اقلیم کردستان؛ قطعیت همه‌پرسی و هشدار به حشد شعبی
۱۳۹۶ مرداد ۱۹, پنجشنبه
مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق، گفته است، قانون اساسی عراق و روح مشارکت کردها توسط دولت مرکزی در بغداد "نقض" شده، کشور چندپاره شده و دولت واحد تنها در حرف وجود دارد.
رئیس اقلیم کردستان عراق در گفت‌وگو با روزنامه "الحیات" چاپ لندن در روز چهارشنبه (۹ اوت/ ۱۸ مرداد) از جمله گفت: «عراق در واقع تقسیم شده و اصول قانون اساسی عراق و بنیان‌های مشارکت ما با بغداد نقض شده‌اند. جنگ فرقه‌ای در جریان است و عراق فاقد حاکمیت مستقل است».
بارزانی همچنین گفته است که اقلیم کردستان هیچ مسئولیتی در تصمیم‌های زمامداران بغداد که عامل بی‌ثباتی در عراق بوده‌اند ندارد و دلیل ناکامی دولت مرکزی در برقراری ثبات هم "منزوی کردن اهل سنت" بوده است. او بار دیگر برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق در موعد مقرر را تصمیمی بازگشت‌ناپذیر خوانده است.
همه‌پرسی بر سر استقلال کردستان عراق قرار است روز ۲۵ سپتامبر (سوم مهرماه) سال جاری برگزار شود. جدایی مناطق کردنشین عراق از خاک این کشور و تشکیل دولتی مستقل خواست قدیمی رهبران کرد در اربیل است. کردهای عراق سال ۲۰۱۴ قصد خود را برای برگزاری رفراندوم استقلال اعلام کردند، اما پس از گفت‌وگو با دولت مرکزی در بغداد از انجام آن در آن زمان چشم پوشیدند.
دولت مرکزی عراق، به‌خصوص به خاطر الحاق احتمالی شهر کرکوک به اقلیم کردستان، از همه‌پرسی استقلال نگران است. کرکوک شهری است با ترکیبی ناهمگون از کردها، عرب‌ها و ترکمن‌ها که هر یک خود را مالک آن می‌دانند. کردها در این میان کرکوک نفت‌خیز را "قلب کردستان" لقب داده‌اند.
"همه‌پرسی به قصد جلوگیری از فاجعه"
مسعود بارزانی در سخنان خود حرکت به سوی استقلال کردستان را بخشی از روندی صلح‌جویانه در جهت پرهیز از خشونت عنوان کرده و گفته است: «هدف اصلی همه‌پرسی جلوگیری از بروز فجایع و جنگ‌های جدید در آینده است».
رئیس اقلیم کردستان بارها نسبت به پیامدهای جلوگیری از برگزاری رفراندوم استقلال هشدار داده است. او از جمله روز ۲۱ ژوئن سال جاری میلادی (۲۰۱۷) گفته بود، هر گونه تلاشی برای به تعلیق در آوردن همه‌پرسی، می‌تواند به "فاجعه" و "جنگی خونین" بینجامد. بارزانی در عین تأکید بر تلاش برای رسیدن به توافق با دولت حیدر عبادی، مخالفت خود را با "مذاکرات در پشت درهای بسته" اعلام کرده بود. او هم‌زمان نسبت به مقاومت احتمالی دولت مرکزی در برابر برگزاری همه‌پرسی هشدار داده و گفته بود، چنانچه بغداد بخواهد به حریم هوایی اقلیم تعرض کرده یا نیروی نظامی به این منطقه اعزام کند، با مقاومت کردها مواجه خواهد شد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بارزانی در گفت‌وگو با "الحیات" تأکید کرده است، چنانچه اقلیم کردستان در انتظار تأیید زمان برگزاری همه‌پرسی از سوی دیگران بماند، "زمان مناسب" هیچگاه فرا نخواهد رسید.
رئیس اقلیم کردستان عراق تصریح کرده است: «استقلال حق مشروع مردم ماست و رفراندوم هم در زمان مقرر برگزار خواهد شد تا توجه جهان به خواست مردم کرد جلب شود». او در توجیه رفراندوم گفته است، اقلیم کردستان نمی‌خواهد دوباره "تجربه فاجعه‌بار صد سال گذشته" با دولت عراق را تکرار کند.
بارزانی خطاب به همسایگان کردستان عراق هم گفته است، آنها باید بدانند که اقلیم کردستان در گذشته یکی از عوامل امنیت و ثبات منطقه بوده و کردستان مستقل نیز همین خط مشی را دنبال خواهد کرد. او تأکید کرده است که همه‌پرسی "اعلام جنگ" یا خصومت با دولت‌های همسایه نیست؛ او می‌گوید: «ما به ضرورت برقراری مناسبات دوستانه با همسایگان، به‌خصوص با ترکیه، باور داریم».
پیام‌هایی به ۶ پایتخت منطقه‌ای
مسعود بارزانی هم‌زمان در گفت‌وگویی با روزنامه "الاهرام" مصر، به ۶ کشور منطقه از جمله همسایگان اقلیم کردستان، پیام‌هایی فرستاده است.
بارزانی خطاب به دولت مرکزی عراق گفته است: «ما در اینکه شرکای خوبی باشیم شکست خوردیم و خواهان این هستیم که همسایگان هم‌پیمان باشیم»؛ او خطاب به ترکیه اعلام کرده: «کردستان عقبه آسایش و امنیتی شماست»؛ به دمشق پیام داده که «گزینه‌های ملت سوریه را ارج می‌نهیم و اختلافی میان ما نیست»؛ خطاب به ریاض گفته است: «ملت، دولت و پادشاه عربستان دوست ما هستند و روابط استواری داریم»؛ با قدردانی تهران را خطاب قرار داده: «ما مواضع آنها در ایام یورش داعش به کردستان را فراموش نمی‌کنیم. آنها اولین کسانی بودند که به یاری ما شتافتند و در کنار ما قرار گرفتند». رئیس اقلیم کردستان در مورد قاهره نیز گفته است: «روابط ما با مصر تاریخی است».
