ادامه اعتراض‌ها به‌رغم عذرخواهی صدا و سیما از آذربایجانی‌ها
۱۳۹۴ آبان ۱۸, دوشنبه
رسانه‌های محلی ایران از اعتراضات در مناطق ترک‌نشین کشور خبر می‌دهند. تارنمای "اویان نیوز" که اخبار مربوط به آذربایجان را پوشش می‌دهد گزارش داده است که، در روز دوشنبه (۱۸ آبان / ۹ نوامبر) شهروندان آذربایجانی در شهرهای تبریز، ارومیه، اردبیل و تهران "در اعتراض به توهین‌های مطرح شده در صدا و سیما دست به اعتراض زدند".
به نوشته"اویان نیوز"، ماموران امنیتی و یگان ویژه معترضان را در شهرهای آذربایجان مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند و برخی از معترضان نیز بازداشت شده‌اند.
مجید توتونچی، سردبیر سایت "اویان نیوز" به دویچه وله می‌گوید: «طبق اخباری که به ما رسیده است در میدان‌های شهرهای بزرگ مناطق ترک‌نشین ایران فضایی کاملا امنیتی حاکم شده. از طرف گروه‌های مختلف مردم از جمله دانشجویان فراخوان داده شده بود که تجمعات اعتراضی برگزار کنند و این تجمعات در مناطق مختلف از جمله در دانشگاه ارومیه برگزار شد.»
سردبیر "اویان نیوز" تاکید می‌کند که آنچه از سیمای ۲ تحت عنوان "هتل فیتیله" پخش شده "فراتر از طنز و یک توهین نژادپرستانه است" و جامعه مدنی و نخبگان کشور باید نسبت به این موضوع حساسیت نشان دهند.
در برنامه فیتیله که روز جمعه (۱۵ آبان/۶ نوامبر) پخش شده، ماجرای پدر و پسری ترک‌زبان به تصویر کشیده می‌شود که می‌خواهند هتل را به دلیل بوی بسیار بد آن ترک کنند.
معترضان معتقدند که روایت ماجرای مسئولان هتل و دو مسافر به گونه‌ای است که "احمق بودن مسافران برجسته می‌شود؛ به حدی که آنان با «توالت فرنگی» آشنا نیستند، تفاوت میان مسواک و فرچه توالت را نمی‌دانند و پسر از فرچه توالت برای شستشوی دهان خود استفاده کرده است". پسر در یک صحنه می‌گوید که "فکر کنم دیشب از فاضلاب برای‌مان غذا آوردند" و پدر هم در جواب او می‌گوید که "ایراد از مسواک‌های هتل است و ما هتل را ترک می‌کنیم...".
ادامه اعتراض به رغم عذرخواهی صدا و سیما
محمد سرافراز، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، به طور رسمی از "خطا و سهل‌انگاری غیرقابل گذشت در بخشی از برنامه فیتیله‌ها" عذرخواهی کرد و گفت: «رسانه از خطای به وجود آمده پوزش می‌طلبد.»
بیشتر بخوانید: پخش برنامه "فیتیله" به دلیل رنجش آذربایجانی‌ها متوقف شد
علی اصغر پورمحمدی، معاون صدا و سیما نیز بلافاصله عذرخواهی کرد و بر ضرورت عدم تکرار چنین برنامه‌هایی در رسانه ملی تاکید کرد: «به دستور دکتر سرافراز رئیس سیما بسیاری از برنامه‌های سیما که قبلا زنده پخش می‌شده الآن بخاطر همین مسئله تولیدی پخش خواهد شد. آئین‌نامه پخش و تولید در حال بازنگری است. با کمیته تخلفات نیز جلساتی برگزار کردیم که با متخلفین با شدت بیشتری برخورد شود تا چنین اتفاقی نیافتد. من از مردم ایران بخصوص از آذری زبان‌ها از همدانی‌ها، زنجانی‌ها و همه کسانی که به ترکی صحبت می‌کنند معذرت می‌خواهم.»
کارشناس: احتمال خطر شورش و ناامنی در جامعه
اما ظاهرا عذرخواهی مسئولان صدا و سیما کافی نبوده است. مسئولان، مقامات و نمایندگان مجلس نیز در واکنشی گسترده "به توهین‌های مطرح شده در صدا و سیما" اعتراض کردند. استاندار آذربایجان شرقی رسما با نوشتن نامه‌ای رسمی به وزارت کشور به برنامه پخش شده از شبکه دوم صدا وسیما اعتراض کرد. مجید خدابخش، مسئول روابط عمومی استانداری اردبیل نیز درخواست کرد که "با سازندگان برنامه و مدیران مربوط برخورد شود" تا در آینده چنین اقدامی تکرار نگردد.
