بررسی بحران کم‌آبی ایران در شورای عالی امنیت ملی
۱۳۹۵ مهر ۱۹, دوشنبه
دوره خشک‌سالی در اغلب استان‌های ایران از میانگین معمول در دهه‌های گذشته طولانی‌تر شده و از مرز ۱۵ سال گذشته است.
افزایش جمعیت، فرسایش خاک و از بین رفتن بخش بزرگی ار مراتع و جنگل‌ها در کنار مصرف بی‌رویه و استفاده بیش از حد از منابع آب تجدیدشونده از مهم‌ترین عواملی هستند که بحران کم‌آبی در ایران را فاجعه‌بار ساخته‌اند.
خبرگزاری ایسنا دوشنبه (۱۹مهر / ۱۰ اکتبر) به نقل از آمار رسمی گزارش داد که حجم روان‌آب‌ها در سال آبی گذشته ۳۷ میلیارد و ۴۹۳ میلیون مترمکعب بوده در حالی که میانگین بلندمدت، ۸۰ میلیارد و ۵۹۵ میلیون متر مکعب ثبت شده است.
به این ترتیب میزان روان‌آب‌ها در یک سال گذشته بیش از ۳۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده و بسیاری از استان‌ها را با تنش آبی روبرو کرده است.
بیشتر بخوانید: هشدار معاون سازمان محیط‌زیست درباره سومالی شدن ایران
بحران و تنش کم‌آبی
مطابق بررسی‌های سازمان ملل متحد مناطقی که بیش از ۴۰ درصد آب‌های تجدیدشونده آنها مصرف شود دچار تنش آبی هستند و اگر این میزان به ۶۰ درصد برسد وضعیت بحرانی تلقی می‌شود.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو، پنجم مرداد ماه در نخستین همایش ملی اقتصاد آب میزان مصرف آب‌های تجدیدشونده در ایران را ۸۶ درصد اعلام کرد.
به عبارت دیگر میزان مصرف آب‌های تجدیدشونده در ایران از مرز بحران بسیار فراتر رفته و به یک فاجعه ملی تبدیل شده که یکی از پیامدهای آن پائین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی است.
ظاهرا این وضعیت باعث شد که شورای عالی امنیت ملی به بررسی بحران کم‌آبی بپردازد و چنانکه دبیر این شورا، علی شمخانی، گفته است، این موضوع "با حضور دستگاه‌های مرتبط مورد بررسی مداوم قرار می‌گیرد".
به گزارش ایسنا شمخانی گفت: «رفع مشکلات موجود در ۴ محور آب شرب شهرهای پرجمعیت، آب شرب تهران، آب‌های مرزی و آب‌های زیرزمینی در دستور کار شورا امنیت ملی قرار گرفته است.»
بیشتر بخوانید: طرح افزایش جمعیت در کنار کم‌آبی و گسترش حاشیه‌نشینی
نگرانی از پیامدهای کم‌آبی
کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، تامین آب شرب در برخی استان‌ها را با مشکلات جدی روبرو کرده است. به گفته‌ی محمد حاج رسولی‌ها، مشاور وزیر نیرو، به طور متوسط پنجاه درصد آب شرب مردم ایران از منابع زیرزمینی تامین می‌شود.
او فروردین امسال به خبرگزاری مهر گفته بود: «در حوزه مرکزی در استان‌های اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری برای تأمین آب نگرانی‌هایی وجود دارد. در کرمان نیز چون هنوز سدهای بزرگ برای تأمین آب به بهره‌برداری نرسیده، دغدغه تأمین آب شرب داریم و بیشتر به آب زیرزمینی متکی هستیم.»
مشاور وزیر نیرو می‌گوید در استان خراسان جنوبی نیز از آنجا هیچ منبع آب سطحی برای تامین آب شرب وجود ندارد وضعیت نگران‌کننده است.
بیشتر بخوانید: آوارگان آب و نزاع‌های آبی، پیامدهای بحران کم‌آبی
یکی از علت‌های پرداختن شورای عالی امنیت ملی به بحران کم‌آبی می‌تواند نگرانی از پیامدهای این وضعیت باشد که به باور کارشناسان به مهاجرت‌های گسترده درون‌مرزی و کشمکش و درگیری بر آب منجر می‌شود.
محسن رنانی، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان چندی پیش ضمن هشدار نسبت به افزایش درگیری‌ها بر سر آب گفته بود: «در آینده، این نه آمریکا و عربستان و فرقه‌های مذهبی تندرو و...، بلکه آب خواهد بود که بیشترین ضربه را به این نظام وارد خواهد کرد.»
رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو نیز زمانی با اشاره به احتمال بروز "مناقشه و منازعات و حتی جنگ" بر سر آب یکی از پیامدهای وضعیت تنش آبی را درگیری و "تعارضات اجتماعی" دانست که به گفته‌ی او می‌تواند بین ۲ استان و یا داخل یک استان بین شهرستان‌ها و روستاها اتفاق بیفتد.