آیا محسن هاشمی شهردار تهران می‌شود؟
۱۳۹۲ مرداد ۳۰, چهارشنبه
گمانه‌زنی‌ها برای شهردار بعدی تهران حول نام محسن هاشمی دور می‌زند که گفته می‌شود با "رایزنی" اعضای اصلاح‌طلب شورای شهر تهران و برخی از افراد "مستقل" تا تکیه زدن بر صندلی شهردار تهران چند قدم بیشتر فاصله ندارد.
"آینده آنلاین" نوشته است که «با نزدیک شدن آرای محسن هاشمی به ۲۰، شهردار شدن وی تقریبا قطعی است.»
"قدس آنلاین" هم به خبری درباره دیدار محمدباقر قالیباف با حسن روحانی اشاره کرده و نوشته است که قالیباف دیگر شانسی ندارد و از روزهای شهرداری او کم‌تر از یک ماه باقی نمانده‌است. به همین خاطر هم با حسن روحانی ملاقات کرده است تا شاید مسندی دولتی، اجرایی بگیرد. از او نقل شده که در تیرماه امسال گفته است: «همه پست‌های اجرایی می‌تواند زمینه‌ای برای جهش افراد باشد تا به پست‌های بالاتر انتصابی یا انتخابی برسند، اما موضوع این است که ساز و کاری سالم بر این روند حاکم باشد.»
غضب بر شهردار به هزینه مردم
در این‌باره که آیا این ساز و کار همیشه "سالم" بوده یا نه، نظرها بسیار متفاوت است. سوء استفاده از منابع مالی و تبلیغی از شهرداری برای صاف کردن مسیر رسیدن به ریاست جمهوری موضوعی تازه نیست. به همین خاطر هم خدمات شهرداری می‌تواند به سادگی زیر سایه رقابت سیاسی با دولت قرار گیرد.
دود این رقابت به چشم شهروندان می‌رود. چنا‌نچه تجربه شهرداری قالیباف و ریاست جمهوری احمدی‌نژاد تجربه تلخی برای مردم تهران بود. حمایت مالی دولت به شهرداری به حداقل رسید. اعتبار کافی برای توسعه مترو و بسیاری پروژه‌های دیگر از شهرداری دریغ شد و هزینه‌اش را مردم دادند.
یک کارشناس برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی و استاد تعاون از دانشگاه تهران به دویچه‌وله می‌گوید: «انجام خدمات شهری و توسعه زیرساخت‌ها نیاز به بودجه کلان دارد. یکی از مشکلات مدیریت شهری ما راه‌های تأمین این بودجه است که خودش به‌یک عامل مخرب تبدیل شده است.»
این کارشناس که نخواست نامش آورده شود به یکی از روش‌های مخرب تامین بودجه، یعنی فروش تراکم اشاره می‌کند: «فروش تراکم یکی از منابع عمده درآمد شهرداری بود که نقشه جامع شهر تهران را به‌هم زد. مثلاً در نقشه جامع شهر پیش‌بینی شده که در محله‌ای ارتفاع ساختمان‌ها حداکثر سه طبقه باشد، نه طبقه زدند و مثلاً دو هزار متر تراکم فروختند که از متری ۱۰ یا ۲۰ هزارتومان شروع شد و به ۵۰۰ یا یک میلیون تومان رسید.»
این فروش تراکم که هم بخشی از منابع مالی شهرداری را تامین و هم در ظاهر به حل مشکل مسکن کمک می‌کرد، خود به عاملی مخرب تبدیل شد: « چون زیرساخت‌ها امکان پاسخ‌گویی به آن حد تراکم را نداشتند. و الان متاسفانه این الگوی خیلی از شهرهای بزرگ دیگر هم شده است.»
صندلی خدمت یا سکوی موقعیت؟
این استاد دانشگاه معتقد است که گره خوردن خدمات شهرداری به بلندپروازی‌های شهردار زیاد هم بد نیست: « به نظر من این یک وجه مثبت قضیه است که مقام شهردار تهران سیاسی شد. این همراه با حضور مردم و رأی مردم است و یک اثر مثبت در جامعه‌ی ما گذاشت. گرچه مثلاً فرض کنید کرباسچی که اعتقاد داشت که شهر را بهبود ببخشد، به دلایل سیاسی محاکمه شد. ولی بعداً دیدند چه ابزار خوبی‌ست برای این‌که رأی مردم را بدست آورند و بتوانند از این سکو برای پرشی به سمت ریاست‌جمهوری استفاده کنند.»
