به حاشیه رانده شدن ایران در بازسازی سوریه
۱۳۹۶ دی ۲۹, جمعه
رئیس جمهور حسن روحانی ۴ آذرماه در گفت‌وگو با همتای سوری خود بشار اسد با اشاره به همکاری چند ساله دو کشور گفت: «جمهوری اسلامی ایران آماده مشارکت فعال در روند بازسازی سوریه است.»
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، بشار اسد در این گفت‌گوی تلفنی "پیروزی بر گروه‌های تروریستی" در سوریه را "مرهون تلاش مردان شجاعی" دانست که در کنار نیروهای دولتی در این کشور ایستادند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
جمهوری اسلامی حضور نیروهای خود در سوریه را "مستشاری" می‌داند اما شواهد زیادی حکایت از دخالت مستقیم نیروهای سپاه پاسداران، بسیج و شبه‌نظامیان شیعه کشورهای منطقه در جنگ داخلی سوریه دارد که به وسیله ایران آموزش دیده و تجهیز شده‌اند.
بر این اساس انتظار می‌رفت سپاه پاسداران و زیرمجموعه‌هایش که بسیاری از پروژه‌های عمرانی در ایران را در اختیار دارند در بازسازی سوریه نیز سهم قابل‌اعتنایی را به خود اختصاص دهد.
تکرار و تاکید بر "آمادگی" جمهوری اسلامی برای مشارکت در بازسازی سوریه که در هفته‌های گذشته از وزیر خارجه محمدجواد ظریف و برخی فرماندهان سپاه زیاد شنیده شده این گمانه‌زنی را تقویت می‌کند که زمینه بالفعل شدن این "آمادگی" چنان که تهران انتظارش را داشته فراهم نیست.
ناخشنودی رسانه‌های نزدیک به سپاه از دور ماندن ایران از تجارت پرسود بازسازی سوریه، به خصوص نقش روسیه و چین در این روند، جایگاه متزلزل جمهوری اسلامی در آینده سوریه را آشکارتر می‌کند.
بیشتر بخوانید: پیشنهاد تدارک "طرح مارشال" برای بازسازی سوریه و عراق
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سردار عبدالله عبداللهی ۲۲ آذر ماه درباره مشارکت احتمالی در بازسازی سوریه گفته است: «چنانچه تدبیر دولت بر این امر قرار بگیرد، قرارگاه خاتم به عنوان یک مجموعه پیشگام برای بازسازی در سوریه آمادگی این کار را دارد.»
روسیه و دور زدن ایران در سوریه
وب‌سایت تابناک، رسانه وابسته به محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه ۲۷ دی‌ماه در گزارشی زیر عنوان "روس‌ها ایران را در سوریه بدجور دور زده‌اند" از نقش "روسوفیل‌های وطنی" (طرفداران سیاست روسیه) انتقاد می‌کند که به نوشته این رسانه تریبون برنامه جهان‌آرای شبکه افق صدا و سیمای جمهوری اسلامی را در اختیار روس‌ها گذاشته‌اند.
تابناک در این گزارش نوشت: «بنا بر توافق صورت گرفته بین دولت‌های روسیه و سوریه، تا حدودی ایران و شرکت‌های ایرانی از فرایند بازسازی و سرمایه‌گذاری در این کشور کنار گذاشته شده‌اند و حتی در بخش‌هایی کنسرسیومی بین دولت روسیه و سوریه تشکیل شده است و اگر ایران بخواهد در فرایند بازسازی سوریه شرکت کند، باید با روس‌ها وارد مذاکره شود.»
رسانه وابسته به محسن رضایی می‌نویسد این‌ها گمانه‌زنی رسانه‌ای نیست، بلکه موضوعی است که "در دولت مطرح شده و دولت ایران را به شدت نگران کرده" است.
در گزارش تابناک آمده است: «روسوفیل‌های وطنی تلویزیون تمایل ندارند در کشور درباره پیمان‌شکنی روس‌ها و ضرباتی که آنان بر پیکر منافع ملی ایرانیان وارد کرده‌اند، سخنی بگویند.»
بیشتر بخوانید: ایران خطوط و نیروگاه‌های برق سوریه را بازسازی می‌کند
بشار اسد در گفت‌وگو با همتای ایرانی خود با قدردانی از همکاری‌های ایران در ۶ سال گذشته وعده داده بود که جمهوری اسلامی در مرحله بازسازی سوریه نیز "بزرگترین شریک اقتصادی" این کشور خواهد بود. تا کنون چند قرار داد و تفاهم‌نامه برای احداث نیروگاه‌های برق در سوریه با طرف‌های ایرانی به امضاء رسیده اما این مشارکت با آنچه انتظار می‌رفت فاصله دارد.
چندی پیش نیز چین از برنامه‌های خود برای حضور نظامی در سوریه و مشارکت فعال در بازسازی این کشور پرده برداشت. با توجه به قدرت عظیم مالی و نفوذ چین، با ورود پکن به بازسازی سوریه جای جمهوری اسلامی، که خود با مشکلات اقتصادی و کمبود سرمایه‌گذاری روبروست تنگ‌تر از پیش می‌شود.
سنگ‌اندازی سوریه، تکرار تجربه عراق
حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران سوم آذر ماه به خبرگزاری ایلنا گفت: «به رغم اینکه ما با سوریه توافق‌نامه ترجیحی داریم و یک خط اعتباری یک میلیارد دلاری در اختیار آنها قرار دادیم اما سوریه در صادرات محصولات ایرانی یک‌سری محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که عملا نتوانیم جنس خود را صادر کنیم.»
سلاح‌ورزی افزود که در حال حاضر بازار سوریه "توسط کالای قاچاق ترکیه اشباع شده" و سوری‌ها نیز تمایل به مصرف آن کالاها را دارند.
بیشتر بخوانید: «سوریه در راه صادرات ایران به این کشور مانع ایجاد می‌کند»
در مورد عراق، کشور دیگری که جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته نیروی انسانی، تجهیزات نظامی و هزینه‌های مالی هنگفتی صرف آن کرده نیز وضعیت شبیه سوریه است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید ۷۵ درصد صادرات ایران به عراق محصولات لبنی است و ۵ برابر شدن تعرفه گمرکی برای این محصولات در چند هفته اخیر "اثر غیرقابل جبرانی بر صنعت لبنیات خواهد گذاشت و در ادامه شاهد ورشکسته شدن برخی از فعالان این حوزه خواهیم بود".
چنین وضعیتی برای صادرات سیمان ایران به عراق نیز به وجود آمده و در عمل بازار عراق به سود کشورهایی مانند ترکیه، اردن و عربستان از دسترس صادرکنندگان ایرانی خارج شده است.