احتمال تحول مثبت در مناسبت بین‌المللی ایران • مصاحبه با یک کارشناس آلمانی
۱۳۸۸ خرداد ۱۸, دوشنبه
رسانه‌های بین‌المللی و کارشناسان امور ایران و منطقه با دقت انتخابات ریاست جمهوری در ایران را زیر نظر دارند. این خوش‌بینی در ارزیابی‌ها چشم‌گیر است که ممکن است مناسبات بین‌المللی با ایران متحول شود و مرحله‌ای از تنش‌زدایی متقابل آغاز گردد. دکتر یوهانس رایسنر (Johannes Reissner)، کارشناس ایران در "بنیاد علم و سیاست آلمان" به گروه خوش‌بینان تعلق دارد. مصاحبه‌ای با وی:
دویچه وله: آقای دکتر رایسنر، آیا شما سیاست خارجی محمود احمدی نژاد را مرحله‌ی خاصی در تاریخ سیاست خارجی ایران پس از انقلاب می دانید؟
یوهانس رایسنر: واضح است! چون خصوصیت سیاست خارجی احمدی‌نژاد عبارت است از شیوه‌ی گفتاری پرخاشجویانه. این سیاست خارجی می‌کوشد بر رفتاری انقلابی تاکید داشته باشد که می‌خواهد در برابر هر گونه قیمومیت از سوی غرب مقاومت کند. این به طور معمول به رفتار ضدآمریکایی و ضداسراییلی آشکاری منجر می‌شود، که همه آن را می‌شناسند. اما باید توجه داشت که بخش بزرگی از خط سیاست خارجی احمدی‌نژاد که رهبر انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، هم در آن سهیم است، واکنشی به سیاست دولت بوش در برابر ایران بوده است، چون این نقطه‌ی اوج استراتژی انحصارطلبی آمریکا بود که قصد داشت ایران را به سادگی نادیده بگیرد.
یک رئیس جمهور جدید در ایران احتمالا به رفع تنش در روابط ایران با جهان کمک خواهد کرد. ممکن است نتیجه این شود که ایران بیشتر حاضر به شرکت در مذاکره باشد. اما مشکلهایی چون مسئله‌ی اتمی و برخورد ایران با اسرائیل می مانند. آیا این مشکلها از طریق گفت وگو قابل حل اند؟
درست است که یک رئیس‌جمهور جدید، رئیس‌جمهوری دیگر غیر از احمدی‌نژاد، در اصول اساسی سیاست خارجی ایران تغییر زیادی نخواهد داد. اما چیز دیگری را هم ما می‌بینیم و آن این است که از زمان روی کار آمدن اوباما بینش جدیدی نسبت به ایران وجود دارد و آن اینکه ایران را نمی‌توان به راحتی نادیده گرفت. این بینش می‌تواند موجب داوری‌ای جدید در مورد مناقشه‌ی اتمی شود. یعنی احتمالا راههای جدیدی را خواهند یافت. در مورد مسئله‌ی اسرائیل هم ممکن است راههایی برای تنش‌زدایی پیدا شود.
آیا این به معنای آن است که غرب ایران را دستکم به عنوان وزنه ای در منطقه به رسمیت خواهد شناخت؟
راه دیگری به جز این برای غرب وجود ندارد. باید گفت، هرچه هم که از سیاست خارجی احمدی‌نژاد خوششان نیاید، اما در این رابطه او با دیپلماسی پرخاشگر خود به موفقیتی معین دست یافته و برخی فهمیده‌اند که ایران را نمی‌توان دستکم گرفت. ایران کشور بزرگی است با حدود ۷۰ میلیون جمعیت و با منابع بالقوه، کشوری که از جمله برای امنیت انرژی اروپا مهم است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. یعنی باید راهی درست برای رفتار با ایران یافت که جایگاه ایران در منطقه را در نظر بگیرد. در عین حال نباید چیزی را بی‌‌اهمیت شمرد یا در موردش مبالغه کند. حرفهای بیخودی که در مورد ایران به عنوان قدرت هژمونی در منطقه زده می‌شود، مبالغه‌آمیز است. این حرفها از سویی در ارتباط است با کشورهای عربی که تصوراتی ترسناک دارند. این تصورات ترسناک را باید جدی گرفت، اما نباید بدین خاطر در تحلیل گیج شد.
در مورد اسرائیل چه فکر می کنید؟ اسرائیل حاضر به پذیرش نقش ایران خواهد بود؟
اسرائیل باید راههایی را پیدا کند و ببیند، آیا می‌خواهد همچنان بر گفته‌ی خود تاکید کند که ایران بزرگترین خطر است و آیا می‌خواهد خط خود را ادامه دهد و موضوع تهدید ایران را به عنوان استراتژی‌ای برای طفره رفتن از کمک به یافتن راهی برای حل مسئله‌ی فلسطین استفاده کند یا نه.
مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری
تحریریه: مصطفی ملکان