ایران من (۳) • گورستان خالد نبی، سمفونی سنت و طبیعت

استان گلستان به چند گونگی طبیعت‌اش شهرت دارد. از ارتفاعات البرز می‌توان به سرعت خود را به سواحل دریای خزر رساند و به سمت ترکمنستان دامن استپ‌های (سبزدشت‌های) ترکمن‌ها گشوده می‌شوند.

حدود ۴۰ کیلومتری شمال کلاله منطقه‌ای وجود دارد که نه در ایران و نه در هیچ‌ جای دیگر جهان مشابه‌اش را نمی‌توان یافت؛ آرامگاه خالد نبی، "خالد پیامبر"، که روایاتی بر این باورند به عنوان یک مسیحی ارشادگر نسطوری در نواحی جنوبی عربستان می‌زیسته و ظهور مسیح را پیش‌بینی کرده بود. روایات اسلامی می‌گویند که او همراه با پیروانش به سمت آسیا می‌گریزد. در بین راه آنها در این نقطه توقف می‌کنند، می‌میرند و به خاک سپرده می‌شوند. آرامگاهی کوچک بر فراز یک تپه هم اکنون یاد او را زنده می‌کند. ساکنان این منطقه خالد نبی را شخصیتی مقدس می‌دانند و بسیاری برای زیارت بر سر مزارش می‌روند.  

گالری عکس: گورستان تاریخی و پر رمز و راز خالد نبی

با این حال با جذابیت اصلی وقتی روبرو می‌شوید که به جای بالا رفتن از تپه‌ای که به مقبره خالد نبی ختم می‌شود، به سمت قبرستان ترکمن‌‌ها (حدود ۴۰۰ متر پیاده‌روی بر یال تپه) بروید که صدها سنگ مزار ایستاده بر زمین را در خود جای داده است. حجم گسترده و شکل منحصر به فرد این سنگ مزارها در محیطی خیره‌کننده، باورنکردنی است. به سمت شمال و شرق از ارتفاع زمین به شدت کاسته می‌شود و تپه‌ماهورهای کوچک و کم ارتفاعی شکل گرفته‌اند که همانند امواج دریا در زیر پای بازدیدکنندگان گسترده شده‌اند.

در مورد این مکان اطلاع چندانی در دست نیست و فرم عجیب این سنگ مزارهای ایستاده که برای ایران کاملا غیرمعمول به شمار می‌روند، در حقیقت جذابیت اصلی آن است. این سنگ مزار‌ها که مشخصا تداعی‌کننده آلت‌جنسی زنان و مردان هستند، بیش از همه یادآور روش‌های سنتی ترک‌ها برای خاکسپاری مردگانشان ‌است که از برخی مناطق شناخته شده در آسیای مرکزی، می‌شناسیم.

برخی از این سنگ‌ مزارها که تا ارتفاع دو و نیم متری نیز می‌رسند، همچنان در نقطه‌ای که درون خاک فرو رفته بودند، باقی مانده‌اند و برخی دیگر یا سرنگون یا شکسته ‌شده‌اند. طبق یک روایت سنتی محلی‌‌، مردم این منطقه پس از مرگ خالد نبی به پرستش خورشید روی آوردند و همین امر موجب می‌شود تا به عذاب دچار شوند و مردان به سنگ مبدل شدند. سنگ مزارهایی که به شکل شاخ قوچ ساخته شده‌اند، احتمالا از به خاک سپرده ‌شدن قوچی در آن مکان نشان دارند.

در آخرین دیدارم از گورستان خالد نبی، بخت یارم بود و دوستم مهدی از شهر گرگان، من را با خودروی بیابانگردش به این منطقه برد. چندین کیلومتر پایانی مسیر چندان هموار نیست و راندن در آن کار بسیار دشواری است. شاید بهتر باشد که از کلاله راننده‌ای را آشنا به راه و منطقه به خدمت گرفت.

وقتی که مسیر نه چندان هموار را طی کردید و بر فراز تپه‌‌ها ایستادید و نظاره‌گر چوپانان ترکمنی بودید که گوسفندانشان را به چرا آورده‌اند، از سمفونی زیبای طبیعتی خیره‌کننده، فرهنگی غنی و شیوه زندگی‌ای امروزی‌ که با سنت در آمیخته، لذت خواهید برد.

در مورد نویسنده:

هارتموت نیمان، متولد سال ۱۹۵۲، علاقه به کشورهای شرقی را در دوران دانشجویی در شهر گوتینگن و در میان هم‌دوره‌های خارجی در خود یافت. تابستان سال ۱۹۷۹، چهار ماه پس از وقوع انقلاب در ایران او برای نخستین بار به آن کشور سفر کرد. هارتموت نیمان در سال ۱۹۸۵ تحصیل در رشته ‌ایران‌شناسی نوین در دانشگاه "گئورگ آگوست" در گوتینگن را آغاز کرد.

او از سال ۱۹۹۲ به عنوان مترجم زبان فارسی و نیز راهنمای گردشگری فعالیت دارد و بیش از ۳۰ سال است که گردشگران آلمانی را به تماشای ایران می‌برد.

کتاب راهنمای گردشگری در ایران به قلم هارتموت نیمان و لودویگ پاول به زبان آلمانی از سوی انتشارات "Reise Know-How" در سال ۲۰۰۵ به بازار آمد.