بزرگداشت شاپور شهبازی، پژوهشگر تاریخ کهن ایران
۱۳۸۵ شهریور ۶, دوشنبه
ق پژوهشکده باستان‌شاسی، مسعود آذرنوش، مرگ او را «فقدان بزرگترین متخصص باستان‌شناسی ایران» خوانده است.
این مراسم که به وسیله‌ی بنیاد پارسه ـ پاسارگارد و به صورت یک نشست علمی برگزار می‌شد با پخش فیلم «عشق و خاک» آغاز شد که مروری بود بر زندگی و کار شهبازی. پس از آن منصور رستگار فسایی، عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز، زیر عنوان «میراث فرهنگی دکتر شاپور شهبازی» درباره‌ی آشنایی خود با او و جایگاهش در پژوهشهای تاریخی و باستان‌شناسی ایران سخن گفت.
رستگار فسایی در سخنان خود تاکید داشت که شهبازی ایران را بهتر و بیشتر از هر ایرانی دیگر می‌شناخت و در شناساندنش به جهانیان کوشید. محمد حسن طالبیان، مدیر بنیاد پارسه، سخنران بعدی بود که به تداوم فعالیتهای شهبازی از «بنیاد تحقیقات هخامنشی» تا «بنیاد پژوهشی پارسه ـ پاسارگارد» پرداخت.
شاپور شهبازی در سال ۱۳۵۳ بنیاد هخامنشی را پایه‌گذاشت و تا سال ۱۳۵۸ مدیر آن بود. او سالها به عنوان مشاور عالی با نبیاد پارسه همکاری داشته و به گفته‌ی مدیر آن، طالبیان، در این موسسه شاگردان بسیاری تربیت کرده و در تاسیس و توسعه‌ی کتابخانه‌ی تخصصی این بنیاد نیز سهم بسزایی داشته است. یکی از فعالیتهای موثر شهبازی انتقال پژوهشهای هخامنشی به محوطه‌ی تخت جمشید بوده است.
شاپور شهبازی همچنین راهنمای گردشگری تخت جمشید را تهیه کرده که با صدای او به دو زبان فارسی و انگلیسی ضبط شده و هنوز در این مکان تاریخی شنیده می‌شود. از کارهای مهم او یکی نیز تالیف «راهنمای مستند و علمی تخت جمشید» است که به عنوان ماخذی معتبر چه در ایران و چه از سوی مورخان خارجی مورد استفاده‌ی فراوان قرار گرفته است.
برخی از کتابهای اخیر شهبازی را بنیاد پارسه منتشر کرده است. شاپور شهبازی از سال ۱۳۵۰ بیش از ۱۵ کتاب و ۱۸۰ مقاله، از جمله در دانشنامه‌ها و نشریه‌های معتبر جهان منتشر کرده است. شهبازی که تاریخ را در شیراز و باستان‌شناسی و زبانهای باستانی را در کالج سلطنتی انگلستان تحصیل کرده ۳ اثر نیز به زبانهای انگلیسی و آلمانی دارد. او همچنین در دانشگاههای هاروارد، کلمبیا، و گوتینگن نیز به تدریش مشغول بوده است.
شاهزاده هخامنشی، جهانداری داریوش بزرگ، كورش بزرگ، زندگی و جهانداری بنیانگذار شاهنشاهی ایران، ماد و هخامنشی، شاهنشاهان و سنت های ایرانیان، شرح مصور تخت جمشید، راهنمای مستند تخت جمشید، فردوسی: زندگینامه انتقادی، و... از جمله كتاب‌های شاپور شهبازی است.
شهبازی گرچه در حوزه‌های دیگر فرهنگ و تمدن ایران، از جمله درباره ساسانیان، نیز کارهای ارزشمند و مهمی دارد، موثرترین و مهترین پژوهشهای خود را درباره‌ی هخامنشیان انجام داده است. بسیاری از آثار او مانند کتابهایی درباره‌ی کورش و داریوش پس از ۳۵ سال که از انتشارشان می‌گذرد هنوز در میان پژوهندگان تاریخ ایران باستان از منابع معتبر محسوب می‌شوند. بسیاری از مقاله‌های انگلیسی و آلمانی شهبازی نقش مهمی در پالایش و تصحیح خطاهای پژوهندگان غیر ایرانی داشته است.
در نشست علمی روز یکشنبه اعلب سخنرانان که از همکاران سالیان شهبازی بوده‌اند به ذکر جنبه‌هایی از اخلاق و رفتار او نیز می‌پرداختند. حضور شهبازی گرچه در تمام طول مراسم محسوس بود بسیاری از سخنرانان به ارائه‌ی مقاله‌هایی پرداختند که هر یک به جنبه‌ای از تاریخ ایران باستان و یافته‌ها و پژوهشهای باستان‌شناسی و تاریخی مربوط بود. از اینان یکی سخنرانی کوتاه عبدالمجید ارفعی ایلام‌شناس برجسته بود که به ذکر شواهدی در شناخت مکان احتمالی سومین پایتخت ایلامیان پرداخت.
در این نشست محمد بهشتی، مدیر سابق سازمان میراث فرهنگی، کوروش کمالی سروستانی مدیر دانشنامه فارس، و جمعی از پژوهشگران و باستان‌سنا‌سان از جمله تورج دریایی، حسن فاضل نشلی، ابوالقاسم اسماعیل‌پور، جمشید صداقت‌کیش و .... به سخنرانی پرداختند.
شاپور شهبازی که پس از ۹ ماه بیماری، چهل روز پیش در آمریکا و بر اثر ابتلا به سرطان درگذشت در حافظیه‌ی شیراز به خاک سپرده شده. این کار نه تنها به علت شیرازی بودن او و فعالیتهایش در استان فارس که از جمله به دلیل پژوهشهای او در زمینه‌ی ادب کهن نیز بوده است. شاپور شهبازی در کنار آثار دیگرش «فردوسی: زندگینامه انتقادی» را نیز به زبان انگلیسی تالیف کرده که آن را یکی از پژوهشهای مهم او قلمداد می‌کنند.
بنیاد پارسه ـ پاسارگارد به این مناسبت ویژه‌نامه‌ای منتشر کرده است که در آن نوشته‌ها، گفتگوها و یادداشتهایی در مورد آثار، شخصیت و فعالیتهای شاپور شهبازی انتشار یافته است.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان از شیراز