از «شبه‌دانشگاه مجازی» ازدواج تا مهریه «مطابق نظر رهبری»
۱۳۸۹ آبان ۲۸, جمعه
هفته ازدواج در ایران در حالی به پایان رسید که دولت ایران در یک سال اخیر تلاش‌های خود را برای تشویق جوانان به ازدواج به گستره فضای مجازی نیز کشانده است. تا آن‌جا که اکنون به صراحت از ایجاد دانشگاه‌های مجازی ازدواج سخن می‌گوید. طرحی که پیش از این سازمان ملی جوانان، متولی دولتی امور جوانان، تحت لوای یک وب‌سایت آموزشی، تلاش کرده بود آن را محک بزند.
این وب‌سایت که "ساج" یا "سامانه آموزش الکترونیکی ازدواج جوانان" نام داشت، قرار بود آن‌طور که در آن درج شده، به متقاضیان (ثبت‌نام‌کنندگان) به صورت آن‌لاین، آموزش‌های «پیش، حین و پس از ازدواج» بدهد. با این‌همه بسیاری از بخش‌های این وب‌سایت که در اسفند ماه ۸۸ افتتاح شده، با گذشت نزدیک به یک سال همچنان غیر فعال‌اند.
البته نیمه فعال بودن وب‌سایت "ساج" که با تصویب ریاست‌جمهوری کار خود را آغاز کرده و در ابتدا از سوی مسئولان سازمان ملی جوانان یک "شبه دانشگاه مجازی" نامیده شده بود، باعث نشده که متولیان امر از طرح خود ناامید شوند.
مدیر کل امور تربیتی سازمان ملی جوانان، ۱۹ آبان ماه در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر بار دیگر به موضوع دانشگاه‌های مجازی ازدواج پرداخت و هدف غایی از ایجاد چنین دانشگاه‌هایی را اجباری شدن اخذ "گواهی ازدواج" نامید.
موضوع اخذ گواهی‌نامه ازدواج پیش از این از سوی سازمان ملی جوانان طرح شده بود که با انتقادهای فراوانی رو به رو شد.
این مسئول دولتی در حالی از ایجاد دانشگاه مجازی ازدواج و هدف اجباری شدن گواهی‌نامه‌ی ازدواج سخن می‌گوید که بنا بر گفته‌های خود او، وب‌سایت "ساج" در طول یک سال گذشته تنها توانسته ۳۰۰ زوج از جمعیت چندین ۱۰ میلیونی ایران را به عنوان عضو جذب کند.
با این‌همه مُهر سازمان ملی جوانان تنها بر تن وب‌سایت ساج نخورده‌است، وب‌سایت "باشگاه زوج آسمانی" - یا با عنوان دیگر آن "چهارده سکه"- وب‌سایت دیگری‌ست که این نهاد دولتی در آستانه روز ملی ازدواج امسال اقدام به راه‌اندازی‌اش کرد.
"باشگاه زوج آسمان" یا "چهارده سکه" وب‌سایتی‌ست که از طریق آن تلاش شده زنان را به تعیین مهریه‌های ۱۴ سکه‌ای تشویق کنند و در نهایت از طریق آن‌چه "ازدواج ساده" نامیده شده، جوانان را تشویق به ازدواج کنند.
رضایت «رهبری» به جای هدیه
شاید برای زنی که در قوانین ایران قرار است پس از ازدواج نه از حق حضانت فرزند برخوردار باشد و نه از بسیاری از دیگر حقوق نظیر حق خروج از کشور (مگر به اجازه شوهر)، مهم باشد که از مهریه به عنوان یک «اهرم فشار» استفاده کند.
مدت‌هاست که فمینیست‌های ایرانی تلاش کرده‌اند که در زمینه‌ی نابرابری‌های میان زن و شوهر در قوانین ایران اطلاع‌رسانی کنند. آن‌ها همچنین از زنان جوان خواسته‌اند که به هنگام ازدواج به جای تعیین مهریه‌های سنگین، حقوق انسانی خود را به عنوان شروط ضمن عقد باز پس گیرند.
اما وب‌سایت "باشگاه زوج آسمان" یا "چهارده سکه" که از سوی سازمان ملی جوانان راه‌اندازی شده، با وعده‌های دیگری خواهان کاهش تعداد سکه‌های طلا و یا صفرهای رقم مهریه شده است. در این وب‌سایت و در بخش هدایای کسانی که مهریه خود را ۱۴ سکه تعیین کنند، آمده که «دعای خیر مقام معظم رهبری به عنوان مروج مهريه ۱۴سكه بدرقه راه زندگی‌تان خواهد بود».
البته جز این، سفر به مشهد نیز وعده داده شده که به صورت قرعه‌کشی نصیب سه هزار زوج شود که مهریه ازدواج‌شان ۱۴سکه بوده است.
تفاوت نگرش گردانندگان دولتی وب‌سایت "چهارده سکه" نسبت به مهریه و نسبت به فعالان غیردولتی حوزه زنان در نظرسنجی این سایت نیز خود را نشان می‌دهد. در نظرسنجی این وب‌سایت در گزینه‌های پاسخ به سوالی که از علت بالا بودن مهریه می‌پرسد هیچ گزینه‌ای اشاره‌ی مشخص به نابرابری‌های قوانین ایران ندارد.
پرسش از اطلاعات ریز و درشت
عضویت در وب‌سایت «چهارده سکه» به رغم آن‌که این وب‌سایت در مقایسه با وب‌سایت "ساج" از سر و شکل بهتری برخوردار است، نظیر عضویت در "ساج" است. برای عضویت در این وب‌سایت نیز باید فرد از نام و نام‌خانوادگی خود گرفته تا شماره کد ملی و آدرس محل سکونت و ... خود را در اختیار گردانندگان وب‌سایت قرار دهد.
البته این مخصوص کسانی‌ست که می‌خواهند موافقت خود را با مهریه‌ی ۱۴ سکه‌ای اعلام کنند. برای زوج‌هایی که مایل به معرفی مهریه‌های اندک خود هستند، مشخصات ریزتری "مورد نیاز" اعلام شده است. مشخصاتی نظیر شماره مسلسل شناسنامه و یا محل صدور آن، نام دانشگاه محل تحصیل و ... . قسمتی از مشخصات زوج‌های ثبت‌نام کرده در قسمت عمومی سایت به تفکیک استان محل زندگی نمایش داده می‌شود.
تلاش برای تعامل با وب‌لاگ‌نویسان
تفاوت دیگر این سایت با وب‌سایت دیگر دولتی ایران در زمینه ازدواج که نیمه‌فعال می‌نماید، نزدیک شدن این وب‌سایت به تعامل مجازی نظیر تلاش برای ارتباط‌گیری با وبلاگ‌نویس‌هاست.
در این وب‌سایت تلاش شده که وبلاگ‌نویس‌ها در پروسه‌ی شناساندن اهداف پروژه‌ی سایت سهیم شوند. تنها کافی‌ست لینکی را که داده شده در کدنویسی وبلاگ خود استفاده کنند تا تبلیغ وب‌سایت "۱۴ سکه" مهریه بر سر در وبلاگ یا وب‌سایت شخصی‌شان قرار گیرد.
مریم میرزا
تحریریه: یلدا کیانی