ایران چرا گزارش آژانس را مثبت ارزیابی میکند؟
۱۳۸۹ آذر ۳, چهارشنبه
«تازه‌ترین گزارش آژانس انرژی اتمی نسبت به قبل بهتر شده است و مشخص شد آژانس روند بهتري را نسبت به قبل در پيش گرفته است. همين مقدار جاي تشكر دارد و ما آن را به فال نیک می‌گیریم. اگر روند به همين صورت ادامه پيدا كند، بسياری از سوءتفاهمات ايجاد شده با همكاری بيشتر با يكديگر و ايجاد اعتماد متقابل در آینده برطرف می‌‌شود.»
این جملات، واکنش علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نسبت به گزارش جدید آژانس انرژی اتمی درباره فعالیت اتمی ایران است. گزارشی که در آن به همکاری نکردن ایران با بازرسان آژانس انرژی اتمی و همین‌طور ادامه فعالیت غیرقانونی ایران در زمینه رآکتور آب سنگین اشاره شده است.
در همین زمینه، علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز، در گفت و گو با خبرگزاری‌های داخل ایران، گزارش تاژه آژانس انرژی اتمی را دلیلی بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران دانسته و گفته است: «یوکیو آمانو مدیرکل آژانس، صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به جهانیان ثابت کرد.»
مقام‌های ایرانی در حالی گزارش آمانو را مثبت ارزیابی می‌کنند که آمریکا نقطه برجسته این گزارش را، تاکید بر تداوم سرپیچی ایران از اجرای وظایف بین‌المللی خود می‌داند.
جنبه‌های انتقادی بیشتر
رسول نفیسی متخصص امور خاورمیانه و استاد دانشگاه "Strayer" در واشنگتن، جنبه انتقادی گزارش آژانس انرژی اتمی را حتی بیشتر از گزارش‌های قبلی آژانس انرژی اتمی ارزیابی میکند. او به دویچه وله می‌گوید: «اظهار نگرانی‌ها نسبت به فعالیت‌های اتمی ایران و اهداف این فعالیت‌ها، در این گزارش خیلی آشکارتر و مشخص‌تر از سابق است. ولی وقتی بازتاب آن را در مطبوعات ایران نگاه کردم متوجه شدم که آن‌ها نگاه دیگری به قضیه دارند و آن را مثبت ارزیابی کرده‌اند.»
اما علت مثبت ارزیابی کردن مقامات ایرانی از گزارش تازه انرژی اتمی چیست؟ رسول نفیسی استاد دانشگاه "Strayer" واشنگتن، در برابر این پرسش اجلاس آینده کشورهای عضو گروه ۵+۱ را مطرح میکند و می‌گوید: «تصور می‌کنم علت این که ایرانی‌ها این موضوع را مثبت ارزیابی می‌کنند این است که می‌خواهند هر طور شده در نشست بعدی با کشورهای عضو گروه ۵+۱ شرکت کنند. برای من معلوم نیست نشست ۵ دسامبر با اعضای گروه ۵+۱، برای ایران چه ارزشی دارد، ولی گفتن این که گزارش آژانس مثبت است صرفا برای مصرف داخلی در ایران است. این که در داخل گفته شود، اگر ما در نشست با اعضای ۵+۱ شرکت می‌کنیم به‌خاطر مثبت بودن لحن گزارش آژانس است و ما مشکلی با آژانس نداریم. این سیاستی است که معمولا دولت ایران اجرا میکند. مسائل بین‌المللی را در داخل ایران به گونه دیگری عنوان میکند تا دست خودش را برای اقدامات بعدی باز بگذارد.»
گزارش آژانس و خواسته کشورهای ۵+۱
پیش‌تر کشورهای عضو گروه ۵+۱ اعلام کرده بودند که موضوع گفت و گو‌ها با ایران فقط مسئله اتمی ایران است. اما مقامات ایرانی ابراز علاقه کرده بودند موضوعات دیگری همچون مسائل منطقه ای و بین المللی هم به موضوع این نشست اضافه شود. به عقیده رسول نفیسی متخصص امور خاورمیانه آخرین گزارش آژانس انرژی اتمی، کاملا در راستای خواسته کشورهای عضو گروه ۵+۱ است. وی توضیح می‌دهد: « گزارش تازه آژانس هیچ امتیازی به ایران نداده است. به نظر نمی‌رسد که ایران هم هیچ نوع انعطافی درباره مسئله اصلی یعنی افزایش غلظت اورانیوم، روشن بودن اهداف غنی‌سازی، باز گذاشتن دست آژانس یا اجازه دادن برای اجرای پروتکل الحاقی نشان دهد.»
با این همه اهداف ایران از شرکت در اجلاس ماه آینده با اعضای گروه ۵+۱ چیست؟ رسول نفیسی جواب دادن به این سوال را مشکل می‌داند و می‌گوید: « تنها حدس من این است که معمولا طرف ایرانی اهداف خودش را مشخص نمی‌کند و به نوعی غافلگیرانه عمل میکند. با وجود این که کاملا لحن ایران منفی است، ممکن است وقتی در اجلاس با اعضای گروه ۵+۱ قرار گرفتند، لحن دیگری و رویکرد مثبتی نسبت به خواسته‌های اعضای گروه ۵+۱ نشان دهند.»
نفیسی اضافه میکند:«گفتارها، بیانیه‌ها، اظهارنظرها و مصاحبه‌های دولتمردان ایرانی را، به‌هیچ وجه نباید نشانه‌ای از رویکردهای واقعی آن‌ها در اجلاس‌های بین‌المللی به حساب آورد. کما این‌که ما دائما این موضوع را دیده‌ایم. مقام‌های ایرانی‌ها یک‌جوری می‌گویند و بعدا جور دیگری عمل می‌کنند.»
حسین کرمانی
تحریریه: جواد طالعی