان ميگذشتي ، يعني طور مثال جاده ي ابريشم يا جاده ي اسکندر کبير از افغانستان کنوني آنچنان گذشته بود که نقاط مهم يا پايگاه هاي فرهنگ هاي مختلف وتأثير گزاري اين فرهنگ هاي مختلف را از شمال وغرب وهمچنان جنوب را مجال ميداد.به اين معنا که اين جامعه مردمان بسيار باز، بسيار اجتماعي وجهان وطن ويک جامعه بسيار ليبرال وآزاد انديش بود.

به همين دليل هم امکان اين وجود داشت که اين مردمان ، اين جا ها را بنيان گزاري کردند و با توجه به همين تکه هاي عتيقه هم ميتوان اثر فرهنگ هاي مختلف را ديد ، اينکه يوناني ـ رومي بوده اند يا هم هندي ويا هم آثاري که متأثر از فرهنگ چين اند.

آثار متأثر از فرهنگ چيني همچنان در حفريات طلاتيپه يافت شده است واين بدان مفهوم است که در اين مناطق تبادله ي گسترده ي فرهنگي وجود داشته است واين تبادله در نواحي همين افغانستان کنوني بوده است.

دويچه وله: وقتي شما به اين آثار و تکه هاي هنري قديمي افغانستان نگاه ميکنيد؛ آيا وضعيت کنوني افغانستان را ميتوانيد درک کنيد ؟

برگمن:طبعأ ميتوان نظر به موقعيت استراتيزيک افغانستان تا حدي تصور کرد، من سياستمدار نيستم واز اين وجه نميتوانم نظر بدهم ولي از بُعد فرهنگي ميتوانم نظر بدهم و به همين دليل تلاش داريم به افکار عامه برسيم و به آنها تفهيم نماييم که در حقيقت همين حوزه فرهنگي حتي افغانستان امروزي از وجه فرهنگي چه مفهومي دارد.

دويچه وله: بلي؛ اما سوال اين بود که وضعيت کنوني حاکم در افغانستان فقط از بُعد سياسي نه ، بلکه پديده هاي مختلف ديگري هم هست که در تداوم اين وضعيت نقش دارند.وقتي به اين اثار دقت ميکنيد، ميراثي که به مردم اين مناطق از هزاره هاي طولاني تعلق داشته اند و دارند، آيا ميتوانيد درک کنيد که چنين سرزميني ميتواند به اين وضعيت درآيد وبه اينگونه سقوط نمايد؟

برگمن:درحقيقت برايم بسيار دشوار است که چنين وضعي را تصور نمايم.با توجه به توانمندي هاي بالقوه ايکه در گذشته ها حاکم بوده است وآنچه که مطمئنأ هنوز هم حاکميت دارد، فهميدن و درک چنين وضعي که در واقعيت و در حال حاضر حاکم است، خيلي خيلي مشکل است.

دويچه وله: خُوب ، با اين آثار در آينده چه ميشود؟ در اروپا باقي ميمانند ويا دوباره پس به افغانستان بر خواهند گشت ودر صورتي که دوباره به افغانستان برگردانده شوند ، آيا در باب آينده ي اين آثار نگرانيي داريد ودر افغانستان ، وطن اصلي اين آثارچگونه محافظت ميشوند؟

برگمن: پس ازايستگاه بن (که ما در بن فقط وتنها يک ايستگاه هستيم ) درتمام آلمان مي توان چنين نمايشگاهي را به راه اندخت .اما تا حال روشن نيست که پس از اين نمايشگاه که در بن است، در آينده ودر ارتباط به اين آثار چه برنامه هايي روي دست خواهد بود. ولي آنچه که من ميدانم ، اينست که در حالت موجود اين اثار به افغانستان برگردانده نميشوند. طبعأ اين آثار در آينده به افغانستان برگردانده ميشوند ، اما کي؟ تا حال کاملأ روشن نيست ومن هيچ معلوماتي در اين مورد ندارم. لاکن اگر قرار باشد که اين آثار بايد به افغانستان برگردانده شوند، من نميتوانم اوضاع افغانستان را در حال حاضرارزيابي نمايم که تا کدام حد اين اثار مطئئن خواهند بود زيرا شمار زيادي از اين آثار خيلي ظريف و کوچک اند.

بناءً نميتوان گفت که اوضاع در افغانستان تا کدام حد اطمينان بخش است تا اين آثار را بصورت مناسب؛ هم از بُعد حفاظتي و هم از جنبه ي امنيتي نگهداري کرد.

دويچه وله: اما در صورتيکه اين آثار حتماً بايد منتقل گردند، آيا نگرانيي نداريد؟

برگمن:آنچه که من ميدانم ... بنابر معلوماتي که من از افغانستان دارم، آنچه که من مي دانم ، بدون شک وقطعأ از اين بابت کاملاً تشويش و دغدغه دارم .

مصاحبه گر: ناديه فضل

ويراستار: رسول رحيم