انتقاد سه حقوقدان از شلیک مستقیم پلیس به مهاجم شهر ری

۲۴ تیر مردی در متروی تهران با شلیک سلاح کلاشنیکف پلیس از فاصله دو متری از پای درآمد. رسانه‌ها نوشتند که مقتول به خاطر حمله به یک روحانی با تیغ و زخمی کردن او هدف تیراندازی واقع شد.

طبق اعلام پلیس، مقتول به خاطر خونریزی در راه بیمارستان جان خود را از دست داد. تصاویر منتشر شده از صحنه نشان می‌دهند که او از ناحیه بالاتنه مورد اصابت گلوله قرار گرفت.

نعمت احمدی، امیرسالار داودی و حسین رئیسی در گفت‌وگو با کمپین حقوق بشر در ایران، رویکرد پلیس در این ماجرا را نافی قوانین خوانده‌اند. نکات مورد اشاره آنها، نحوه به کارگیری سلاح گرم، استفاده از سلاح جنگی کلاشنیکف و عدم تناسب بین حمله و دفاع عنوان شده است.

امیرسالار داودی با نادرست خواندن ادعای پلیس در مورد شلیک به پاهای مهاجم گفته است: «مطابق قانون نحوه به کارگیری سلاح، پلیس باید اول سه بار ایست می‌داد و در نهایت کمر به پایین مورد اصابت قرار می‌گرفت، پلیس ادعا کرده که ما ابتدا اخطار و ایست دادیم ولی چون مقتول تیغ موکت‌بری  را رها نکرده به پایین تنه‌اش شلیک کردیم، اما تصویری که بعدا از شلیک پلیس منتشر شد نشان می‌داد که ظاهرا پلیس اخطار را به شکل خیلی مختصری انجام داد و بعد هم بلافاصله به بالاتنه شلیک کرد، چون از نحوه سرنگون شدن قربانی به نظر می‌آید که اصابت گلوله در بخش فوقانی بدن قرار گرفته و بلافاصله پای قربانی بالا می‌آید و همان‌جا جان می‌دهد.»

این وکیل دادگستری افزوده که ادعاهای پلیس با تصاویر ویدئویی موجود تناقض دارد و بر همین اساس خانواده مقتول می‌تواند از ماموران شکایت کند و شلیک به قصد کشت، مستوجب قصاص خواهد بود.

مطابق تبصره ماده سوم قانون به‌ کارگیری سلاح، مأمورین مسلح در صورتی مجازند از سلاح استفاده نمایند که اولا چاره‌ای جز بکارگیری سلاح ‌نداشته باشند، ثانیاً درصورت امکان مراتب تیر هوایی و تیراندازی کمر به پایین را  رعایت کنند. تیراندازی کمر به بالا آخرین گزینه است.

امیرسالار داودی یادآوری کرده که پلیس می‌توانست با توان رزمی، باتوم، شوکر و گاز اشک آور بدون توسل به سلاح، مهاجم را خلع‌سلاح کند.

بیشتر بخوانید: یک کشته در درگیری متروی شهر ری در تهران

نعمت احمدی، حقوقدان و روزنامه‌نگار نیز استفاده پلیس درون شهری از کلاشنیکف را عجیب و غیرقابل توجیه خوانده است: «من تعجب کردم که چرا پلیس کلاشنیکف حمل می‌کرد، پلیس شهری ما مسلح به کلت است و کلاشنیکف یک اسلحه جنگی است و نه برای استفاده درون شهر، مگر در مواردی که حمله‌ای سازماندهی شده بشود که پلیس با مجوز و دستور فرماندهان می‌تواند سلاح‌های سنگین‌تری به همراه داشته باشند، در واقع اینجا استفاده بیش از نیاز و اندازه از سلاح شده است.»

نعمت احمدی می‌گوید، خانواده مقتول می‌توانند از پلیس به دلیل تخلف از ضوابط قانونی شکایت کنند: «کسی که دست به سلاح سرد برده هم البته مجرم است و مجازات دارد ولی مجازاتش این نیست که پلیس مستقیم به او شلیک کند و باعث مرگش شود، بلکه باید متوقف می‌شد و بعدا دادگاه به اتهاماتش رسیدگی می‌کرد.»

‌مطابق ماده ده قانون به کار گیری سلاح از سوی نیروهای مسلح، سلاحی که در اختیار مأمورین قرار داده می‌شود، باید متناسب با موضوع مأموریت و وظیفه آنان باشد.

حسین رئیسی، حقوقدان ساکن تورنتو نیز معتقد است که قانون تناسب بین حمله و دفاع در ماجرای یاد شده رعایت نشده است. او با تاکید بر اهمیت حق حیات و حق بر زندگی گفته است: «قانون نحوه به کارگیری سلاح که در سال ۷۳ تصویب شده، تناسب بین حمله و دفاع را در هنگام به کارگیری سلاح ضرورت دانسته، علاوه بر آن نباید به موضع حساس شلیک شود، شلیک مستقیم آخرین راه حل است و اگر نیاز بود هم باید به قسمت کمر به پایین شلیک شود، هر کدام از اینها که رعایت نشود تیراندازی غیرمجاز محسوب می‌شود و در تیراندازی غیرمجاز هم بسته به مورد می‌تواند اتهام قتل عمد یا غیرعمد یا شبه عمد را برای مامور به دنبال داشته باشد.»

اطلاعات زیادی از هویت مقتول و جزییات ماجرا در دست نیست. رسانه‌ها نوشته‌اند که مقتول به روحانی مضروب حمله کرد زیرا او قصد امر به معروف و نهی از منکر داشت. اما این روحانی در بیمارستان و در گفت‌وگو با صدا و سیما این مسئله را تکذیب کرد. تلویزیون سراسری ایران گزارش داد که مقتول به چند مسافر دیگر مترو نیز حمله کرده اما شاهدان عینی چنین چیزی را رد کردند.

هویت روحانی مجروح که ۴۷ سال دارد، خلیل‌الله ذوالفقاری، قاضی سابق دادگاه خانواده شهر ری و امام جماعت یکی از مساجد این شهر عنوان شده است. هویت مقتول ۴۰ ساله هنوز رسما اعلام و تایید نشده است. روایت‌‌ها از سلاح سرد او نیز متفاوتند. برخی نوشته‌اند قمه به دست داشت و برخی از چاقو و بعضی از همراه داشتن "تیزی" و تیغ موکت‌بری خبر داده‌اند.