به باور او اگر رسیدن به ریاست‌جمهوری انگیزه شود برای ارائه خدمات، زیباسازی شهر و بهبود وضع مردم مثبت است. و البته این نکته منفی را هم دارد: «زیادی سیاسی شدنش، و این که کاندیدای ریاست جمهوری برای موفقیت بخواهد از پول شهرداری ابزاری درست کند.»
رضا حقیقت‌نژاد، خبرنگار سابق ایلنا به دویچه‌وله می‌گوید: « در هر صورت، شخصیت شهردار تهران و حضورش در فضای سیاسی و رسانه ای طوری است که ناخواسته این تداعی به وجود می آید که قصد رئیس‌جمهور شدن دارد. تجربه هایی چون شیراک در فرانسه یا اردوغان در ترکیه هم همواره نقل محافل سیاسی ایران بوده است و قصد الگوگیری داشته اند. نکته مهم این‌که ارائه خدمات شهری در تهران خیلی مهم است. گروهی از سیاستمداران ایرانی معتقدند اگر بشود رای مردم تهران را به خوبی جلب کرد و فضای انتخاباتی را در پایتخت به سود خود رقم زد، موج برآمده انتخاباتی به سراسر کشور هم تعمیم پیدا می کند.»
البته از میان شهردارهای تهران تنها یک نفر، محمود احمدی‌نژاد توانست به ریاست جمهوری برسد. موفقیتی که لزوما به پای "خدمات" شهری او نوشته نشده است. بداقبالی انتخاباتی شهردار پس از او، محمدباقر قالیباف، تنها باعث شد که "هاله" ریاست جمهوری بر صندلی شهرداری تا حدودی کم‌رنگ شود: « این باور همچنان به صورت قوی وجود دارد که هر فردی که شهردار تهران بشود، سایه یا هوس رئیس‌جمهور شدن هم در تعقیب اوست. علاوه بر این، شهردار تهران به سبب قدرت بالا در پشتیبانی سیاسی از جریان های خواهان رسیدن به ریاست‌جمهوری، ولو این‌که قصد رئیس‌جمهور شدن نداشته باشد، نقش تعیین کننده‌ای در انتخاب رئیس جمهور ایفا می‌کند، بنابراین انتخاب و کارنامه‌اش به سیاست به خصوص انتخابات ریاست‌جمهوری گره می‌خورد.»
سه دوره، سه خط مشی
کارشناس برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی از تهران نگاهی دارد به سه دوره و سه خط‌‌مشی جنجالی‌ترین شهردارهای تهران، غلامحسین کرباسچی، محمود احمدی‌نژاد و محمدباقر قالیباف: «از زمان کرباسچی یک تحول اساسی در ارائه خدمات شهرداری و بهبود فضای شهری ایجاد شد. توجه به شهر عمدتاً از مسئله‌ی ترافیک شروع شد. ساخت معابر، بزرگراه‌ها و حل نسبی مسئله‌ی ترافیک. ولی در همین دوره نگاه به جنبه‌های دیگر شهر نیز معطوف بود. از جمله زیباسازی شهر، نگاه به مسائل اجتماعی و فرهنگی شهروندی شهر توسعه پیدا کرد و در دوره‌های بعد ادامه یافت.»
او به مشارکت مردم در بهبود و توسعه اشاره می‌کند: «پایه فرهنگسراها در دوره‌ی کرباسچی گذاشته شد و بعد از او نیز گسترش پیدا کرد. طرح‌های محله‌ای یا سازمان و یا نهاد مشارکت محله‌ای شکل گرفت و به‌وجود آمد. خانه‌های تخصصی ازجمله خانه‌کودک، خانه کتاب و... فضایی شد که مردم بتوانند مشارکت کنند و حضور داشته باشند. در مسائل محلی هم مطالعاتی انجام شد؛ گرچه اشکالاتی از لحاظ روش‌شناسی و متدولوژی داشتند. این روند در دوره‌ی احمدی‌نژاد دچار فترت شد. به‌خصوص توجه به ابعاد اجتماعی و فرهنگی در این دوره در سایه قرار گرفت.»
رضا حقیقت‌نژاد در مقایسه این سه دوره می‌گوید: «در دوران کرباسچی، توسعه فرهنگی و اجتماعی مهم ترین دستور کار بود، در دوره احمدی نژاد فعالیت های ضربتی شهری محور کار بود و در دوره قالیباف، توسعه عمرانی شهر.»
