بیانیه مجمع تشخیص مصلحت: اعتراف به بن‌بست

صبح روز شنبه ششم تیرماه مجمع تشخیص مصلحت نظام سکوت دوهفته‌ای خود را شکست و بیانیه‌ای درباره اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات ریاست جمهوری منتشر کرد. در این بیانیه ضمن تشکر از رهنمودهای آیت‌الله خامنه‌ای در قبال این مسئله، از هواداران نامزدهای انتخاباتی خواسته شده تا توصیه‌های وی را مدنظر قرار دهند.

این بیانیه در سه بند، راهکارهای مجمع تشخیص را در مورد انتخابات مشخص کرده است. در بند اول این بیانیه اعضای مجمع بهترین راه برای حل منازعات و اختلافات و شبهات را تمکین در برابر قانون دانسته‌اند.

در دومین بند بیانیه مجمع تشخیص مصلحت، از شورای نگهبان خواسته شده تا به کلیه شکایات و اعتراضات رسیدگی دقیق کند.

سومین بند این بیانیه نیز خطاب به نامزدهای انتخاباتی است و از آنان خواسته شده تا نهایت همکاری را با شورای نگهبان داشته باشند.

احمد سلامتیان نماینده سابق مجلس شورای اسلامی که در حال حاضر در پاریس اقامت دارد، می‌گوید این بیانیه نشان‌دهنده این است که مجمع، وجود شبهات در انتخابات را تایید کرده و اعتراضات را به رسمیت شناخته است. به گفته‌ی وی نظام جمهوری اسلامی سعی دارد این معضل را از طرق سیاسی حل کند و این را دریافته که تنها از طریق سرکوب نمی‌تواند ریاست جمهوری احمدی‌نژاد را به مردم تحمیل کند.

دویچه‌وله: آقای سلامتیان بعد از دو هفته از شروع ناآرامی‌های اعتراضی به نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران، مجمع تشخیص مصلحت نظام سکوت خودش را شکست و بیانیه‌ای انتشار داد. این سکوت دو هفته‌ای و این بیانیه‌ای‌ را که الان انتشار پیدا کرده است، چه طور ارزیابی می‌کنید؟

احمد سلامتیان: اگر فراموش نکرده باشید، آن دو هفته‌قبلی که شما اشاره می‌کنید بعد از این بود که در یک کارزار تبلیغاتی- انتخاباتی یکی از نامزدها که بعدا برنده‌ی انتخابات اعلام شد، اصل محوری مبارزه‌ی خودش را حمله به رییس مجمع تشیخص مصلحت انتخاب کرده بود که رییس مجلس خبرگان هم هست. و تا آنجایی رفت که رییس مجلس خبرگان و رییس مجمع و یکی دیگر از اعضای بسیار برجسته‌ی مجمع که مشاور رهبری هم هست، یعنی آقای ناطق نوری، متهم به فساد مالی و انواع و اقسام مسایل شدند و طرفداران این نامزد هم مدعی هستند که او با فریاد دزدگیر، دزدگیر، انتخابات را برده، چون با فساد و اشرافیت مبارزه کرده است. الان، دو هفته‌ی بعد، اگر عملا مجمع تشخیص مصلحت هنوز همان رییس و همان عضو را دارد و به ابتکار خودش و با تشکیل جلسه‌ راجع به انتخابات اظهارنظر می‌کند، مفهومش این است که روند سرکوب تظاهرات و اعتراضات و فقط مرعوب کردن جامعه به‌عنوان ابزار اصلی قبولاندن نتایج انتخابات ۲۲ خرداد شکست خورده است. به همین علت دست‌اندرکاران مختلف این انتخابات چه در داخل سرای قدرت و چه در بخش‌های دیگر، هرکدام از نقطه نظر خودشان به نوعی درصدد آوردن این کشمکش به مجاری و اتاق‌های سیاسی‌ هستند. من در درجه‌ی اول، اعلامیه‌ی امروز مجمع تشخیص مصلحت را یک کوشش موثر، هنوز موفق نیست، اما موثر برای بازگرداندن بحران ایران از سطح خیابان و زندان‌ها و سرکوب به اتاق‌ها و راهروهای سیاست می‌دانم.

