استفاده از امواج ماوراى صوت براى درمان بيماران مبتلا سكته مغزى
۱۳۸۵ اردیبهشت ۲۷, چهارشنبه
روز دوشنبه اين هفته پس از همايش متخصصان اعصاب اروپا در دوسلدورف آلمان، متخصصان عصب‌شناسى اعلام كردند راه موثر و تازه‌اى براى درمان بيماران مبتلا به سكته مغزى يافته‌اند. روش درمانى تازه سونو ترومبوليز (Sono-Thrombolyse) نام دارد، روشى كه در آن به كمك امواج ماورا صوت لخته‌هاى خونى تشكيل شده در بافت مغز تجزيه مى‌شوند. اساس اين روش همانند روشى است كه از آن در درمان سنگ كليه استفاده مى‌شود و طى آن با استفاده از طول موج مشخصى از امواج ماورا صوت سنگ‌هاى تشكيل شده در بافت كليه خرد و تجزيه مى‌شوند. در مورد بيماران سكته مغزى هدف امواج لخته‌هاى خونى هستند.
تشكيل لخته‌هاى خونى نتيجه واكنش سريع سيستم ايمنى است كه پس از پارگى مويرگ به سرعت در محل خونريزى شبكه فيبرى ظريفى مى‌سازد كه گلبولهاى خونى را به خود جذب كرده و با تشكيل لخته از خونريزى بيشتر جلوگيرى مى‌كند. اما حضور اين لخته‌ها عملكرد مغز را مختل و به سكته‌هاى مغزى منجر مى‌شوند. سونوترومبوليز تجزيه لخته خونى به كمك امواج ماورا صوت است. فركانس مشخصى از اين امواج با هدف قرار دادن فيبرهاى شبكه لخته سبب بازشده‌گى و تجزيه لخته مى‌شود.
روشى كه هم اكنون براى تجزيه لخته‌هاى خونى در درمان بيمارن سكته مغزى استفاده مى‌شود مصرف داروست. پروفسور ماريو سيبلا (Mario Siebler) متخصص اعصاب كلينيك دانشگاه دوسلدورف در اين مورد مى‌گويد: ” در سونوترومبوليز مصرف دارو كه به صورت هدفمند براى تجزيه لخته خونى جذب شبكه فيبرى آن شده، سبب مى‌شود كه لخته خونى بهتر هدف امواج قرارگيرد.“ اين روش درمانى تا كنون در كلنيك‌هاى دانشگاهى دو شهر دوسلدورف و مانهايم آلمان مورد استفاده قرار گرفته است و نتيجه آن موفقيت‌آميز بوده است.
بر اساس پيش بينى پروفسور سيبلا در آينده نه چندان دور اين روش جايگزين روش متداول كنونى خواهد شد و مورد استفاده تمامى بيمارستانهاى آلمان قرار خواهد گرفت. در حال حاضر بخش اعصاب تمامى بيمارستانهاى آلمان دستگاه‌هاى مخصوص سونوگرافى مغز و اعصاب را در اختيار دارند كه مى‌توان به كمك آنها امواج مورد نظر را ايجاد كرد. اين دستگاه‌ها استفاده‌هاى درمانى گوناگونى دارند.
نكته‌اى كه در اين روش بر روى آن تأكيد مى‌شود، درمان به موقع است. آنطور كه متخصصان اعلام كرده‌اند موثرترين زمان درمان تا سه ساعت اوليه پس از بروز سكته است. البته هر چه سن بيمار از پنجاه و پنج سال بالاتر باشد به علت كاسته شدن از تراكم استخوانى بافت جمجمه شانس درمان با اين روش كاهش مى‌يابد.
سونوترومبوليز اولين بار توسط پروفسور آندری الكساندروف (Andrej Alexandrow) در بيمارستان دالاس در ايالت تگزاس آمريكا طرح شد. مهمترين نكته اين روش استفاده از فركانس مشخصى است كه به گونه‌اى هدفمند از يك سو لخته خونى را مورد هدف قرار داده و از سوى ديگر به ساير مويرگ‌هاى خونى بافت مغز را آسيب نرساند. استفاده از امواج ماورا صوت بخصوص در تجزيه لخته‌هاى خونى بزرگترى كه با چرخش در جريان گردش خون سبب اختلال ضربان قلب و يا تنگى شريان‌هاى خونى گردن مى‌شوند موفقيت آميز بوده است.
بنا بر آمار موجود، در آلمان سالانه دويست هزار مورد سكته مغزى گزارش مى‌شود. اين آمار بدون در نظر گرفتن بيمارانى است كه بيش از يك بار به سكته مغزى دچار شده‌اند. در بيست درصد از موارد، سكته مغزى ظرف مدت چهار هفته منجر به مرگ بيمار مى‌شود. نزديك به چهل درصد بيماران در مدت يك سال پس از سكته مغزى فوت مى‌كنند. نيمى از بيمارانى كه پس از سال اول زنده مى‌مانند براى باقى عمر فلج و نيازمند كمك همراه مى‌شوند. فلج‌های يك سويه بدن، بى‌‌حسى دست و پا اختلال در بلع، تكلم، بينايى، عدم حفظ تعادل و افسردگی‌هاى شديدى كه سكته‌هاى مغزى به دنبال دارند بار اجتماعى است هر ساله با افزايش تعداد بيماران سنگين‌تر مى‌شود. از فاكتورهاى مهمى كه براى جلوگيرى از بروز سكته مغزى می‌توان به آنها اشاره كرد، كنترل قند، چربى و فشار خون، و تحرك بدنى بيشتر بخصوص پس از پنجاه سالگى است.