بازداشت خبرنگاران آلمانی؛ معضلی سیاسی یا قضایی؟
۱۳۸۹ دی ۱۹, یکشنبه
حدود سه ماه از بازداشت دو خبرنگار آلمانی در ایران می‌گذرد. این دو همکار نشریه‌ی "بیلد ام زونتاگ" دهم اکتبر سال گذشته‌ی میلادی هنگام گفتگو با پسر سکینه محمدی آشتیانی که به سنگسار محکوم شده بازداشت شدند. ظاهرا این دو خبرنگار با ویزای توریستی به ایران سفر کرده‌اند.
خبرنگاران زندانی در انتظار
"اشپیگل آنلاین" روز شنبه (۱۸ دیماه، ۸ ژانویه) نوشت علی اکبر صالحی سرپرست وزارت خارجه جمهوری اسلامی برای نخستین بار از "راه‌حلی" در ارتباط با ماجرای دو خبرنگار زندانی آلمانی سخن گفته است. در مورد جزییات این راه‌حل و تاریخ احتمالی آزادی دو شهروند آلمان توضیحی ارائه نشده است.
در این گزارش از قول صالحی که یکی از معتمدان محمود احمدی‌نژاد معرفی شده آمده است، با دو خبرنگار بازداشت شده‌ی آلمانی "مطابق قوانین جاری کشور و رئوفتی که ریشه در اسلام دارد" برخورد می‌شود. مقام‌های ایرانی هفتم دیماه به خواهر و مادر دو زندانی اجازه دادند در تبریز با آنها ملاقات کنند. وزارت خارجه آلمان پیش از آن با احضار سفیر جمهوری اسلامی در برلین نارضایتی خود را از عدم صدور اجازه ملاقات به خانواده‌ی زندانیان ابراز کرده بود.
دخالت وزارت خارجه ایران
علی اکبر صالحی به "اشپیگل" گفته است وزارت‌خانه‌ی تحت سرپرستی‌اش تلاش می‌کند موانعی را که منجر به تاخیر در حل این ماجرا یا ایجاد مشکلات شوند از سر راه بردارد. اشپیگل از قول صالحی نوشت، اگر اختیار این پرونده در دست او بود ترتیبی می‌داد تا در چند ثانیه مشکل برطرف شود.
سرپرست وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفته است پذیرش انجام اشتباه از سوی ناسر و سردبیر نشریه "بیلد ام زونتاگ" می‌تواند در حل این معضل موثر باشد. او همچنین خاطرنشان می‌کند، جا دارد که به دلیل اقدام این دو خبرنگار از ایران عذرخواهی شود.
یک هفته پیش، بیش از صد چهره‌ی نامدار عرصه‌ی فرهنگ، سیاست و ورزش آلمان با امضای بیانیه‌ای خواهان آزادی این دو خبرنگار شدند. یکی از این امضا کنندگان هرتا مولر برنده نوبل ادبیات است که ضمن دفاع از آزادی خبرنگاران ابراز امیدواری می‌کند «ایران از این خبرنگاران برای دستیابی به منافعی دیگر سوءاستفاده نکند.»
دعوت صالحی از وزیر خارجه آلمان
ناظران غربی معتقدند تهران در این مورد مانند موارد مشابه اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند. دخالت دستگاه دیپلماسی دوکشور در این ماجرا که می‌توانست یک مسئله‌ی ساده قضایی تلقی شود این شبهه را تقویت می‌کند. ظاهرا علی اکبر صالحی از فرصتی که برای گفتگو بر سر این مسئله با اشپیگل پیش آمده استفاده کرده و وزیر خارجه آلمان گیدو وستروله را به تهران دعوت کرده است.
به نوشته‌ی اشپیگل صالحی از وستروله "صمیمانه" دعوت کرده است تا در سفر به تهران در مورد همه‌ی مسائل و "همچنین درباره سرنوشت دوخبرنگار آلمانی" گفتگو کنند. سفر اعضای خانواده دو شهروند زندانی آلمان به تبریز و ملاقات با آنها نیز بعد از آن میسر شد که با علی اکبر صالحی در تهران ملاقات کردند.
برخورد قضایی یا سیاسی؟
به دنبال انتشار بیانیه‌ی چهره‌های نامدار آلمان، اکنون مهمترین اتحادیه‌های روزنامه‌نگاران و ناشران آلمانی نیز حرکت گسترده‌ای را برای آزادی دو خبرنگار زندانی در ایران آغاز کرده‌اند. قرار است از فردا، یکشنبه ۱۹ دیماه، با انتشار آگهی‌هایی در روزنامه‌های مهم این کشور آزادی فوری این زندانیان درخواست شود. مهمترین مجله‌های آلمانی‌زبان نیز اعلام آمادگی کرده‌اند چنین آگهی‌هایی را در روزهای آینده رایگان منتشر کنند.
در حالی که مذاکره و تلاش‌های آشکار و پشت پرده‌ی سیاسی برای آزادی دو شهروند آلمانی ادامه دارد معاون تازه منصوب شده‌ی مطبوعاتی وزارت ارشاد، محمدجعفر محمدزاده، مدعی است «با این قضیه باید حرفه‌ای و قضایی و نه به صورت سیاسی برخورد می‌شد.» او توضیح نداد که در قوانین ایران چه مجازاتی برای فعالیت "غیرمجاز" خبرنگاری پیش بینی شده است.
خبرنگاران ایرانی محدودتر می‌شوند
محمدزاده شامگاه پنجشنبه در نشستی با مدیران مسئول و نمایندگان خبرگزاری‌های مستقر در آذربایجان شرقی گفته است «اگر این دو آلمانی خبرنگار بوده و برای تهیه خبر به ایران سفر کرده بودند باید وابسته به یک رسانه می‌شدند و ویزای خبرنگاری دریافت می‌کردند.» به گزارش خبرگزاری مهر او تاکید می‌کند «اخذ ویزای خبرنگاری نیز تابع ضوابطی است و سه ارگان رسمی کشور در این خصوص بررسی کرده و نسبت به صدور ویزای خبرنگاری اعلام نظر می‌کنند.»
ظاهرا معاون وزیر ارشاد از وضعیت صدور کارت و مجوز خبرنگاری در ایران نیز به شدت ناراضی و معتقد است مسئولان "دریچه را زیادی باز کرده‌اند." به گزارش مهر محمدزاده با اشاره به "برنامه‌های ویژه‌ی وزارت ارشاد" در این زمینه گفته است «از این پس دریچه را بسیار محدود کرده و تحت شرایط ویژه و خاص گواهی خبرنگاری صادر می‌شود تا هر کسی از نام و عنوان مقدس خبرنگاری سوءاستفاده نکند.»
BK/AJ