برگزاری جشنواره فیلم فجر در غیاب اغلب بزرگان سینمای ایران
۱۳۹۵ بهمن ۷, پنجشنبه
مهم‌ترین رویداد سینمایی جمهوری اسلامی در سال ۹۵ یک روز زودتر از دوره‌های گذشته و روز نهم بهمن ماه کار خود را در برج میلاد آغاز می‌کند.
از آنجا که سالر‌روز وفات دختر پیامبر اسلام امسال با ۲۳ بهمن مصادف است، مسئولان تصمیم گرفتند از برگزاری مراسم پایانی جشنواره در شب این واقعه صرف‌نظر و آن را به شامگاه ۲۱ بهمن موکول کنند.
برای بخش مسابقه سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر ۲۸ فیلم سینمایی انتخاب شده‌اند. به گفته‌ی محمد حیدری، دبیر جشنواره، چند فیلم نیز در حالت رزرو هستند و ممکن است تعداد فیلم‌های بخش مسابقه به ۳۳ فیلم برسد.
"تردید درباره شعور و سلیقه" انتخاب‌کنندگان
هیئت انتخاب این دوره از هفت نفر تشکیل شده که برخی از آنها مانند عماد افروغ، نماینده اصول‌گرای مجلس هفتم گرچه عضو شورای پروانه نمایش وزارت ارشاد هستند، اما چهره‌ای سینمایی محسوب نمی‌شوند.
مطابق معمول سال‌های گذشته انتخاب‌های این هیئت، به ویژه از سوی کسانی که آثارشان برای بخش مسابقه برگزیده نشده، به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
احمد مهران‌فر، بازیگر فیلم "راه رفتن روی سیم" که به جشنواره امسال راه نیافته، سوم بهمن در یادداشتی که در فضای مجازی منتشر شد، خطاب به کارگردان این فیلم نوشت: «شاید اگر افراد بیشتری با شعور و سلایق متفاوت هنری در هیئت انتخاب بودند فیلم شما هم پذیرفته می‌شد. من این آقایان را زیر سؤال نمی‌برم حتماً در کارشان خبره هستند، حالا بماند که کار بعضی از آنها چیست؟!»
بیشتر بخوانید: اعتراض مشترک چهار هنرمند زندانی به "سکوت هنرمندان داخلی"
یکی از انتقادها به نحوه انتخاب فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فجر، که در سال‌های گذشته بیشتر به گوش می‌خورد به شائبه دخالت گرایش‌ها و سلیقه‌های سیاسی و جناحی در رد و قبول فیلم‌های متقاضی شرکت در این بخش مربوط می‌شود.
خشنودی روزنامه کیهان از انتخاب فیلم‌ها
تمجید روزنامه کیهان، به عنوان بلندگوی اصول‌گرایان افراطی و اقتدارگرایان، از کار هیئت انتخاب سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر شائبه دخالت ملاحظات سیاسی را دست‌کم در مورد برخی از فیلم‌ها تقویت می‌کند.
این روزنامه یک روز پس از اعلام اسامی فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره، با تمجید از هیئت انتخاب ابراز خشنودی کرد که فیلم "ماه گرفتگی" به کارگردانی مسعود اطیابی و "با موضوع فتنه سال ۸۸" به این بخش راه یافته است.
در ادبیات رسمی حکومت جنبش اعتراضی سال ۸۸ "فتنه" خوانده می‌شود. روزنامه کیهان همچنین از این که فیلم "لرد"، ساخته "کارگردان حامی فتنه"، محمد رسول‌اف برای بخش مسابقه پذیرفته نشده ابراز خوشحالی کرد.
بیشتر بخوانید: سینمای ایران در سالی که گذشت؛ سالی بهتر اما نه موفق
"کاناپه" تازه‌ترین ساخته کیانوش عیاری، کارگردان نام‌آشنای سینمای ایران، از دیگر آثاری است که به گفته‌ی دبیر جشنواره "به دلیل مسائل ممیزی مورد بررسی قرار نگرفت" و از شرکت در بخش مسابقه جشنواره امسال بازماند.
خداحافظی کیانوش عیاری با روسری
شش بازیگر زن فیلم "کاناپه" برای پرهیز از استفاده از حجاب اجباری موهای خود را از ته تراشیده و در تمام صحنه‌ها با کلاه‌گیس جلوی دوربین قرار گرفته‌اند.
ظاهرا مسئولان ممیزی سینمای ایران هنوز در مورد این ترفند که در عمل ضرورت شرعی پوشیده بودن موی زن را دور می‌زند، به نظر و نتیجه‌ی مشخصی نرسیده‌اند.
به گزارش "سینما، سینما" عیاری با تاکید بر این که نپذیرفته شدن فیلم کاناپه برای بخش مسابقه غیرمنتظره نبوده، گفته است: «دیگر هیچ فیلم سینمایی نمی‌سازم که خانم‌ها در آن روسری به سر داشته باشند؛ چه در خلوت خودشان چه در مقابل محارم این کار را نخواهم کرد.»
