توقف برنامه خصوصی سازی در ایران
۱۳۸۹ مهر ۱۲, دوشنبه
کارشناسان اقتصادی و مسئولان وزارت امور اقتصادی و دارائی ایران با استناد به شاخص‌های بازار سهام می‌گویند که بازار سهام در وضعیت مناسبی است و سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی، می‌تواند با استقبال خریداران روبرو شود. اما در نیمه نخست سال‌جاری روند خصوصی سازی در ایران تقریبا متوقف شده است.
۵۲۴ شرکت آماده واگذاری
برپایه گزارش خبرگزاری مهر، قرار بود امسال براساس قانون بودجه و مصوبه هیئت وزیران سهام ۵۲۴ شرکت دولتی به بخش خصوصی واگذار شود. مسئولان سازمان خصوصی‌سازی می‌گویند که واگذاری سهام شرکت‌ها، در نیمه اول سال، به علت برگزاری مجامع عمومی شرکت‌ها و مشکلات دیگر کند شده است، اما در نیمه دوم سال سرعت خواهد گرفت.
در مقابل این نظر، کارشناسان معتقدند، ابهاماتی که در واگذاری سهام برخی شرکت‌های دولتی وجود دارد سبب کندی کار شده است.
سهم بالای سپاه
هدف اصل ۴۴ قانون اساسی تقویت بخش خصوصی است. اما سهام بسیاری از شرکت‌های دولتی، در ۵ سال اخیر به موسسات نزدیک به دولت واگذار شده است. در این میان، سپاه پاسداران بیشترین سهم را در تملک شرکت‌های دولتی داشته‌است.
واگذاری سهام عمده شرکت مخابرات ایران به سپاه پاسداران، یکی از پر سر وصداترین این واگذاری‌ها بوده است. ۵ مهرماه سال ۱۳۸۸گذشته ۵۱ درصد سهام شرکت مخابرات به کنسرسیوم "اعتماد مبین" واگذار شد. این شرکت از زیرمجموعه‌های سپاه پاسداران است. در این معامله ۸ میلیارد دلاری، که ظرف نیم ساعت انجام شد، سپاه پاسداران هیچ رقیبی نداشت. همین امر سبب شد دولت احمدی‌نژاد به نقض مقررات مزایده و تلاش برای تقویت قدرت اقتصادی سپاه متهم شود.
گروهی از نمایندگان مجلس، از جمله احمد توکلی و الیاس نادران از اعضای فراکسیون اصول‌گرایان واگذاری مخابرات به سپاه پاسداران را غیرقانونی خوانده‌اند. از سوی دیگر، منابع آگاه می‌گویند که با گذشت یک‌سال از انجام این معامله، هنوز سپاه وجه خرید سهام عمده مخابرات را پرداخت نکرده است.
ظرف ۵ سال اخیر، سهام ۳۴۰ شرکت دولتی به ارزش تقریبی ۷۰ میلیارد دلار واگذار شده، اما در این معاملات، بخش خصوصی واقعی سهم بسیار ناچیزی داشته است.
رونق بورس تهران
به گفته شمس‌الدین حسینی وزیر اقتصاد و دارائی، ارزش بازار بورس تهران، از آغاز سال ۱۳۸۹ تاکنون ۳۴ درصد بالا رفته و از حدود ۶۵ میلیارد دلار به حدود ۸۷ میلیارد دلار رسیده است. محمد شیخ معاون شرکت ملی مس، با اشاره به این نکته که اکنون بهترین شرایط برای فروش سهام شرکت‌های پالایشگاهی فراهم است، می‌گوید:«سازمان خصوصی سازی، باید هرچه سریع‌تر زمینه عرضه سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ را به بورس فراهم کند.»
شرکت بیمه توانا و پالایشگاه‌ها، مهمترین شرکت‌های دولتی هستند که قرار بود امسال سهام‌آن‌ها به بخش خصوصی واگذار شود. به گزارش خبرگزاری مهر، تاکنون فقط سهام بیمه‌توانا واگذار شده و وضعیت بقیه شرکت‌ها در ابهام است. همین خبرگزاری می‌نویسد که سهام بیمه توانا نیز، با قیمتی غیرمتعارف به بورس عرضه شده است.
موانع اصلی خصوصی سازی
گروهی از کارشناسان از جمله دکتر حسین عبده تبریزی، مدرس دانشگاه، کمبود نقدینگی در بخش خصوصی و عدم سرمایه‌گذاری‌های خارجی را از موانع اصلی واگذاری سهام شرکت‌های دولتی می‌داند.
دکتر عبده چندی پیش نوشته است:«یکی دیگر ازمشکلات خصوصی سازی، اشکالات ساختاری برخی بنگاه‌های دولتی است. اگر ساختارهای این بنگاه‌ها اصلاح نشود، انحصار بخش دولتی به بخش خصوصی منتقل می‌شود و این بسیار خطرناک است.»
جواد طالعی
تحریریه: فرید وحیدی