ایران در صدد یافتن جایگزینی برای امارات

شیخ‌نشین‌های کناره‌ی خلیج فارس مهمترین شریکان تجاری ایران هستند و ورود کالا به کشور شدیدا به این کشورها وابسته است. وجود اختلاف‌های سیاسی که گاهی در قالب تحریف نام خلیج فارس به "خلیج عربی" و گاهی به صورت ادعاهای ارضی در مورد جزیره‌های سه گانه بروز می‌کند جمهوری اسلامی را به فکر یافتن جایگزینی برای بخشی از این روابظ انذاخته است. ظاهرا ترکیه در این زمینه بیشترین شانس را دارد.

روی آوردن به بندرهای ترکیه

جمهوری اسلامی از مدت‌ها پیش تلاش می‌کند روابط سیاسی و تجاری خود را با ترکیه گسترش دهد. دعوت از ترکیه برای میانجیگری در مناقشه‌های هسته‌ای و بازدید اخیر سفیر ایران، بهمن حسین‌پور از بندرهای تجاری این کشور نشانه‌هایی از این تمایل است. حسن‌پور که هدف از این دیدار را "آشنایی با امکانات و تسهیلات بندرها ترکیه در دریای سیاه" عنوان کرد خطاب به مقامات کشور میزبان گفت: «ما می‌خواهیم بخش بیشتری از بازرگانی و مبادلات ایران از خلیج فارس به ترکیه منتقل شود لذا خواهان استفاده از بنادر شما هستیم.»

ظاهرا یکی از انگیزه‌های جمهوری اسلامی از نزدیکی به ترکیه همراهی بیشتر امارات با تحریم‌های غرب علیه این کشور است. ترکیه به عنوان یکی از اعضای غیردائمی شواری امنیت سازمان ملل به تازه ترین قطعنامه‌تحریمی علیه ایران رای منفی داد. به رغم این، آنکارا اعلام کرده به مفاد این قطعنامه پایبند خواهد بود.

امارات شریک نامطمئن

برابر تازه‌ترین آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران، در هشت ماه گذشته ارزش صادرات از امارات متحده عربی به ایران به ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار می‌رسد که ۳۱ درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است. امارات از این لحاظ با فاصله‌ی زیادی از دیگر کشورها، مهمترین شریک تجاری تهران است.

یکی دیگر از دلایل اهمیت امارات در بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی وجود هزاران شرکت تجاری در این کشور است که نقش واسطه را در مبادلات کالا و پول ایفا می‌کنند. امارات اخیرا ذفتر چهل شرکت را که به نقض تحریم‌ها علیه ایران متهم هستند بسته است. چنین اقدام‌هایی، در کنار اسناد منتشر شده از سوی "ویکی لیکس" که حکایت از نگرانی کشورهای عربی از برنامه هسته‌ای تهران و ترغیب آمریکا به حمله‌ی نظامی به این کشور دارد، دلیل دیگری برای انتقال بخشی از تجارت خارجی از امارات می‌تواند باشد.

افزایش روابط تجاری با ترکیه

رجب طيب اردوغان، نخست وزیر ترکیه چندی پیش اعلام کرد تحريم ها بر روند پروژه‌هاي مشترک کشورش با ايران تاثیری نداشته و آنکارا در پی سه برابر کرذن روابط تجاری با تهران ظرف پنج سال آينده است. او می‌گوید ترکیه در نیمه‌ی نخست سال جاری روابط بازرگانی خود با ایران را بیش از ۸۰ درصد افزایش داده است.

ترکیه مدعی است تحریم‌های فراتر از قطعنامه‌های شورای امنیت، از جمله تحریم‌های یکجانبه آمریکا را رعایت نمی‌کند. با این همه، این کشور که از اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و خواهان عضویت در اتحادیه اروپاست تمایلی به ناخشنود کردن کشورهای غربی نیز از خود نشان نمی‌دهد. آنکارا در ماه‌های گذشته و ظاهرا تحت فشار ایالات متحده آمریکا از صدور بنزین به ایران خودداری کرده است.

سیاست مانع جذب سرمایه‌های خارجی

برخی از ناظران معتقدند مشکلات تجارت خارجی جمهوری اسلامی با انتقال بخشی از مبادلات بازرگانی خود به بندرهای ترکیه کاهش نخواهد یافت. "سیاست خارجی ماجراجویانه" یکی از مهمترین موانع بهبود و گسترش روابط تهران با دیگر کشورها به شمار می‌رود. از پیامدهای آشکار این سیاست‌ها کاهش چشمگیر سرمایه‌گداری‌های خارجی است که بخش‌هایی از فعالیت‌های صنعتی را با رکود مواجه کرده است.

در چهل و دومین نشست اتاق بازرگانی تهران که هفدهم آذر ماه برگزار شد، پدرام سلطانی یکی از اعضای اتاق تهران گفت: «ما باید سالانه ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم که این موضوع محقق نشده است. » به گزارش خبرگزاری ایسنا فرهاد فزونی یکی دیگر از اعضای اتاق تهران تاکید می‌کند «سیاست‌های خارجی ما با جذب سرمایه‌گذاری خارجی منافات دارد.» شماری از تحلیلگران اعتقاد دارند کشورهایی چون ترکیه می‌توانند سهم بیشتری از تجارت خارجی جمهوری اسلامی را از آن خود کنند، اما جایگزین کردن آنها با امارات به دلیل سابقه و نوع روابط ایران با این کشور به سادگی ممکن نخواهد بود.

BK/FW