جمشید انصاری، استاندار زنجان، از صدا و سیما خواست به خاطر "توهین به ترک‌زبانان" و "پخش برنامه‌ای سخیف و به ظاهر طنز" عذرخواهی کند.
بیشتر بخوانید: پخش برنامه "فیتیله" به دلیل رنجش آذربایجانی‌ها متوقف شد
محمدحسین فرهنگی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید که "توهین فیتیله به مردم آذربایجان باید ریشه‌یابی شده و از تکرار مواردی از این دست پیش‌گیری شود". به گفته کمال‌الدین پیرموذن، نماینده مجلس، "صدا و سیما نباید مروج بداخلاقی و اهانت به اقوام باشد".
مهری جعفری، وكیل پایه یک دادگستری که "جنجال فیتیله" را دنبال می‌کند، به دویچه وله می‌گوید:«اکنون زمان آن فرار رسیده است که صدا و سیما یک نگاهی به عملکرد خود بیاندازد. برای اینکه این اتفاق یک باره اتفاق نیافتاده است. ما می‌توانیم ثابت بکنیم که صدا و سیما در سیاست‌گذاری خود کوچک‌ترین نگاهی به مسئله عدالت و برابری انسان‌ها در جامعه ایران نداشته است. این موضوع می‌توانست شورش و ناامنی در جامعه ایجاد کند.»
برنامه طنز یا توهین نژادپرستانه؟
مهری جعفری که درباره موضوع جوک و فکاهی درباره اقوام تحقیق می‌کند به دویچه وله می‌گوید: «من قبول دارم که لهجه می‌تواند طنز ایجاد بکند و پرداختن به لهجه‌ها مسئله‌ای نیست. ولی این موضوع به عنوان پیش‌زمینه‌های قومیت معرفی می‌شود. یعنی گروهی که مثلا بین مسواک و فرچه را تشخیص نمی‌دهد اتفاقا گروهی است که با لهجه صحبت می‌کند، که این تعلق او به یک گروه قومیتی را نشان می‌دهد که به نوعی با بلاهات آن قوم در جوک‌ها نشان داده شده و این کاملا نژادپرستانه است.»
این کارشناس در ادامه تصریح می‌کند که خود لهجه مورد سئوال نیست و اگر این برنامه فیتیله با همین لهجه یک طنز خوبی ارائه می‌داد بدون اینکه نگاه کودکانه اقلیت‌های داخل ایران را مورد هدف قرار بدهد و آن را تحقیر بکند، کسی اعتراض نمی‌کرد. ولی مسئله مضمون این برنامه است که اشاره مستقیمی دارد به آن برچسبی که به یک اقلیت زده می‌شود.
مهری جعفری تاکید می‌کند: «اگر هنرمندان محدودیت‌هایی دارند، هزینه را نباید متوجه گروه‌هایی بکنند که به آنها برچسب زده می‌شود و مورد تحقیر قرار می‌گیرند. در حالیکه مسئله اصلی این است که شما بایستی قدرت و مشکلات جامعه ایران را به چالش بکشید.»
بیشتر بخوانید: جنجال سریال نوروزی "پایتخت" و اعتراض مازندرانیها
این کارشناس به این مسئله هم اشاره می‌کند که برای "برخورد با تبعیض و مسئله نژادپرستی" باید اراده ملی و سیاسی و همچنین برنامه‌ریزی از طرف خود نظام جمهوری اسلامی وجود داشته باشد. او تاکید می‌کند: «در سیستم قضایی ما چنین مسئله‌ای پیش‌بینی نشده است. اقلیت‌های ما در داخل ایران از امکانات برابر فرهنگی و اجتماعی برخوردار نیستند و این عدم برابری باعث ایجاد حساسیت می‌شود. ما نیاز به یک آموزش داریم که بتوانیم به یک نگاه برابری خواهانه برسیم.»
مسئولین صدا و سیما وعده داده‌اند که آئین نظارت این سازمان را بازنگری و خلاف‌کاران را به شدت مجازات کنند. اما کارشناسانی که با دویچه وله صحبت کردند به این موضوع خوش‌بینانه نگاه نمی‌کنند. آنها دلیل می‌آورند که با وجود وعده‌های رسانه ملی کشور در سال‌های گذشته هنوز هم موارد توهین و تحقیر نسبت به اقلیت‌های قومی کشور مشاهده می‌شود.