شهردار بعدی به کدام جناح تعلق دارد؟
پرویز سروری، از اعضای شورای شهر چهارم تهران، صبح امروز (چهارشنبه ۳۰ مرداد) در برنامه خبری شبکه خبر گفت:«محمد باقر قالیباف، محسن هاشمی،مهرداد بذرپاش، حسین طلا، معصومه ابتکار، صفدر حسینی، رستم قاسمی و محسن مهر علیزاده از جمله افرادی هستند که به عنوان گزینه شهردار مطرح شده اند و در حال بررسی این موضوع هستیم.»
اما رسانه‌های ایران به گفت‌وگوی روز گذشته (سه‌شنبه ۲۹ مرداد) محمود علیزاده طباطبایی، وکیل پایه یک دادگستری با روزنامه شرق اشاره کرده‌اند که گفته است قانون "اصلاح تشکیلات و وظایف شوراهای اسلامی کشور" تبصره ای دارد که بر اساس آن قالیباف نمی تواند برای دوره بعدی شهردار تهران شود. تبصره یک بند ۷ ماده ۳۵ این قانون به صراحت این موضوع را بیان می کند. این قانون به امضای «مهدی چمران» رئیس شورایعالی استان‌ها و رئیس شورای شهر تهران هم رسیده، هرچند وی در این زمینه سکوت کرده است.»
روزنامه کیهان نیز به تلاش‌های اصلاح‌طلبان برای ایجاد "انشقاق" در میان اصولگرایان در شورای شهر تهران اشاره کرده است.
مجموعه خبرها این گمانه‌زنی را تقویت کرده است که محمدباقر قالیباف احتمالا باید با شهرداری تهران خداحافظی کند.
رضا حقیقت‌نژاد در این‌باره می‌گوید: «در مورد شهردار، فضای سیاسی آینده کشور و نوع رابطه دولت و اصولگرایان خیلی مهم است. انتخاب شهردار اصلا تابع معادلات درون شورای شهر نیست و رایزنی های سیاسی بیرونی است که تعیین می کند. مثلا با حذف عارف از کابینه روحانی و یا رای منفی مجلس به نجفی، فضا علیه قالیباف تند شد و تیم نزدیک به خاتمی سعی کردند فضای شورای شهر تهران را کاملا از آن خود کنند و خودی نشان دهند.»
او می‌گوید انتخاب شهردار هم مثل خیلی انتخاب‌های دیگر در ایران تا لحظه آخر بسته به معادلات گوناگون است: « با بازگشت توفیقی به کابینه و انتصاب نجفی به عنوان معاون رئیس‌جمهور فضا آرام تر شده و دوباره اسم قالیباف هم مطرح است. ضمن این‌که اگر فروزنده به عنوان دبیر شورایعالی امنیت‌ملی منصوب شود، قالیباف به احتمال زیاد جای او را در بنیاد مستضعفان می گیرد و دیگر گزینه رقابت نیست. به همین خاطر معمولا روند انتخاب شهردار دقیقه ۹۰ و به شدت تحت فشارهای سیاسی است.»
برخی رسانه‌های ایران در گزارش‌های خود به نزدیکی روحانی و رفسنجانی اشاره می‌کنند و نتیجه می‌گیرند که اگر محسن هاشمی به‌عنوان شهردار تهران برگزیده شود، احتمال همکاری دولت و شهرداری برای ادامه طرح‌هائی که در دوران احمدی‌نژاد متوقف ماند بیشتر است. توسعه متروی تهران یکی از این طرح‌ها است.
اما گروهی هم هستند که نمی‌خواهند زیربار شهردار شدن محسن هاشمی، فرزند هاشمی رفسنجانی و مدیرعامل سابق متروی تهران بروند.
مجتبی شاکری، عضو شورای شهر چهارم و از اعضای "جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی" به خبرگزاری مهر گفته است که «برخی از اعضای اصلاح طلب شورای شهر تهران در مصاحبه هایی خبر از قطعیت انتخاب محسن هاشمی با کسب ۲۰ رای از ۳۱ به عنوان شهردار تهران داده اند و تنها هدف آنان از انتشار اینگونه اخبار به راه انداختن نوعی جنگ رسانه‌ای است ؛ چراکه این گروه در نهایت تنها می توانند ۱۴ رای را همراه خود سازند.»
او اطمینان داده که شهردار شدن محسن هاشمی منتفی است: «کسی که خود در انتخابات شورای شهر رد صلاحیت شده بود چطور می تواند شهردار تهران شود ، لذا جوسازی و انتشار اینگونه اخبار جای تامل دارد.»