از پهپاد بیرقدار ترکیه چه می‌دانیم

پهپاد "بیرقدار تی‌بی۲" (Bayraktar TB2) به معنی "پرچمدار" ساخت کارخانه بایکار ماکینا است. این کارخانه به خانواده بیرقدار یا آن‌طور که در ترکی استانبولی تلفظ می‌شود "بایراکتار" تعلق دارد. این پهپاد می‌تواند از طریق کنترل از راه دور و یا به طور مستقل عملیات پرواز رزمی انجام دهد. اولین پرواز آزمایشی "بیرقدار تی‌بی‌۲" در اوت سال ۲۰۱۴ صورت گرفت و در دسامبر یک سال بعد آزمایش پرتاب موشک با آن انجام شد.

"اوزدمیر بیرقدار" (نفر اول سمت راست) مؤسس و صاحب شرکت بایکار ماکینا است که در زمینه‌های صنایع هوافضایی، سیستم‌های هدایت رباتیک و هواپیماهای بدون سرنشین تخصص یافته‌ است. او در سال ۲۰۲۱ درگذشت و هدایت شرکت را پسرانش برعهده گرفتند.

دو پسر ازدمیر بیرقدار ریاست شرکت را برعهده دارند. هالوک بیرقدار (سمت چپ عکس، کنار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه) مدیرعامل شرکت بایکار ماکینا است. اما سلجوق بیرقدار (نفر سمت راست) چهره کلیدی در این شرکت است.

سلجوق بیرقدار متولد سال ۱۹۷۹ در ساری‌یر استانبول و تحصیل‌کرده و مهندس صنایع نظامی در ترکیه و آمریکا است. او در پنسلوانیا در رشته کارشناسی ارشد هواپیماهای بدون سرنشین تحصیل کرده و در موسسه فناوری ماساچوست نیز در رشته کنترل پهپاد مدرک دارد. او مدیر فنی صنایع بیرقداراست و در سال ۲۰۱۶ نیز با سمیه اردوغان، دختر رئیس جمهور ازدواج کرده است.

پس از ممنوع شدن صادرات پهپاد‌های رزمی آمریکا به ترکیه به دلیل نگرانی از استفاده احتمالی از آن علیه گروه‌های کرد، ترکیه خود رأسا برنامه ساخت پهپاد را آغاز کرد. البته همه بخش‌های این پهپاد در ترکیه ساخته نشده و برخی از سیستم‌های آن وارداتی است.

بخش‌های زیادی از این پهپاد ساخت ترکیه نیست. برای نمونه در ساخت راکت‌های هوشمند که با لیزر هدایت می‌شوند شرکت آلمان "TDW" سهیم بوده است. از دوربین‌های مادون قرمز "Wescam MX-15D" کانادایی نیز استفاده شده است. گرچه بر موتورهای این پهپاد رسما نام " TEI PD170" گذاشته شده، اما این موتورها ساخت شرکت "روتاکس" اتریش است که در عرصه تولید موتورهای سبک برای هوانوردی فعال است.

این پهپاد شش متر و نیم طول دارد، عرض بال‌هایش ۱۲ متر است، ارتفاع آن سه متر و ۲۰ سانتیمتر و وزن آن ۴۲۰ کیلوگرم است و می‌تواند تا ۱۵۰ کیلوگرم بمب با خود حمل کند. سرعت آن ۲۲۰ کیلومتر در ساعت است و می‌تواند تا ۲۴ ساعت در آسمان بماند. این پهپاد می‌تواند حداکثر تا ارتفاع ۸ هزار و ۲۳۹ متر پرواز کند و شعاع عملیاتی آن ۱۵۰ کیلومتر است.

از پهپاد " بیرقدار تی‌بی‌۲" تاکنون در کردستان ترکیه، عراق، سوریه، جنگ لیبی و در جنگ قره‌باغ از سوی آذربایجان استفاده شده است. بر اساس تخمین منابع نظامی با کمک این پهپاد به همراه پهپادهای انتحاری اسرائیل، تقریبا ۲۰۰ تانک، ۹۰ زره پوش و ۱۸۲ عراده توپ سنگین متعلق به ارمنستان منهدم شده است.

پس از پیروزی آذربایجان در جنگ قره‌باغ در مقابل ارمنستان، برادران بیرقدار (عکس هالوک بیرقدار) مدال "قره‌باغ" را از سوی الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان و با حضور رجب طیب اردوغان دریافت کردند.

قیمت هر فروند پهپاد "بیرقدار تی‌بی‌۲" بالغ بر ۲ میلیون یورو و با سیستم کامل بالغ بر ۵ میلیون یورو است. در مقایسه قیمت هر فروند پهپاد آمریکایی "جنرال اتمیکس ام کیو ۹ ریپر" بالغ بر ۱۸ میلیون یورو است.

به گزارش منابع نظامی‌، از پهپادهای "بیرقدار تی‌بی‌۲" تاکنون ۶ فروند به قطر، ترکمنستان، پاکستان، اتیوپی، تونس، آلبانی، آذربایجان و دولت مستقر در غرب لیبی صادر شده است. همچنین قرارداد صادرات ۲۴ فروند به لهستان در سال ۲۰۲۱ به امضا رسیده است، مراکش نیز ۱۳ فروند از این پهپاد سفارش داده است.

نیروی هوایی و دریایی اوکراین در مجموع ۲۰ فروند از این پهپادها را در اختیار دارد. گفته می‌شود حمله به ناو موشک‌انداز "موسکوا" با کمک پهپاد بیرقدار صورت گرفته و پرواز یک فروند پهپاد به سوی کشتی باعث فریب آن شده و همزمان دو موشک نپتون با پرواز در سطح پایین به هدف اصابت کرده‌ و باعث خسارت سنگین و غرق شدن کشتی شده‌اند.

در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۱ وزیر دفاع اوکراین و هالوک بیرقدار در حضور ولودیمیر زلسنکی، رئیس جمهوری اوکراین قرارداد همکاری و تولید پهپاد و ایجاد یک مرکز آموزشی در اوکراین را امضا کردند.

به گفته متخصصان، در تمامی عملیاتی که "بیرقدار تی‌بی‌۲" در آن حضور داشته از مناطق کردنشین گرفته تا عراق، سوریه و لیبی و حتی جنگ قره‌باغ یک پدافند هوایی قوی وجود نداشته تا توانایی واقعی آن سنجیده شود. حال در جنگ اوکراین این پهپاد با پدافند هوایی روسیه روبرو شده و ضرباتی شدید تحمل کرده، شاید هم به همین دلیل است که به نسبت جنگ قره‌باغ از موفقیت کمتری برخوردار است.

ترکیه با تولید سری "بیرقدار تی‌بی‌۳" و همچنین ساخت هواپیمای بدون سرنشین آکینجی وارد مرحله جدیدی شده است. این هواپیمای بدون سرنشین نیز از دو پیشرانه توربوتراپ " ایوچنکو پراگرس آی‌ای- ۴۵۰ سی" که ساخت اوکراین است بهره می‌برد.

آکینجی با گنجایش حمل ۴۰۰ کیلوگرم بار در درون بدنه و ۹۵۰ کیلوگرم در بیرون بدنه، قادر است در مجموع ۱۳۵۰ کیلوگرم بمب با خود حمل کند. این هواپیمای بدون سرنشین می‌تواند ۲۴ ساعت در هوا بماند و سقف پرواز آن ۱۲ هزار و ۱۹۲ متر است.