اجلاس نوبتی کشورهای صادرکننده نفت اوپک

دوران طلایی برای کشورهای صادرکننده‌ی نفت دیگر سپری شده است. بیش از یک سال است که رکود در اقتصاد جهانی موجب کاهش تقاضا برای نفت در بازارهای جهانی شده است.

چنین پیداست که کشورهای تولیدکننده‌ی نفت عضو اوپک، برای آینده‌ی نسبتا طولانی همچنان از این رکود متاثر و در فشار باشند، زیرا جهان با شدت هر چه تمام‌تر در پی رهایی از چنگ مصرف نفت است و به‌نظر می‌رسد موفقیت‌ها برای یافتن انرژی‌های جایگزین روز به‌روز بیشتر می‌شود. از این‌رو برای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) كه روز چهارشنبه ۹ سپتامبر نشست نوبتی خود را برگذار می‌کند، جای مانور چندانی باقی نمی‌داند.

کلودیا کرمفرت، کارشناس انستیتوی مطالعات اقتصادی در برلین، می‌گوید، به‌خاطر بحران اقتصادی و کاهش تقاضای نفت، اوپک در حال حاضر از قدرت چندانی برخوردار نیست. به نظر این کارشناس، تلاش اوپک در نشست امروز این خواهد بود که بهای نفت را عجالتا در ۷۰ دلار برای هر بشکه تثبیت کند. به اعتقاد وی، بازار همچنان از نفت اشباع است و در ماه‌های آغازین سال آینده نیز تقاضا برای نفت پایین خواهد بود.

اویگن واینبرگ، کارشناس مواد خام کومرتس‌بانک آلمان، نیز تصمیمات اوپک بر بازار نفت را به‌خاطر وضعیت ذخایر نفت فاقد تاثیر می‌داند. به باور این کارشناس، کاهش یا افزایش تولید از سوی اوپک تنها می‌تواند تاثیر اندکی بر میزان ذخایر موجود بگذارد.

اجلاس نوبتی امروز اوپک، که به خاطر ماه رمضان شامگاه چهارشنبه پس از افطار تشکیل خواهد شد، می‌تواند هشداری برای اوپک باشد که همه اعضای آن قادر نیستند میزان سهمیه‌ی تعیین‌شده برای تولید را رعایت کنند. اوپک در پایان سال ۲۰۰۸ تصمیم گرفت تولید روزانه خود را ۲ / ۴ میلیون بشکه کاهش دهد، اما بنا به ارزیابی کارشناسان، این تصمیم تنها در حد سه‌چهارم عملی شد. یعنی تنها ۳ میلیون بشکه از تولید روزانه‌ی اوپک کاهش یافت.

۷۰ دلار بهای مناسبی است

با این حال کشورهایی که به دلارهای نفتی وابسته هستند، باید از روند نوسان قیمت نفت در بازارهای جهانی راضی باشند. هر چند بهای ۱۴۰ دلاری نفت، در اواسط سال گذشته به‌خاطر رکود اقتصادی به ۳۳ دلار کاهش یافت، اما در ماه‌های اخیر این قیمت دو برابر شده و در اثر کاهش تولید روزانه اوپک نیز توانسته خود را به سطح ۷۰ دلار در هر بشکه برساند.

ناظران آشنا به مسائل اوپک می‌گویند، در نشست روز چهارشنبه اوپک، کشورهایی نظیر ایران، عراق، لیبی و ونزوئلا شادمانی خود را از نتایج سیاست کاهش سطح تولید نشان خواهند داد. اما اگر اوپک بازهم بنا را بر کاهش تولید بگذارد، می‌تواند جوانه‌های تازه ‌‌پدیدارشده‌ی رونق اقتصادی در جهان را از بین ببرد؛ امری که می‌تواند به ادامه‌ی رکود و کاهش مجدد تقاضا برای نفت بیانجامد.

شاخص‌های اقتصادی در جهان آرام آرام رو به رشد گذاشته‌اند. در سه‌ماهه پایانی سال جاری میلادی تقاضا برای نفت افزایش خواهد یافت. از این‌رو برخی کارشناسان وظیفه اصلی اوپک را در حال حاضر افزایش تولید می‌دانند. با این‌حال حتی اگر اوپک قصدی برای کاهش تولید داشته باشد، به دلیل ذخایر کافی نفت در بازار، تاثیر چندانی در قیمت آن نخواهد گذاشت. کاهش تولید اوپک تنها زمانی موثر خواهد بود که میزان کاهش بسیار چشمگیر باشد. به عقیده کارشناسان، اوپک قادر به چنین کاری نیست.

به نظر می‌رسد، اعضای اوپک امیدوارند که به‌موازات افزایش شاخص‌های اقتصادی در جهان، بهای نفت نیز افزایش یابد. ۱۲ کشور عضو اوپک اکنون حدود ۴۰ درصد تولید نفت جهان را در اختیار دارند و ۷۵ درصد منابع شناخته‌ی شده‌ی نفت جهان متعلق به این کشورهاست.

با این‌حال با توجه به موفقیت‌های روزافزون در دستیابی به منابع جدید انرژی، به ویژه انرژی‌های تجدیدپذیر، کارشناسان می‌گویند، در چشم‌انداز درازمدت، اوپک باید استراتژی جدیدی برای بقای خود تنظیم کند.

در ۵۰ سال آینده اوپک تاثیر خود را کاملا از دست خواهد داد. به‌نظر می‌رسد، امارات عربی متحده از هم‌اکنون چنین آینده‌ای را بخوبی دریافته است. این کشور در حال ساخت نخستین شهری (مصدر سیتی) است که نیازهای خود به انرژی را تنها از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین خواهد کرد.

MM/BB