قضاوت زودهنگام ایران درباره کاربرد سلاح شیمیایی در سوریه

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت یازدهم، در واکنش به خبر استفاده احتمالی از سلاح شیمیایی در حومه دمشق می‌گوید: «اگر استفاده از سلاح شیمیایی صحت داشته باشد، به طور قطع توسط گروه‌های تروریستی و تكفیری انجام شده است زیرا آنها در عمل نشان داده‌اند كه از هیچ جنایتی رویگردان نیستند.»

به گزارش اداره كل دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ظریف این ادعا را شامگاه چهارشنبه (۳۰ مرداد / ۲۱ اوت) در گفتگوی تلفنی با همتای ترک خود، احمد داووداغلو، مطرح کرد.

نشانه‌ی مسمومیت شیمیایی بر جسد قربانیان

مخالفان حکومت بشار اسد ارتش سوریه را متهم می‌کنند که صبح چهارشنبه برای بازپس‌گیری مناطقی در شرق دمشق از سلاح شیمیایی استفاده کرده و باعث کشته شدن چند صد غیرنظامی شده است.

نواحی شرقی پایتخت سوریه که از ماه‌ها پیش از کنترل نیروهای دولتی خارج شده در روزهای گذشته شاهد درگیری‌های خونینی میان مخالفان و نیروهای حکومتی بوده است.

در کمتر از ۲۴ ساعت گذشته عکس‌ها و فیلم‌های ویدئویی بسیاری منتشر شده که ظاهرا قربانیان حمله شیمیایی را نشان می‌دهند. یک همکار مرکز حوادث غیر مترقبه در شهر دوما، در ده کیلومتری دمشق، به خبرگزاری رویترز گفت، بر جنازه بیش از ۲۰۰ نفر که به مراکز درمانی منطقه تحویل داده شدند نشانه‌هایی از مسمومیت با گاز فلج کننده اعصاب دیده می‌شود.

در پی انتشار خبرهای مربوط به درگیری‌های حومه دمشق سازمان ملل متحد با برگزاری یک نشست اضطراری خواستار تحقیق در مورد احتمال به کارگیری سلاح شیمیایی در این منطقه شد.

ادامه سیاست حمایت از اسد در دولت اعتدال

سازمان ملل پیشتر گزارش‌هایی در مورد استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه دریافت کرده و اکنون با توافق دولت بشار اسد گروهی از بازرسان بین‌المللی را برای تحقیق درباره برخی از این گزارش‌ها به دمشق اعزام کرده است.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت: «در حالی كه بازرسان سازمان ملل در دمشق حضور دارند و دولت این كشور با تسلط در حال عقب راندن تروریست‌ها است، چگونه دولت به چنین اقدامی دست می‌زند؛ این عمل جنایتكارانه توسط گروه‌های تروریستی انجام شده زیرا منافع آنها در گروی تشدید بحران در سوریه و بین‌المللی كردن آن است.»

جمهوری اسلامی هم‌صدا با دولت سوریه مخالفان حکومت اسد را تروریست و عامل کشورهای بیگانه می‌خواند. این کشور متهم است که به سوریه اسلحه می‌فرستد و شماری از نیروهای سپاه پاسداران و بسیج را برای تقویت نیروهای دولتی و سرکوب مخالفان به سوریه فرستاده است.

حکومت ایران اعزام نیرو به سوریه و آموزش نظامیان و شبه‌نظامیان سوری را رسما تایید نکرده، اما برخی از فرماندهان ارشد سپاه، از جمله رئیس قرارگاه عمار و معاون فرمانده سپاه قدس، واحد برون مرزی این نیرو، به دخالت در جنگ داخلی سوریه اعتراف کرده‌اند.

با سخنان ظریف به نظر می‌رسد سیاست خارجی دولت حسن روحانی که با شعار اعتدال، تنش‌زدایی، گفتگوی منطقی با دنیا و بهبود مناسبات با کشورهای همسایه و منطقه بر سر کار آمده، دست‌کم در مورد حمایت بی‌چون و چرا از سوریه تغییری نکرده است.

