آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • ایرج بسطامی
ایرج بسطامی با نام اصلی حشمت اللٰه متولد اول آذر ۱۳۳۶ در شهر بم بود. پدرش او را را در مسیر یادگیری موسیقی و آواز قرار داد و خود، نخستین معلم آواز او در خانه شد.
ایرج در این سال‌ها ردیف‌های آوازی در مکتب تهران به سبک استاد عبدالله خان دوامی را نزد عمویش یدالله بسطامی فرا گرفت و در ۲۲ سالگی نیز به جمع شاگردان استاد محمدرضا شجریان پیوست.
ایرج بسطامی در ۴۰ سالگی به اوج فعالیت خود رسید و در ۱۴ سال فعالیت، ۱۱ آلبوم موسیقی به یادگار گذاشت. بیشترین فعالیت‌های او در طول این سال‌ها در همکاری با پرویز مشکاتیان، آهنگسار و نوازنده سنتور بود.
پرویز مشکاتیان درباره آشنایی خود با ایرج بسطامی گفته بود: «اولین بار ایرج بسطامی را در خانه محمدرضا شجریان دیدم. در آن زمان ما در گروه چاووش بودیم و به خاطر شرایط اجتماعی آن زمان به خواننده‌هایی با صداهای متفاوت نیاز داشتیم. من پشت در کلاس آواز استاد شجریان نشسته بودم تا هنرجوها مرا نبینند. آن جا بود که از صدای بسطامی خیلی خوشم آمد. صدای خوبی داشت و مثل همه آدم‌های کویرنشین، مهربان و خوب بود. بعد از کلاس مدتی با او صحبت کردم تا با نظراتش درباره هنر و آواز و انگیزه خواندش آشنا شوم ولی آن قدر ساده یافتمش که مصمم شدم تا با او یک سالی در مورد قضایای پیرامونی سوای موسیقی به گپ و گفت‌وگو بنشینم.»
تصنیف "ای مجلسیان" بر اساس ترانه کردی "نازیله" از استاد علی مردان با شعری از سعدی شیرازی که در پادکست این هفته "آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز" انتخاب شده است، نام کنسرت گروه عارف در ایران و اروپا به آهنگسازی و سرپرستی پرویز مشکاتیان و آواز ایرج بسطامی است که در زمستان سال ۱۳۶۸ تحت عنوان یک آلبوم موسیقی سنتی منتشر شد.
از دیگر کارهای معروف ایرج بسطامی می‌توان به تصنیف "گل‌پونه‌ها" با آهنگی از حسین پرنیا و شعری از هما میر افشار اشاره کرد که پس از مرگ این خواننده بسیار مشهور شد.
تصنیف "وطن من" با آهنگی از پرویز مشکاتیان و شعری از ملک‌الشعرا بهار نیز از دیگر کارهای معروف ایرج بسطامی است.
ایرج بسطامی در سال‌های پایانی زندگی به دور از جنجال و هیاهو در شهرستان بم به تدریس آواز به جوانان محروم و مستعد این شهر و سرپرستی خانواده برادرش پرداخت و در پنجم دی ۱۳۸۲ در پی زلزله بم زیر آوار ماند.
پس از زمین‌لرزه بم، فاطمه بسطامی و محمدعلی بسطامی، خواهر و برادر ایرج بسطامی بنیاد فرهنگی هنری با نام او تأسیس کردند که از فعالیت‌های آن می‌توان به معرفی افراد بااستعداد در موسیقی به جامعه و برگزاری مراسم نکوداشت پرویز مشکاتیان و ایرج بسطامی اشاره کرد.
مثل همیشه برای ارتباط با این برنامه و رساندن نظرها، پیشنهادها و انتقادهای خود از طریق ایمیل ava.persian@dw.com با ما تماس بگیرید.
در پادکست‌های هفتگی ترانه‌ها و آهنگ‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که کمتر شنیده‌اید. اگر "دیروزی" هستید با آواهای امروزی و اگر "امروزی" هستید با آواهای دیروزی بیشتر آشنا می‌شوید.