ولی متن این بیانیه یک‌مقدار دور از انتظار است. یعنی همان طور که شما هم اشاره کردید، با توجه به این که فردی که مدعی پیروزی در این انتخابات است، پرچم مبارزه با رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام یعنی آقای رفسنجانی را بر دوش گرفته، انتظار می‌رفت مجمع یک مقدار متفاوت‌تر از این چیزی که ما می‌بینیم برخورد بکند. در این بیانیه مجمع از رهنمودهای حکیمانه‌ی رهبر تشکر کرده است ، همان سخنانی که خیلی به آن اعتراض شد، و حتا تاکید کرده است که باید شکایت از طریق شورای نگهبان پیگیری بشود. به نظر می‌رسد که مجمع تشخیص مصلحت آن جایگاهی را حداقل مردم از آن انتظار داشتند نمی‌خواهد داشته باشد.

مجمع تشخیص مصلحت که منتخب مردم نیست! مجمع تشخیص مصلحت، منتصب رهبر است. کلیه‌ی اعضایش را رهبر معین می‌کند. رییس‌اش را هم رهبر معین می‌کند. کلیه‌ی اقدامات و نظراتشان هم عملا بدون تایید و نظر رهبری قابل اجرا نیست. بنابراین اگر کسانی بودند که انتظار و امیدی داشتند که مجمع تشخیص مصلحت که منصوب رهبر است مقابل رهبر بایستد، به نظر من یک‌مقداری رویاهای‌شان را به جای واقعیت گرفتند. اما می‌دانید که مجمع تشخیص مصلحت برای مواقعی تشکیل شده که نظام جمهوری اسلامی به بن‌بست می‌رسد. پس عملا دادن این فضا که مجمع تشخیص مصلحت بعد از دو هفته بیاید راجع به چنین مسئله‌ای اظهارنظر بکند، نوعی اذعان به بن‌ست است و ایجاد این تصور که ممکن است مجمع تشخیص مصلحت به عنوان یک ارگان بتواند در این مسئله حکمیتی بکند.

اما در این بیانیه تاکید شده که پیگیری شکایت از طریق شورای نگهبان صورت بگیرد. برخی معتقدند، اگر کورسوی امیدی هم وجود داشت که این پرونده به مجمع تشخیص مصلحت برود، دیگر آن کورسوی امید هم از بین رفته.

