پیمان جهانی آوارگان سازمان ملل چیست؟

پس از دو سال کار و مذاکرات فشرده، نشست عمومی سازمان ملل متحد قرار است امروز دوشنبه معاهده جدیدی را درباره آوارگان امضا کند. هدف این معاهده مدیریت بهتر و هماهنگ پدیده آوارگی در سراسر جهان است.

"پیمان جهانی آوارگان" سازمان ملل که متفاوت از "پیمان جهانی مهاجرت" است، شامل برخی اقدامات برای کمک به کشورهای میزبان آوارگان می باشد؛ به ویژه کشورهایی که خدمات اجتماعی و زیرساخت های آنان غالبا برای حمایت از پناهجویانی که از بحران، تعقیب و بلایای طبیعی گریخته اند، کافی نیست.

این پیمان که الزام آور نیست، همچنان برنامه هایی را پیشبینی کرده که هدف آن تشویق پناهجویان برای خودکفایی در کشور میزبان و همچنان بهبود شرایط در کشورهای مبدا به منظور بازگشت آبرومندانه و امن آنها است.

بیش از۲۵.۴ میلیون که نیمی از آنها را افراد زیر ۱۸ سال تشکیل می دهند، در سطح جهان در خارج از کشورهای شان در آوارگی به سر می برند. از این شمار، فقط ۱۰ کشور دو- سوم آنها را میزبانی می کنند که از آن جمله می توان ترکیه را نام برد که میزبان حدود ۳.۵ میلیون آواره سوریایی است.

"پیمان سازمان ملل برای آوارگان"، در پی معاهده مشابهی که هفته پیش در کنفرانس در مراکش نهایی شد، تنظیم شده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد قرار است این هفته آن پیمان را نیز به امضا برساند.

آوارگان و مهاجران چه تفاوتی دارند؟

بسیاری از کارشناسان بین المللی کسانی را "مهاجر" می خوانند که کشور محل اقامت خود را بدون کدام دلیل قانونی تغییر بدهند. این گروه شامل مهاجران اقتصادی است که در جستجوی زندگی بهتر در کشور جدیدی هستند.

"آواره" کسانی هستند که به خاطر جنگ، خشونت و تعقیب به حفاظت بین المللی نیاز دارند. در این گروه، به عنوان مثال افراد "بی دولت" نیز قرار دارند. وضعیت آوارگان بر اساس "کنوانسیون ۱۹۵۱ سازمان ملل در قبال آوارگان" تعریف شده است.

در حالی که هدف "پیمان جهانی مهاجرت" کاهش عوامل مهاجرت است، "پیمان جهانی آوارگان" می خواهد تا شرایط را برای آوارگان و پناهجویان واقعی بهبود بخشد و به کشورهای میزبان کمک اضافی پیشکش کند.

اهداف "پیمان جهانی آوارگان" سازمان ملل چیست؟

این پیمان جهانی چهار هدف را دنبال می کند:

• کاهش فشار بر کشورهایی که میزبان گروه بزرگی از آوارگان هستند زیرا بسیاری از این کشورها درآمد اندک و یا متوسط دارند و یا فقیر هستند.
• خودکفا ساختن آوارگان و کمک به آنها برای رشد در کشور جدید.
• افزایش دسترسی آنها به راه هایی برای قبولی و اقامت در کشور سومی.
• حمایت از شرایطی که آوارگان را قادر می سازد دوباره به کشورهای اصلی خود بازگردند.

چرا "پیمان آوارگان" ایجاد شد؟

سه سال پیش، افزایش ناگهانی و زیاد در شمار آوارگان و مهاجرانی که با عبور از دریای مدیترانه خود را به  کشورهای اروپایی رساندند، سبب کشیدگی و اختلاف نظر بین کشورهایی اتحادیه اروپا گردید. بسیاری از این افراد از جنگ داخلی سوریه و دیگر کشورهای درگیر بحران در افریقا و خاورمیانه گریخته بودند. برخی نیز به دلیل فقر شدید در کشورهایشان به سوی اروپا حرکت کرده بودند.

مجارستان، پولند و سلواکیا خود را از "معاهده دوبلین" که سیاست مهاجرت را در اروپا تنظیم می کند، بیرون کشیدند. چندین کشور به ویژه در شرق اروپا با برنامه تقسیم پناهجویان در بین کشورهای عضو مخالفت کردند. همزمان برخی نیز که تعهد کرده بودند تا فشار مهاجرت را تقسیم کنند، به وعده خود وفا نکردند.

پس از یک سال بحران در سیاست مهاجرت در اروپا، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ای را برای همکاری و هماهنگی بهتر برای مدیریت موثر مهاجرت تنظیم کرد. این قطعنامه به چندین دور مذاکره بین المللی و سرانجام تدوین دو معاهده انجامید.

بحران های مشابه مهاجرت در افریقا، خاورمیانه و امریکا هم نیز سبب شد تا تمرکز بیشتری بر هماهنگی و مدیریت جهانی این پدیده صورت بگیرد؛ با این حال، برخی از کشورها با این معاهدات مخالفند.

چه کشورهایی از این طرح ها حمایت نمی کنند؟

دو معاهده جهانی مهاجرت و آوارگان باعث ایجاد تنش های سیاسی در سراسر اروپا شده است. چندین کشور شرق اروپا به شمول پولند، سلواکیا، مجارستان و اتریش از امضای این معاهدات خودداری کرده اند.

در همین راستا، ایالات متحده  نیز با این معاهدات مخالفت کرده است. حکومت ترامپ گفته است که این معاهدات "با سیاست های مهاجرت و آوارگان ایالات متحده سازگار نیست".

در همین حال، ارنستو اروژو، وزیر خارجه تعیین شده برازیل نیز این بزرگترین کشور امریکای لاتین را در فهرست کشورهای مخالف این معاهدات قرار داده است. قرار است تا رئیس جمهور راستگرای جدید برازیل، ژایر بولسونارو ماه آینده قدرت را به دست بگیرد.

این در حالی است که سازمان ملل متحد مدام تکرار می کند که این معاهدات الزام آور نیست و کشورها را به تعهدات جدیدی متفاوت از آنچه در "کنوانسیون ۱۹۵۱ سازمان ملل" آمده، مجبور نمی کند.

نیک مارتین / ع. ح.