دولت مرکزی عراق و دو همسایه پرنفوذ آن، ایران و ترکیه، با برگزاری رفراندوم استقلال مخالفت کرده‌اند. آمریکا هم به اقلیم کردستان پیشنهاد کرده که همه‌پرسی را تا شکست کامل گروه تروریستی "دولت اسلامی" (داعش سابق) به حال تعلیق در آورد.
اخیرا شماری از سیاستمداران اسرائیلی خواهان حمایت از همه‌پرسی استقلال کردستان عراق شده بودند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز حدود ۳ سال پیش از استقلال کردستان عراق حمایت کرده بود. بلژیک نیز یک ماه پیش ضمن حمایت از همه‌پرسی، اعلام کرد که بر همه‌پرسی استقلال کردستان عراق نظارت خواهد کرد.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران روز ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) در دیدار با حیدر عبادی، "با برخی زمزمه‌ها" مبنی بر برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق مخالفت کرده بود.
به نظر می‌رسد که بارزانی با پیام‌های اخیرش، علاوه بر تلاش برای رفع نگرانی همسایگان، در جست‌وجوی متحدانی منطقه‌ای برای اجرای هدفش مبنی بر تشکیل کشور مستقل کردستان است.
بارزانی در گفت‌وگو با "الحیات" همچنین از ضرورت حل مسالمت‌آمیز مسئله کردها در چارچوب حاکمیت‌های ملی دولت‌های همسایه برای برقراری صلح، ثبات و پیشرفت سخن گفته است.
رئیس اقلیم کردستان عراق در عین حال نتیجه همه‌پرسی استقلال را به عنوان نمودی از خواست مردم این اقلیم، برای مذاکره با دولت عراق الزام‌آور دانسته است.
مقامهای اقلیم کردستان پیش‌تر از اعزام هیأتی بلندپایه به بغداد برای گفت‌وگو بر سر همه‌پرسی خبر داده و حیدر عبادی نیز مقامهای اربیل را به گفت‌وگو بر سر "مصلحت عراق" دعوت کرده بود.
هشدار به شبه‌نظامیان شیعه
بارزانی همچنین با اشاره به قصد ارتش عراق برای آزادسازی تلعفر، تصریح کرده است که مسئولیت این عملیات با ارتش عراق است و اقلیم تحت فرمان او اجازه ورود شبه‌نظامیان شیعه موسوم به "حشد شعبی" به خاک کردستان را نخواهد داد.
سخنان بارزانی هم‌زمان بوده است با تأکید سخنگوی "حشد شعبی" بر مشارکت شبه‌نظامیان شیعه در عملیات آزادسازی تلعفر واقع در غرب موصل.
احمد الاسدی، سخنگوی نیروهای شیعه‌ی موسوم به "بسیج مردمی عراق"، گفته بود که حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق، مستقیما "دستورات لازم" در خصوص نیروهای شرکت‌کننده در این عملیات را به فرماندهی عملیات مشترک داده است و آنان اینک در حال آماده‌سازی خود هستند.
هم‌زمان علی حسیم حسینی، از فرماندهان حشد شعبی هم اعلام کرده بود که شبه‌نظامیان شیعه خود را برای آزادسازی تلعفر آماده می‌کنند. اقلیم کردستان عراق اما پیش‌تر اعلام کرده که پیشمرگه‌ها در این عملیات شرکت نخواهند کرد.
تلعفر پرجمعیت‌ترین شهر استان نینوای عراق پس از موصل است که اکثریت جمعیت‌اش را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند. در صورت آزادی تلعفر رابطه داعش با شهر رقه قطع شده و نیروهای این گروه تروریستی توانایی تحرکات خود در مرز سوریه و عراق را کاملا از دست خواهند داد. از سوی دیگر این شهر برای ایران نیز از اهمیتی استراتژیک برخوردار است. جمهوری اسلامی می‌تواند در صورت آزادسازی تلعفر جبهه‌ای از عراق به سوریه بگشاید و خود را به دیرالزور برساند.
بارزانی ضمن تأکید بر اینکه اقلیم کردستان عراق با حشد شعبی "مشکلی" ندارد، از احتمال انتقام‌گیری آنان از "افراد بی‌گناه" در این عملیات ابراز نگرانی کرده و هشدار داده است: «ما به دنبال جنگ نیستیم، اما چنانچه جنگی به ما تحمیل شود، حق دفاع را برای خود محفوظ می‌دانیم».
رئیس اقلیم کردستان عراق یک ماه پیش نیز از نقش نیروهای حشد شعبی ابراز نارضایتی کرده و آنان را به نقض برخی توافق‌ها متهم کرده بود.
شبه‌نظامیان شیعه "حشد شعبی" مورد حمایت ایران و متحد نیروهای دولتی عراق هستند. درگیری میان آنها و پیشمرگه‌های کرد، به‌خصوص در منطقه نفت‌خیز کرکوک، بی‌سابقه نیست. آنها بارها در مناطق مورد مناقشه‌ی کردها و دولت مرکزی با یکدیگر وارد درگیری‌هایی خونین شده‌اند. این درگیری‌ها عمدتا در نواحی مرزی میان مناطق تحت کنترل اقلیم کردستان و دولت مرکزی بغداد روی داده است.