نه من این را قبول ندارم. در اعلامیه‌ی مجمع آمده، بهترین و مناسب‌ترین راه برای حل منازعات تمکین در برابر قانون است! تمکین در برابر قانون را فقط و فقط از نامزدهای معترض نمی‌خواهد. در بند بعدی مشخص و معین می‌کند که تمکین در برابر قانون در مورد شورای نگهبان هم هست و عملا پیشنهادی را مطرح می‌کند که شورای نگهبان خودش گفته است. منتها شورای نگهبان دارد به بیان خودش تفسیر می‌کند و می‌گوید، من خودم یک هیات چند نفره منصوب کردم و این هیات را می‌خواهم به‌عنوان بیطرف بقبولانم. ده درصد آرا را هم بازشماری می‌کنم. مجمع تشخیص مصلحت تاکید می‌کند که رسیدگی همه جانبه و دقیق باید صورت بگیرد. بنابراین دیگر مسئله‌ی ده درصد از نظر مجمع نیست. می‌گوید: کل مدارک و شواهد را بدهند و بخواهند. بخصوص مجمع تشخیص مصلحت تکیه و تاکید می‌کند: ’’حل منازعات و اختلافات و شبهات‘‘. یعنی انتخابات را بدون عیب نمی‌داند. انتخابات را دارای شبهه می‌داند. منازعات و اختلافات را ناشی از یک عده عناصر "انقلاب مخملی" که طرح شده‌ی اسراییل و کجا و کجا هست نمی‌داند. من مطلبی را که به عنوان بندهای یک، دو، سه‌ی مجمع تشخیص مصلحت می‌بینم در شرایط کنونی عبارت از این می‌دانم که مجمع تشخیص مصلحت کوشش دارد به نوعی بحث را در راه سیاسی بیاورد. من هنوز خبر ندارم که رادیو و تلویزیون ایران متن اطلاعیه‌ی مجمع تشخیص مصلحت را خوانده یا نه. اگر در صدا و سیمای ایران، امشب این متن مجمع تشخیص مصلحت خوانده بشود، نشان‌دهنده‌ی نوعی اعتراف کسانی‌ست که فکر می‌کردند فقط و فقط با قدرت سرکوب تظاهرات خیابانی می‌توانند این بحرانی را که شروع به لانه کردن در قسمت‌های مختلف ساختار جمهوری اسلامی و فضای بین‌المللی‌اش کرده حل بکنند. افکار عمومی منتظر بوده خبر بازداشت آقای رفسنجانی را بشنود. حالا با پخش بیانیه مجمع از تلویزیون، دیدند ایشان روی صندلی‌اش نشسته است و مجمع تشخیص مصلحت هم اطلاعیه می‌دهد. مقدمه‌‌ی این بیانیه تعارفات است و مجمع تشخیص مصلحت می‌گوید من برای راه‌حل این منازعه و اختلافات و شبهات چارچوب معین می‌کنم. این مهم است.

[باید اشاره کرد که طی روز شنبه (۶ تیر) متن بیانیه مجمع تشخیص مصلحت چندین بار از شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. − دویچه وله]

پس به طور کلی این طور که من ازصحبت‌هایتان متوجه شدم، شما نفس انتشار این بیانیه را مثبت ارزیابی می‌کنید. حالا سوال من این است که مجمع تشخیص مصلحت چه جایگاهی دارد که بتواند این بحران را راهبری بکند و بتواند به نتیجه‌ای برساند؟ آیا مجمع تشخیص مصلحت چنین جایگاهی دارد؟

نه. قبلا گفتم، مجمع تشخیص مصلحت منصوب رهبری‌ست. بنابراین قدرتش را یا از رهبری می‌گیرد یا از تناسب قوایی که کل این حرکت اعتراضی با حکومت دارد. اگر تا قبل از امروز صبح من می‌گفتم تناسب قوا فقط و فقط بین آنهایی‌ست که می‌زنند و می‌برند و می‌گیرند و می‌خواهند حرف آخرشان را به جلو ببرند، الان می‌گویم، نه. هنوز حتا ساختارهای خود جمهوری اسلامی توانایی این را دارد که بحران را، حتی برای مدتی کوتاه، در مسیرهای سیاسی بیاورد و بنابراین هر کسی دارد به نسبت خودش با پاکشیدن‌ها، با بحث‌ها، وارد یک نوع تعامل سیاسی می‌شود. این تعامل سیاسی به نظر من نتیجه‌اش این نخواهد بود که انتخاب آقای احمدی‌نژاد زیر سوال برود. اما نتیجه‌اش عبارت از این خواهد بود که از این پس حتا سران قدرت جمهوری اسلامی اذعان می‌کنند که دولت آقای احمدی‌نژاد بیش از این که مشکل مردم و مشکل نامزدهایی که در انتخابات شکست خوردند باشد، اداره‌ی این دولت و کشیدن بار آن و دادن هزینه‌های سیاسی و بین‌المللی این دولت بر عهده‌ی آنهایی‌ست که بی‌قید و شرط از این انتخابات حمایت کردند و منجر به این شدند که چنین دولت ضعیفی بعد از چنین بحران عظیم مشروعیت سیاسی، برای چهارسال دیگر بخواهد امور جمهوری اسلامی را به دست بگیرد.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: داود خدابخش