اوباما بار دیگر توافق لوزان را "بهترین گزینه" خواند
۱۳۹۴ فروردین ۱۷, دوشنبه
رئیس جمهوری آمریکا توافق با ایران بر سر چارچوب برنامه اقدام مشترک را "فرصتی یگانه در زندگی" توصیف کرد؛ "فرصتی" که با استفاده از آن می‌توان از گسترش تسلیحات اتمی در منطقه‌ای خطرناک جلوگیری کرد. باراک اوباما در پاسخ به انتقادها از سیاست‌های خود در قبال پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی، بار دیگر اطمینان داد که در صورت فریبکاری ایران، از هیچ گزینه‌ای صرف نظر نخواهد کرد.
اوباما در گفت‌وگو با توماس فریدمن، روزنامه‌نگار مشهور و ستون‌نویس نشریه "نیویورک تایمز" تأکید کرد که گزینه دیپلماتیک و چارچوبی که بر سر آن در لوزان توافق شد، مؤثرترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای است. گفت‌وگوی اوباما با نیویورک تایمز روز یکشنبه (۵ آوریل/ ۱۶ فروردین – به وقت محلی) منتشر شد.
تحریم‌ها و نظارت بر برنامه اتمی ایران
چگونگی نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران و همچنین چگونگی لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، از جمله مواردی است که اوباما در گفت‌وگو با نیویورک تایمز به آنها اشاره کرده است. بر این اساس، بازرسان بر "تمام زنجیره هسته‌ای" ایران نظارت خواهند داشت و کمیته‌ای تجهیزات ورودی به ایران را بررسی خواهد کرد تا اطمینان حاصل شود که واردات برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای صورت گرفته است. به گفته اوباما، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی "به همه جا" دسترسی خواهند داشت.
البته منظور از "همه جا" هنوز مشخص نیست. ایران تا کنون بارها اعلام کرده که مجوز بازرسی از تأسیسات نظامی خود را صادر نخواهد کرد.
به گفته اوباما، «ایران می‌تواند اعتراض کند، اما ما تلاش کردیم ساز و کاری طراحی کنیم که بر اساس آن اعتراض‌های ایران به معنای حق وتو نباشد، بلکه در واقع نوعی مکانیسم بین‌المللی مد نظر است که موارد را منصفانه ارزیابی کند».
اوباما همچنین لغو تحریم‌ها را مشروط به پایبندی ایران به تعهدات دانست: «هنوز جزئیات نهایی نشده، اما معتقدم بر اساس تفاهم اولیه، ایران باید در مورد فردو و شمار سانتریفوژها و غیره گام‌های لازم را بردارد. در آن مرحله تحریم‌های سازمان ملل لغو می‌شوند».
او افزود، ایالات متحده "توانایی بازگرداندن تحریم‌ها در صورت عهدشکنی را حفظ خواهد کرد" و تحریم‌های مربوط به "حمایت ایران از تروریسم" یا برنامه موشکی جمهوری اسلامی به قوت خود باقی خواهند ماند.
نیویورک تایمز به نقل از مقام‌های کاخ سفید نوشت، ایران به احتمال ظرف چند ماه تا یک سال پس از توافق نهایی می‌تواند به تعهدات یادشده جامه عمل بپوشاند.
اوباما در گفت‌وگو با نیویورک تایمز همچنین توضیح نداد که آمریکا و متحدانش چگونه ایران را قانع خواهند کرد تا درباره فعالیت‌های مشکوک سال‌های اخیر خود در زمینه طراحی تسلیحات توضیح دهد.
نامه‌نگاری با رهبر جمهوری اسلامی
اوباما در بخش دیگری از سخنان خود به نامه‌نگاری با رهبر جمهوری اسلامی اشاره کرد. به نوشته‌ی نیویورک تایمز، رئیس جمهوری آمریکا اعتراف کرد که هنوز نمی‌تواند در مورد نیات علی خامنه‌ای با اطمینان قضاوت کند: «درک نوشته‌های او قدری دشوار است». به گفته رئیس جمهوری آمریکا، نامه‌های آیت‌الله خامنه‌ای مملو از "یادآوری مکرر آن چیزی است که او ظلم به ایران در گذشته می‌داند".
