ابهام در همکاری‌های اتمی دهلی نو-واشنگتن
۱۳۸۷ تیر ۱۲, چهارشنبه
مان‌موهان سینگ، نخست‌وزیر هند، در نشست آینده سران هشت کشور صنعتی جهان در ژاپن، حرف‌های بسیاری برای بوش خواهد داشت. مهم‌ترین برنامه همکاری دوجانبه هند و ایالات متحده، زیر تأثیر مخالفت‌های داخلی در هند، در آستانه شکست قرار دارد: همکاری در استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی. قراردادی که می‌تواند هند را از انزوای هسته‌ای در عرصه جهانی بیرون آورد، با مخالفت حامی پارلمانی دولت دهلی نو، به چالش کشیده شده است. اگر این قرارداد به شکست بیانجامد، بوش یکی از معدود موفقیت‌های بین‌المللی خود را از دست خواهد داد، آن‌هم به دست کمونیست‌های هندی.
فرایند همکاری‌های هسته‌ای میان ایالات متحده و هند، امیدوارکننده آغاز شد. در سال ۲۰۰۶ و پس از دیدار بوش از دهلی نو که هم‌زمان با آن، قرارداد همکاری‌های هسته‌ای دوجانبه هم به امضا رسید، سینگ اعلام کرد که «نقطه عطفی در تاریخ هند به وقوع پیوسته است.»
هند که قرارداد منع گسترش سلاح‌های اتمی، موسوم به ان‌پی‌تی، را امضا نکرده، پس از آزمایش بمب اتمی در سال ۱۹۹۸، به انزوای کامل هسته‌ای در عرصه بین‌الملل، حتی در استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی فرو رفت. رشد اقتصادی بسیار سریع این کشور اما عطش انرژی را روز به روز فزونی می‌بخشد، به‌طوری که به‌دلیل محدودیت‌های تولید، قطع مرتب برق، حتی در پایتخت، هم امری عادی است. دهلی نو برای تولید برق اتمی، نه تنها در ساخت رآکتورهای هسته‌ای، که برای دسترسی به سوخت اتمی ارزان‌قیمت، نیاز به همکاری بین‌المللی دارد.
قرارداد همکاری و پرستیژ جهانی
نهایی‌شدن قرارداد همکاری هسته‌ای با آمریکا در کنار حل مشکلات انرژی، دستاوردهای دیگری نیز برای دهلی نو در بر خواهد داشت. از جمله این‌که چهره هسته‌ای هند را در عرصه جهانی بهبود می‌بخشد و سبب خواهد شد که جهان این کشور را به‌طور غیر رسمی، به عنوان یک قدرت هسته‌ای به رسمیت بشناسد؛ امری که خود مزیت‌های فراوانی برای هند به ارمغان خواهد آورد.
از سوی دیگر، این کشور بخشی از تأسیسات هسته‌ای خود را زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌دهد و در مقابل واشنگتن از نفوذ خود در گروه کشورهای دارنده تکنولوژی هسته‌ای (NSG) استفاده می‌کند و در پی آن بایکوت جهانی هند در عرصه اتمی لغو می‌شود. این تنها آمریکا نیست که در زمینه اتمی علاقه‌مند به همکاری با هند شده، بلکه کشورهایی هم‌چون روسیه و فرانسه نیز در پی گفت‌وگوهای هسته‌ای با دهلی نو هستند.
با توجه به لابی‌گری‌های بوش در کنگره آمریکا، به نظر نمی‌رسد که نمایندگان این کشور هم مانع خاصی بر سر راه همکاری هسته‌ای واشنگتن-دهلی نو بتراشند.
مخالفت داخلی در عین اجماع جهانی
اکنون که به نظر می‌رسد مشکل خاصی در عرصه بین‌المللی برای همکاری هسته‌ای هند و آمریکا وجود ندارد، صدای مخالفت‌های درونی بلند شده است. کمونیست‌های هند، دولت دهلی را تهدید کرده‌اند که در صورت ادامه همکاری‌های هسته‌ای با ایالات متحده، حمایت خود از فراکسیون دولت در مجلس را قطع خواهند کرد. این تهدید، ریشه در مخالفت دیرینه چپ‌های هند با آمریکا دارد.
پراکاش کارات، دبیرکل حزب کمونیست هند (مارکسیست) ، چند روز پیش هشدار داد که قرارداد هسته‌ای با آمریکا، هند را به هم‌پیمان استراتژیک ایالات متحده تبدیل می‌کند که موجب «از بین رفتن استقلال دهلی نو در عرصه سیاست خارجی» خواهد شد.
اگر سینگ تهدید کمونیست‌ها را جدی نگیرد، پشتیبانی آنها در مجلس و در پی آن اکثریت کرسی‌ها را از دست خواهد داد که رفته‌رفته به سقوط دولت وی خواهد انجامید؛ سناریویی که امکان تحقق آن روزبه‌روز قوت بیشتری می‌گیرد.
در صورت سقوط دولت هند و برگزاری انتخابات جدید و نیز، با توجه به انتخابات ماه نوامبر ریاست‌جمهوری در آمریکا، اجرای قرارداد همکاری هسته‌ای، می‌تواند به تعویق بیفتد و حتا به دست فراموشی سپرده شود. واشنگتن و دهلی نو آرزو کرده بودند که شرایط به سمت‌وسویی برود که انزوای هسته‌ای هند در سال جاری (۲۰۰۸) پایان یابد.
تأثیر قطع همکاری‌ها بر پروژه خط لوله صلح
اگر سناریوی قطع همکاری‌های هسته‌ای هند و آمریکا عملی شود، نه تنها موفقیت بوش در این عرصه عملا از دست خواهد رفت، که فرایند موازی دیگری برای تأمین انرژی هند، که چندان هم باب میل کاخ سفید نیست، مطرح خواهد شد: خط لوله صلح، برای انتقال گاز ایران به پاکستان و هند.
آمریکا همواره به دلیل این‌که ایران یک پای این قرارداد بوده، با عملی‌شدن آن مخالف کرده است. البته این مخالفت به دلیل حمایت افکار عمومی هند از پروژه خط لوله صلح، به نتیجه نرسیده است.
کمونیست‌های هند هم که چندی است ساز مخالفت با انعقاد قرارداد همکاری هسته‌ای کشورشان با ایالات متحده را کوک کرده‌اند، با تمام وجود از این پروژه حمایت می‌کنند.