اختلاف ایران و ترکیه بر سر سوریه

ترکیه از نخستین ماه‌های آغاز جنگ داخلی در سوریه به حمایت از مخالفان پرداخته و در ارتباط با اوضاع بحرانی این کشور موضعی کاملا متضاد با ایران دارد.

به گزارش ایرنا، داووداغلو در گفتگوی تلفنی با محمد جواد ظریف ضمن ابراز نگرانی از به‌كارگیری سلاح‌های شیمیایی در سوریه، "خواهان روشن شدن درستی و نادرستی و همچنین ابعاد این موضوع و ادامه تماس‌ها و رایزنی‌های تهران و آنكارا برای جلوگیری از گسترش بحران در سوریه" شده است.

روسیه به عنوان قدرتمندترین حامی حکومت بشار اسد نیز با احتیاط بیشتری نسبت به وزیر امور خارجه ایران، احتمال "تحریک‌آمیز" بودن خبر استفاده از سلاح شیمیایی در حومه دمشق را منتفی ندانسته و خواهان بررسی کامل و دقیق این ماجرا شده است.

خبرگزاری روسی نووستی روز پنج‌شنبه (۲۲ اوت) به نفل از "آلکساندر لوکاشویچ" سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نوشت: «با توجه به حضور گروه کارشناسی سازمان ملل متحد در سوریه، منتفی نیست که این اقدام با هدف تحریک انجام شده باشد، و لازم است تحقیقاتی دقیق در مورد این موضوع صورت گیرد.»

ماندن بشار اسد، خط قرمز ایران

دولت سوریه حادثه روز چهارشنبه را محکوم کرده و هرگونه استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه مخالفان را انکار می‌کند. محمد جواد ظریف می‌گوید که "جمهوری اسلامی ایران برای بررسی جوانب مختلف این موضوع در تماس نزدیك با دولت سوریه است".

وزارت امور خارجه روسیه احتمال می‌دهد اتهام‌های مکرر به دولت سوریه در مورد استفاده از سلاح شیمیایی بهانه‌ای برای درخواست پشتیبانی شورای امنیت از مخالفان بشار اسد باشد.

ایالات متحده آمریکا به‌کارگیری سلاح‌های کشتار جمعی علیه مخالفان را خط قرمز سیاست خارجی خود در قبال سوریه اعلام کرده و تهدید می‌کند در صورت اثبات این اتهام دست به عملیات نظامی علیه نیروهای حکومتی بزند.

علی اکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل، دی ماه سال گذشته در قدرت ماندن بشار اسد را "خط قرمز جمهوری اسلامی" خواند و گفت: «دلیل اصلی تمرکز ما بر سوریه جلوگیری از سقوط خط مقاومت در مقابل اسرائیل است.»

«سوریه مهم‌تر از خوزستان»

مهدی طائب، رئیس قرارگاه عمار نیز سال پیش سوریه را یکی از استان‌های استراتژیک ایران و مهمتر از خوزستان خواند و گفت: «اگر دشمن به ما هجوم کند و بخواهد سوریه یا خوزستان را بگیرد اولویت با این است که ما سوریه را نگه داریم.»

به گفته‌ی طائب، ایران به سوریه پیشنهاد کرده که "برای اداره جنگ در داخل شهرها بسیج تشکیل" دهد و "بسیج سوریه با ۶۰ هزار حزب‌اللهی تشکیل و باعث شد جنگ را در کف خیابان‌ها از ارتش تحویل بگیرد".

سوریه به عنوان تنها متحد جمهوری اسلامی در منطقه نقش تعیین کننده‌ای در ارتباط ایران با حزب‌الله لبنان و اسلام‌گرایان تندرو فلسطینی بر عهده دارد.

به اعتقاد ناظران، در صورت سقوط حکومت اسد، جمهوری اسلامی امکان حضور و نفوذ در مناقشه‌های منطقه‌ای را که یکی از اهرم‌های امتیازگیری از غرب است از دست خواهد داد.