به اعتقاد اوباما، نوشته‌ها نشان می‌دهند که رهبر جمهوری اسلامی برای رسیدن به توافق به مذاکره‌کنندگان ایرانی "آزادی عمل" داده است. رئیس جمهوری آمریکا در عین حال امیدوار است که توافق هسته‌ای سبب شود در ایران چهره‌های میانه‌روتر ابتکار عمل را به دست بگیرند، اگرچه چندان روی این موضوع حساب نمی‌کند: «چه کسی می‌داند؟ شاید ایران تغییر کند». به نظر اوباما، اگر ایران تغییر نکند هم ایالات متحده آماده‌ترین کشور برای واکنش قاطع به هر شرایطی باقی خواهد ماند.
باراک اوباما در گفت‌وگو با نیویورک تایمز دکترین خود را اینچنین توصیف کرد: «اصل این است که ما خواستار تعامل هستیم، البته همه قابلیت‌هایمان را حفظ می‌کنیم. و من همواره با صراحت کامل گفته‌ام که ایران در زمان ریاست جمهوری من به تسلیحات اتمی دست نخواهد یافت و به نظرم آنان [ایران] باید متوجه باشد که ما به آنچه می‌گوییم معتقدیم. من در عین حال امیدوارم که بتوانیم توافق دیپلماتیک را به سرانجام برسانیم و اینکه این توافق دریچه‌ای به فصل جدید مناسبات آمریکا-ایران باشد».
"آمریکا حاضر است"
اوباما همچون موضع‌گیری‌های تاکنونی در مورد توافق لوزان، دیپلماسی را تنها گزینه موجود ندانست. او از جمله گفت که اسرائیل "حق" دارد از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی "نگران باشد". رئیس جمهوری آمریکا دفاع از اسرائیل را وظیفه "تزلزل‌ناپذیر" آمریکا برشمرد و تصریح کرد که اگر ایران یا نیرویی دیگر در منطقه اسرائیل را تهدید کند، "آمریکا در محل حاضر خواهد شد".
او گفت: «آنچه حتی پس از توافق نهایی با ایران مد نظر ماست، فرستادن پیامی کاملا روشن به ایران و تمام منطقه است به این مضمون که اگر اسرائیل مورد تهدید قرار بگیرد، آمریکا در محل حاضر خواهد شد».
به نوشته‌ی "نیویورک تایمز"، لیندزی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه و نامزد احتمالی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بر این عقیده است که توافق لوزان "شاید بهترین دستاوردی باشد که اوباما می‌تواند در مذاکره با ایران به آن برسد، زیرا ایران از اوباما هراسی ندارد". به اعتقاد او "هیلاری کلینتون [از میان دمکرات‌ها] بهتر از پس کار برمی‌آید". او در برنامه‌ای در شبکه تلویزونی سی‌بی‌اس آمریکا افزود که تا پایان ژوئن منتظر مفاد توافق نهایی با ایران می‌ماند.
طبق ضرب‌الاجل از پیش تعیین‌شده، ایران و قدرت‌های جهانی تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ (کمتر از سه ماه دیگر) فرصت دارند بر سر برنامه اقدام مشترک به توافق نهایی برسند.
هشدار مجدد نتانیاهو
همان روزی که گفت‌وگوی رئیس جمهوری آمریکا با توماس فریدمن منتشر شد، نخست‌وزیر اسرائیل در میزگردهای مختلف تلویزیونی آمریکا بار دیگر توافق لوزان را "بسیار بد" توصیف کرد. بنیامین نتانیاهو در برنامه‌ای در شبکه سی‌ان‌ان گفت: «حتی یک سانتریفوژ هم [در ایران] نابود نمی‌شود، حتی یک مرکز هسته‌ای هم از مدار خارج نمی‌شود، از جمله تأسیسات زیرزمینی‌ای که به صورت غیرقانونی ساخته شده‌اند. هزاران سانتریفوژ به چرخش خود ادامه می‌دهند و اورانیوم غنی‌سازی می‌کنند. این توافقی بسیار بد است».
بر اساس توافق اتمی لوزان که چارچوب برنامه اقدام مشترک را مشخص می‌کند، جمهوری اسلامی برنامه اتمی خود را محدود و در برخی مراکز هسته‌ای تغییر کاربری ایجاد می‌کند. در ازای اجرای درست این تعهدات، تحریم‌های بین‌المللی مرتبط با برنامه اتمی این کشور لغو می‌شوند.
ایران و گروه ۱+۵ بیانیه مشترک این توافق را شامگاه دوم آوریل (۱۳ فروردین ۱۳۹۴) در لوزان سوئیس قرائت کردند. این بیانیه از زمان انتشار واکنش‌های مختلف داخلی و خارجی را برانگیخته است.