تهمینه میلانی، فیلمسازی که به خاطر توجه‌اش به آسیب‌های اجتماعی جایگاه ویژه‌ای در سینمای معاصر ایران دارد، از دیگر چهره‌های شاخصی است که تازه‌ترین ساخته‌ی سینمایی او، "ملی و راه‌های نرفته‌اش" برای شرکت در بخش مسابقه جشنواره پذیرفته نشد.
میلانی در یادداشتی که در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد، در این باره نوشت: «واقعيت اين است كه فيلم به‌دليل موضوع آن (خشونت خانگی) كه از نظر من و همسرم اولويت فرهنگی است و می‌تواند راهگشای زوج‌های جوان به زندگی بهتر شود، مورد پذيرش هيئت انتخاب قرار نگرفته است و فقط همين. اميدوارم در اكران عمومی تاثير خود را در كاهش خشونت خانگی بگذارد. به نظر ما عوامل فيلم شايستگی تشويق داشتند كه ممكن نشد.»
پوست‌اندازی سینمای ایران
با این همه غیبت بسیاری از بزرگان سینمای ایران در جشنواره سال ۹۵ فقط به خاطر سانسور و خط‌کشی‌های سیاسی و ایدئولوژیک نیست.
کار فیلم‌برداری فیلم‌های تازه‌ی برخی از این سینماگران مانند بهمن فرمان‌ارا تا زمان آغاز بررسی‌های هیئت انتخاب هنوز به پایان نرسیده بود و برخی دیگر مانند داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی فیلم تازه‌ای نساخته‌اند.
ابراهیم حاتمی‌کیا، کمال تبریزی، احمدرضا درویش و اصغر فرهادی از دیگر فیلم‌سازان مطرحی هستند که اثر تازه‌ای برای ارائه به جشنواره سی و پنجم فیلم فجر نداشته‌اند. مسعود کیمیایی، به عنوان یکی از معدود کارگردانان نسل اول سینمای ایران با فیلم "قاتل اهلی" در بخش مسابقه امسال جشنواره حضور دارد.
در کنار ساخته جدید کیمیایی، آثار شمار اندکی از فیلم‌سازان باتجربه و مطرح از جمله پوران درخشنده، مسعود جعفری جوزانی و فریدون جیرانی نیز در میان فیلم‌های بخش مسابقه به چشم می‌خورد؛ اما تقریبا یک سوم فیلم‌های این بخش به "فیلم‌اولی‌ها" تعلق دارد.
دبیر سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر این ترکیب را مثبت ارزیابی کرده و در برنامه تلویزیونی "هفت" گفته است: «سینما در حال پوست‌اندازی است و باید جوانان را جدی‌تر گرفت. رشد کیفیت آثار فیلم اولی‌ها و وجود آثار شاخص در میان این آثار، سبب شد تا مجموعا ۹ فیلم اولی به بخش مسابقه جشنواره یعنی سودای سیمرغ راه یابند.»
سال حساس و حذف فیلم‌های نامناسب
دبیر جشنواره فیلم فجر پنجم بهمن ماه در آخرین نشست خبری پیش از افتتاح جشنواره اعلام کرد که تعداد فیلم‌های پذیرفته‌شده برای بخش مسابقه به ۳۳ فیلم افزایش یافته است.
محمد حیدری همچنین خبرهای منتشر شده به نقل از وزیر ارشاد، رضا صالحی امیری درباره حذف شماری از فیلم‌ها را تکذیب کرد و گفت: «فیلم‌هایی که در جشنواره حضور دارد براساس قوانین و با داشتن پروانه ساخت ساخته شده‌اند. هیچ فردی و ارگانی و اداره‌ای در کار هیئت انتخاب فیلم‌ها دخالت نکرده است.»
بنابر گزارش‌ها وزیر ارشاد که سی‌ام دی ماه برای دیدار با برخی مراجع تقلید به قم سفر کرده بود در ملاقات با آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی گفته است که ۱۰ فیلم با "مضامین فمینیستی و نامناسب" از جشنواره امسال حذف شده‌اند.
حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی، چند روز بعد اعلام کرد که در اغلب دیدارهای وزیر ارشاد در قم حضور داشته و او چنین چیزی نگفته است. با این همه سیاست‌های ناشفاف جشنواره سینمایی فیلم فجر همواره با انتقاد سینماگران و کارشناسان روبروست.
به گزارش خبرگزاری ایلنا محمد حیدری در نشست خبری پنجم بهمن ماه اعتراف کرده است: «اینکه جشنواره فیلم فجر سیاست خاصی ندارد، یک ایراد درست است و باید این جشنواره یک ساختار و دبیرخانه و حتی یک چشم‌انداز ثابت داشته باشد و امیدوارم با پیگیری اهالی سینما و خانه سینما این مسئله درست شود.»
دبیر جشنواره سی و پنجم فیلم فجر در عین حال با اشاره به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر، سال ۹۶ را "سال حساسی" خوانده و تاکید کرده است، "نبابد اجازه بدهیم از فضاها و برنامه‌های هنری سوءاستفاده سیاسی شود".